همایون همتی: الهیات پست مدرن غیر متافیزیکی است/ حاکمیت پوچ گرایی در عصر پست مدرن

به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، همایون همتی در نشست «مکاتب الهیاتی در روزگار ما» از برنامه‌های طلوع که از فضای مجازی پخش شد، اظهار کرد: عقل نمی‌تواند با علوم همگام و همه چیز دین با تحلیل‌های عقلانی نمی‌تواند اثبات شود. باید در نظر داشت در پست مدرنیسم نسبی گرایی و شکاکیت وجود دارد و شناوری معرفت‌ها است.

وی عنوان کرد: در عصر پست مدرن شاهد بروز الهیات سکولار هستیم و الهیات رونق گذشته را ندارد و بی مهری نسبت به خدا آغاز می‌شود و بدبینی نسبت به دین ظهور می‌کند.

استاد ادیان و عرفان با اشاره به نکات موجود در الهیات پست مدرن بیان داشت: الهیات پست مدرن تحت تأثیر هستی شناسی هایدگر متقدم و متأخر، وینگنشتاین و ژاک دریدا است. الهیات پست مدرن غیر متافیزیکی است و الهیاتی است که از فلسفه سنتی و مقولات فلسفه سنتی کمک نمی‌گیرد.

وی خاطرنشان کرد: پوچ گرایی در عصر پست مدرن حاکم است و الهیات مبتنی بر فلسفه اولی است. در کتاب تحولات در فلسفه اولی مقصود از فلسفه اولی فلسفه ای است که موجود اولی یعنی خدا اثبات می‌شود.

همتی ادامه داد: در فلسفه اسلامی به معنای اعم، هستی شناسی بیان می‌شود و به معنای اخص بحث خداشناسی، صفات، افعال واجب و کیفیت ربط خالق با عالم است.

وی با بیان اینکه الهیات مدرن و پست مدرن غیر ما بعد الطبیعی و تاریخی است، بیان داشت: روشن ترین و بارزترین صفت الهیات پست مدرن غیر ما بعد الطبیعی بودن است و جایی برای مقولات واجب، ممکن و تلقی‌ها در فلسفه سنتی وجود ندارد و کل الهیات مسیحی و اسلامی تا امروز الهیات سنتی یعنی ارسطویی است.

استاد ادیان و عرفان خاطرنشان کرد: اگر سطوح زیرین الهیات اسلامی فروریزد ارزش و روبنایی باقی نمی‌ماند. یکی دیگر از کتاب‌ها پیرامون مهمترین مسئله الهیات پست مدرن نفی مدل سنتی رایج از خداست.

وی افزود: در الهیات پست مدرن مشکل با خدا است و بیان می شود الهیات و دین بی خدا است و می‌گوید که مقولات متافیزیکی را کنار بگذارید و به جای آن چند بدیل و جایگزین دارند و الهیات اگزیستانستی و دغدغه‌های وجودی بشر است.

همتی یادآور شد: در فضایی هستیم که به طور منطقی و معرفتی سخن گفتن و دفاع عقلانی و معرفتی از الهیات سنتی رایج مبتنی بر فلسفه اولی و متافیزیک امکان‌پذیر نیست که به آن الهیات پست مدرن می‌گویند. پست مدرن‌ها به فرهنگ، زبان، مدل خدا، نقد مدرنیته، معنا و متن توجه دارند و در این فضای پست مدرن از شکاکیت و نسبی گرایی چگونه می توان دفاع کرد.

وی افزود: کار الهی دان و فیلسوف دین در روزگار ما سخت است و الهیات پست مدرن با فلسفه زبان، معنا شناسی، نشانه شناسی و هرمنوتیک ارتباط دارد و بدون متا فیزیک است.

استاد ادیان و عرفان با بیان اینکه الهیات پست مدرن جزء نگر است، اظهار کرد: از هستی تصویر کلی به دست نمی‌دهد و فراتر از محدوده عقل بشری است و محدوده عقل، عالم محسوس است بنابراین دسترسی از این عالم ندارد و کانت در عقل عملی خدا را اثبات می‌کند.

وی به ویژگی‌های دیگر الهیات پست مدرن اشاره کرد و گفت: کل نگری در الهیات پست مدرن نیست و تصویر و تلقی جدیدی از ایمان، تحول وجودی ساختاری، نگاه تاریخی و بنیادین به مسائل، الهیات سکولار و تفسیرهای هستی شناسی در آن وجود دارد.

همتی خاطرنشان کرد: شاخه‌هایی در الهیات پست مدرن است و در این شاخه‌ها الهیات پسا ساختارگرایانه و راست اندیشی رادیکال جیمز اسمیک است که از الهیدانان پست مدرن است. اشتراک الهی دانان پست مدرن این است که با خدا کاری ندارند و براهین سنتی وجود خدا را نمی‌پذیرند و مباحث معرفتی، سیالیت، نسبی بودن و شکاکیت مفصل را مطرح می‌کنند.

وی عنوان کرد: خداوند تغییر می پذیرد و موجودات را نمی تواند کنترل کند و با محدود کردن نسل، خدا را توضیح می دهد و اینکه خدا معذوریت و محدودیت دارد و برخی موجودات از کنترل خدا خارج هستند.

استاد ادیان و عرفان با طرح این سؤال که زبان با جهان واقع چه ارتباطی دارد؟ بیان داشت: زبان تصویر واقعیت است و چیزی در زبان نیست که در خارج نباشد و وسعت اندیشه هر فرد به اندازه زبانش است و زبان اندازه واقعیت است و مرزها و محدوده‌های زبان و محدوده‌های عالم واقع را تعیین می‌کند.