ازدواج در ادیان توحیدی

ردنا (ادیان نیوز) – اولین روز از ماه ذی الحجه برابر است با سالروز زیباترین پیوند آسمانی در جهان اسلام که نمونه تکرار نشدنی در تاریخ شیعه می باشد. دراین رووز مبارک، حضرت علی (ع) با حضرت فاطمه(س)، برترین بانوی جهان پیمان عشق بست و خداوند متعال برترین فرستاده خود را شاهد این ازدواج قرار داد. عمر برکت ازدواج این دو بزرگوار به گستردگی آفتاب است و نام آنها برای همیشه در تاریخ ماندگار شده است.

سالروز ازدواج مبارک حضرت فاطمه (س) و حضرت علی (ع) به عنوان روز ازدواج نامگذاری شده است و روز فرخنده برای افرادی است که زندگی خود را با خاطرهای زیبا از سالروز ازدواج امام علی و حضرت فاطمه (س) آغاز می کنند. ازدواج این دو بزرگوار به امر الهی، از امتیازاتی است که پیامبر اعظم(ص)به آن افتخار می کردند. در این پیوند مبارک، فرشتگان آسمان در سرور و شادمانی و بهشتیان به زینت و زیور آراسته شده بودند.

حضرت فاطمه دختر حضرت محمد(ص) و از دوشیزگان ممتاز در زمان خود بود. پدر و مادر ایشان از اصیل ترین و شریف ترین خانواده های اعراب بودند. قبل از خواستگاری امام علی(ع)، عمر و ابوبکر، حضرت فاطمه را از پیامبر خواستگاری نموده بودندو هر دوی آنها پاسخی با این مضمون از پیامبر شنیده بودند که حضرت فاطمه(س) منتظر وحی الهی هستند.

آئین ازدواج در اسلام

ازدواج یا نکاح ایجاد پیوند زناشویی به وسیله صیغه عقد نکاح است. قرآن ازدواج را مایه آرامش دانسته و به مسلمانان توصیه کرده که مردان و زنان بی‌همسر را همسر دهند. بر طبق روایات، ازدواج بزرگ‌ترین نعمت پس از نعمت اسلام‌، نگه‌دارنده نصف یا دو سوم دین و سنّت پیامبر اسلام(ص) است.

تدین، خوش‌اخلاقی و خانواده خوب از ملاک‌های سفارش‌شده در روایات برای انتخاب همسر است. از دیدگاه فقها ازدواج به‌ خودی‌ خود مستحب مؤکد است، اما برای کسی که بدون ازدواج به گناه می‌افتد، واجب است.

در مذهب شیعه امامی ازدواج دو گونه دائم و موقت دارد. در صیغه عقد ازدواج موقت، تعیین مدت ازدواج و مقدار مهریه شرط است و بعد از آن مدت، زن و شوهر بدون طلاق از هم جدا می‌شوند.

ازدواج ایجاد پیوند زناشویی به وسیله صیغه عقد می‌شود. در مذهب شیعه امامی ازدواج دو گونه دائم و موقت دارد. در صیغه عقد ازدواج موقت، مدت معینی در نظر گرفته می‌شود و بعد از آن مدت زن و شوهر بدون طلاق از هم جدا می‌شوند.[۱]

ازدواج موقت در زمان پیامبر اسلام(ص) جایز بود؛ اما از زمان خلیفه دوم، حرام اعلام شد.[۲] از میان مذاهب اسلامی تنها مذهب شیعه امامیه، ازدواج موقت را جایز می‌داند.[۳] مهم‌ترین تفاوت ازدواج موقت و ازدواج دائم، در مدت‌دار بودن ازدواج موقت و لزوم بیان مدت آن در صیغه عقد است.[۴]

در کتاب‌های توضیح المسائل، احکام فقهی فراوانی برای ازدواج آمده که از مهمترین آنها لزوم خواندن صیغه عقد است و صِرف رضایت زن و مرد، در تحقق ازدواج کافی نیست و اینکه دختر باکره برای ازدواج باید از پدر یا جد پدری خود اجازه بگیرد.

ازدواج، با لعان، طلاق، مرگ، تغییر جنسیت، ارتداد و وجود یکی از عوامل فسخ نکاح پایان می‌یابد و پس از جدایی زن باید عده نگه دارد.

