سن بلوغ دختران؛ پرسش سید منیر الخباز و پاسخ محمد اسحاق فیاض
تغییر فتوای آیت‌الله اسحاق فیاض، از مراجع تقلید نجف درباره سن بلوغ دختران بازتاب گسترده‌ای در محافل حوزوی و حتی رسانه‌های عمومی داشت که هنوز هم ادله این تغییر فتوا اعلام نشده است.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، اکنون با گفتگوی مکتوب آیت‌الله فیاض با استاد سید منیر الخباز، فقیه عربستانی مقیم حوزه علمیه قم و از شاگردان آیت‌الله سیستانی درباره این تغییر فتوای سن بلوغ دختران، بخشی از ابهامات ماجرا روشن شده است.
استاد خباز که مجتهد ۵۸ ساله متولد منطقه شیعه‌نشین قطیف در عربستان سعودی است و در حوزه‌های نجف و قم درس خوانده، در نامه‌ای به آیت‌الله فیاض یادآوری کرد که بیش از بیست روایت معتبر بر اشتراط ۹ سالگی در سن بلوغ دختران دلالت می‌کند و اجماع فقهای شیعه و حتی گزارش‌های دال بر برداشت اصحاب امامان معصوم(ع) بر همین سن تأکید دارد.
وی سپس با اشاره به روایاتی که می‌تواند مستند فتوای آیت‌الله فیاض قرار گیرد، یادآور شده که فتوا به بلوغ در سن ۹ سالگی نه تنها موافق فتوای مشهور فقها و حتی موافق تفاسیر شیعه درباره آیه ۶ سوره نساء است، بلکه روایات دال بر بلوغ در ۱۲ یا ۱۳ سالگی مورد اقبال نخستین فقهای شیعه نیز قرار نگرفته و ما را فتوای فقهای اهل سنت نزدیک می‌کند که چنین روشی با مفاد مقبوله عمر بن حنظله منافات دارد.
از نظر استاد خباز حتی اگر بگوییم میزان اعتبار و قوت روایات دال بر عدد ۹ با ۱۳ در مقایسه با همدیگر یکسان است، باز هم عدد ۹ را ترجیح باید داد چون قدر متیقن است و باید در چنین مواردی به کمترین عددی که بدان یقین داریم تمسک کرد و عدد بزرگ‌تر و افزون‌تر را که حاوی مقدار مشکوک است کنار گذاشت.
بر خلاف استاد خباز که روایات محمد بن ابی‌عُمیر ازدی را حتی با مبنای آیت‌الله خویی دارای تمامیت سندی دانسته است، آیت‌الله فیاض در پاسخ مکتوبی که به استاد خباز داده، این دسته از روایات ابن ابی عمیر را از نظر سندی نپذیرفته و گفته که آیت‌الله خویی هم معتقد بود ابن ابی عمیر بارها از افراد غیر ثقه نقل حدیث کرده است.
آیت‌الله فیاض همچنین در دلالت روایات ابن ابی عمیر بر بلوغ دختران در ۹ سالگی نیز خدشه کرده و گفته که مراد روایت، سن رشد دختران بوده و نه سن بلوغ شرعی آنان. این مرجع برجسته شیعه در ادامه گفته که اجماع فقها به هیچ وجه حجت نیست و حتی به اجماع نخستین فقهای شیعه نیز نمی‌توان بها داد؛ چون اجماع باید به صورت متواتر یا هر طریق معتبری به زمان معصوم متصل شود که چنین امکانی وجود ندارد و هیچ تواتر لفظی و اجمالی نداریم.
در پاسخ مکتوب آیت‌الله فیاض به استاد خباز تنها به نقد ادله اعتبار سن ۹ سالگی اکتفا شده و پاسخ ایجابی در باب ادله اعتبار ۱۳ سالگی داده نشده است و انتظار می‌رود تجربه گفتگو بین این دو مجتهد افغانستانی و عربستانی درباره این موضوع مهم و جنجالی ادامه یابد.