اعدام انقلابی‌ها و سکوت مرجع نهایی شریعت در مصر
خبر هولناک اعدام سران و عالمان اخوان المسلمین، به عنوان بزرگترین نماد اسلام سیاسی در جهان عرب، آن‌قدر تلخ و دلخراش بود که به آسانی مذاکرات عادی‌سازی روابط قاهره و آنکارا را به تعویق انداخت.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، دو دولت مصر و ترکیه پس از هشت سال تنش در روابط دپیلماتیک حاصل کودتای مصر که به برکناری مرسی در سال ۲۰۱۳ میلادی انجامید، در ماه‌های اخیر مذاکرات عادی‌سازی روابط را از سر گرفتند که ناگهان بمب خبری تأیید اعدام ها و واکنش‌های طرفین این مسیر را ناهموار کرد.
پس از سخنان مشاور اردوغان در خصوص اعتراض به صدور احکام قطعی اعدام در مصر، وزیر خارجه مصر در یک برنامه تلویزیونی از توقف مذاکرات عادی‌سازی روابط با ترکیه خبر داد.
اما آنچه از میان انبوه واکنش‌ها به خبر اعدام گسترده اخوانیان قابل توجه است، واکنش متفاوت و شدیداللحن محمدگوماز، رئیس سابق سازمان دیانت ترکیه، خطاب به احمد الطیب به عنوان نماد اسلام سنتی و رئیس الازهر بود.
گوماز در پیامی کم‌سابقه و تند و تیز احمدالطیب و بی‌توجهی او را مورد طعنه قرار داد و خطاب به وی گفت: «لطفاً مفتی خون وآتش نباش!»
پنهان نیست که اسلام سنتی در مصر به محوریت الازهر، در قانون اساسی مصر به عنوان «مرجع نهایی تفسیر شریعت» معرفی شده است. از سویی شیخ الازهر از نظر قانونی در نظام سیاسی مصر جایگاهی معادل نخست وزیر را برعهده دارد.
بی‌توجهی نسبت به سیاست، رویکرد منفی نسبت به فعالیت‌های درازدامن اخوان‌المسلمین و وابستگی شدید مالی الازهر به دولت سکولار مصر، مهم‌ترین شاخصه‌های اسلام سنتی در مصر است. در این میان قدرت چانه‌زنی سیاسی الازهر، معمولاً تابعی از توازن قدرت سیاسی حاکمان و نفوذ مخالفان دولت بوده است. پس از دستگیری‌ها و صدور احکام اعدام اخیر اخوانیان در زندان‌های السیسی، ازهری‌ها نسبت به تأثیرگذاری سیاسی تمایلاتی نشان نداده‌اند.
با توجه به انتشار خبر تأیید اعدام سران اخوان المسلمین و سکوت و بی‌توجهی ازهر باید دید که آیا الازهر کماکان بر زاویه عزلت تکیه می‌زند یا کاسه صبر احمدالطیب به سر می‌آید و واکنشی به این آزمون بزرگ نشان خواهد داد؟
آنچه از سابقه رفتاری الازهر به ذهن متبادر است، پوشیدن لیاس عافیت به تن و بی‌اعتنایی مضاعف به فشارها بر جریان اسلام سیاسی و تغافل هوشمندانه به فشارهای داخلی بین‌المللی است و این راهبردی است که مشایخ ازهری به پیروی از گذشتگان خود به صورت قانونی نانوشته سینه به سینه به یکدیگر منتقل کرده‌اند.
به زودی بر همگان روشن خواهد شد که اسلام سنتی نسخه الازهر، در دوراهی دفاع از اسلام سیاسی و جانبداری از سکولاریسم دولتی در کدام طرف خواهد ایستاد و نسبت به سرنوشت اسلام‌گرایان چه واکنشی را برخواهد گزید.
یادداشتی از سید علی بطحایی