آیین ازدواج در مسیحیت

هر چند ازدواج امری مقدس به حساب می آید، عزوبت و دوری از ازدواج امری پسندیده‌تر است، شخص عزب با تمام توان به خدمت خداوند نایل می شود و با کم کردن مشغله های زندگی خود را به عیسی (ع) و مریم (س) شبیه می‌سازد.

مسیحیان ازدواج را امری طبیعی قلمداد نمی‌کنند، بلکه آن را نشانه محبت خداوند به بشریت می دانند، به وسلیه این عمل زن و مرد اتحادی مقدس و غیر قابل انفصال برقرار می کنند که در این عمل مرد ملتزم می شود که محبت، اکرام و امانت را در حق زن انجام دهد و زن هم محبت، امانت و اطاعت را ملتزم می شود.(۵) ازدواج مقدس از آداب رسمی آیین پروتستان نیست؛ اما در آن مذهب نیز رسمی دینی ولی غیر مقدس وجود دارد.(۶)

در حالی که کلیسای کاتولیک از ازدواج به عنوان پیمانی که موجب به هم رسیدن دو همسر یاد می کند و به دنبال آن پیوندی جسمی میان آن دو حاصل می شود، کلیسای ارتدوکس از آن به عنوان یکی از خدمات کلیسا یاد می کند.(۷)

اگر زن و شوهری هر دو به آیین کاتولیک بگروند، به ازدواج مجدد نیازی نیست و کاتولیک شدن یکی از آن دو نیز موجب بر هم خوردن ازدواج آنها نمی شود، به هر حال کاتولیک ها باید پیمان ازدواج خود را در حضور کشیش انجام دهند.

ازدواج‌های مختلط یکی از مسائل مشکل مذهبی است که در پاره‌ای از کشورها موجب مشاجره میان کلیسا و حکومت شده است، مقامات روحانی با ازدواج‌های مختلط مخالفت می کنند، از این جهت که زن و شوهری که از دو فرقه مختلف باشند دارای هماهنگی مذهبی در زندگی نخواهند بود، و بدین جهت آنها در تعلیم مذهبی فرزندانشان دچار اشکال خواهند شد.

در چنین حالی کلیسای کاتولیک جشن ازدواج را در کلیسای کاتولیکی برقرار می کند، این ازدواج‌ها مجدداً به اجازه رسمی احتیاج دارند که این به عنوان یک قانون در مورد بازگشت پیمان تمام ازدواج‌ها به ایمان کاتولیک اجازه داده شده است.(۸)

ازدواج مسیحی با کسی که تعمید نیافته جایز نیست، به موجب تعالیم کاتولیک، هیچ ازدواجی قابل گسستن نیست؛ خیانت، تعالیم ضد کلیسایی داشتن، عدم قدرت بر تأمین معاش یا ناسازگاری هیچ یک نمی تواند موجب طلاق شود، حداکثر کاری که کلیسا می تواند بکند این است که اجازه دهد زن و شوهر از هم جدا شوند، البته این امر مشروط بر این است که تا زمانی که یکی از آن دو زنده هستند با شخص دیگری ازدواج نکنند.

طلاقی که در دادگاه های دولتی صورت گرفته است از نظر کلیسا اعتبار ندارد، گاهی برای تصحیح این گونه طلاق‌ها به دادگاه مربوط به پاپ مراجعه می کنند تا به خاطر وجود محذور شرعی از طلاق جلوگیری نشود.

در این زمینه یک سنت عقیدتی وجود دارد که از اگوستین مقدس در زمان پاپ پیس یازدهم ضمن بخشنامه‌ای در سال ۱۹۳۰ به نام «کاستی کانوبی» به دست آمده که جزئیات مسائل ازدواج را مورد بررسی قرار داده و سقط جنین، جلوگیری از بارداری، طلاق و هرگونه عملی را که منجر به گسستن پیمان ازدواج شود، در آن محکوم کرده است.(۹)

هر چند ازدواج امری مقدس به حساب می آید، عزوبت و دوری از ازدواج امری پسندیده‌تر است، شخص عزب با تمام توان به خدمت خداوند نایل می شود و با کم کردن مشغله های زندگی خود را به عیسی (ع) و مریم (س) شبیه می سازد.(۱۰)

این اعتقاد کلیسای کاتولیک با دیدگاه مسلمانان که عزوبت را امری ناپسند و زمینه‌ساز گناه می دانند و ازدواج را محکم ترین بنای دینی و زمینه ساز تحکیم دیانت و اصلاح روابط اجتماعی می دانند، تفاوت آشکار دارد.

آیین ازدواج در یهودیت

ازدواج در دین یهود (به عبری: נישואים) به معنای کامل‌شدن و اوج رشد انسانی است. برپایه تعالیم یهودیت، یک زن بدون همسر و یک مرد بدون زن انسان‌هایی کامل نیستند و با ازدواج و پیوند زناشویی از شکل ناقص به وجودی کامل تبدیل می‌شوند. ازدواج در میان یهودیان دارای مراسم و آداب خاصی است.

ازدواج یهودیان با غیریهودیان همیشه به عنوان تهدیدی برای آینده قوم یهود تلقی شده است. بنا بر قوانین یهودیت، دین از طریق مادر به فرزند منتقل می‌شود، بنابراین اگر یک مرد یهودی با زنی غیر یهودی ازدواج کند، فرزندان آنها یهودی به شمار نمی‌روند.[۱۱] جاری‌شدن عقد توسط خاخامهای ارتدوکس صورت می‌گیرد.[۱۲]

نمادها و رسوم ازدواج یهودیان

کتوبا
در آیین یهود به صیغه‌نامه یهودیان که به صورت مکتوب است و پیش از ازدواج زوجین مکتوب می‌شود و پیرامون تعهدها و مسئولیت‌های داماد نسبت به همسر آینده خویش و اختیاراتی برای همسر در زمان مسافرت یا طلاق یا شرکت شوهر در جنگ یا ازدواج مجدد شوهر، چهارچوب‌ها و حدودی را تعیین می‌کند. امروزه استفاده از کتوبا منسوخ شده است و دادگاه‌های یهودی در اینگونه مناسبت‌ها تعیین تکلیف می‌کنند.

خوپا
از نمادهای اصلی ازدواج یهودیان است. خوپا چادری است با چهار ستون چوبی و سقفی پارچه‌ای که معمولاً آن را به رنگ سفید می‌پوشانند. خوپا نماد و مظهر اولین خانه‌ای است که زوج جوان در کنار هم به آن پای می‌نهند.[۳] بنابر قوانین آئین یهود، هفت نوع تبرک و دعا برای عروس و داماد در زیر خوپا خوانده می‌شود.

بَدِکِن
رسمی است که به طور سنّتی در جشن ازدواج یهودیان انجام می‌شود؛ بر اساس این رسم در زیر خوپا، داماد توری بر چهرهٔ عروس می‌گذارد.

طلاق
در آئین یهود برای طلاق، زن باید از شوهر خود طلاق را تقاضا کند و توافق او را بدست آورد.[۱۴]

فرآوری: ملیحه ترزفان

پی نوشت:
۱.مؤسسه دایره المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۳۹۰.
۲. سبحانی، «ازدواج موقت در کتاب و سنت»، ص۱۲۵، ۱۲۶.
۳. سبحانی، «ازدواج موقت در کتاب و سنت»، ص۶۳.
۴. حسینی، احکام ازدواج، ۱۳۸۹ش، ص۱۲۱.
۵ . پطرس فرجام، ایضاح التعلیم المسیحی، ص ۳۴۵.
۶ . رابرت ویر، جهان مذهبی، ص ۷۹۷.
۷ . اینار مولند، جهان مسیحیت، ص ۶۱.
۸ . همان، ص ۱۲۲.
۹ . همان، ص ۱۲۳.
۱۰ . پطرس فرجام، ایضاح التعلیم المسیحی، ص ۳۴۵.
۱۱. عشق غیر یهودی پسر نتانیاهو و خشم اسرائیلی‌ها، بی‌بی‌سی فارسی
۱۲. دولت اسرائیل بین سکولاریسم و مذهب، بی‌بی‌سی فارسی
۱۳. Living chuppah can serve as family heirloom بایگانی‌شده در ۱۲ مه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine, The Jewish Journal
۱۴. زنان «در بند» یهودی گرفتار ازدواج‌های ناکام، بی‌بی‌سی فارسی