وبینار «نقش سادات رضوی در گسترش فرهنگ اسلامی در هند» برگزار شد

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، محمدعلی ربانی، رایزن کشورمان در دهلی نور طی سخنانی در وبینار «نقش سادات رضوی در گسترش فرهنگ اسلامی در هند» با اشاره به اهمیت و جایگاه سادات رضوی در مطالعات و پژوهش‌های شیعه‌شناسی در هند اظهارکرد: تاریخ گسترش اسلام در جهان به صورت عام و تاریخ تشیع در شبه قاره هند به صورت خاص، با موضوع سادات ارتباطات تنگاتنگی دارد، زیرا سادات همواره یکی از عناصر در اسلامی‌سازی و تمدن‌سازی در بسیاری از جوامع مانند آسیای جنوب شرقی، شبه قاره و شمال افریقا به شمار می‌روند و از مهم‌ترین عامل انتقال و گسترش اندیشه و فرهنگ اسلامی به سرزمین هند محسوب می‌شوند.

وی افزود: ساداتی که در اعصار مختلف، به ویژه دوره سلاطین اسلامی هند و از خراسان و دیگر نقاط ایران به هند مهاجرت کردند، دیگر عوامل گسترش اسلام ناب در هند هستند. آنان پس از مهاجرت به هند، در قرن ۱۲، مورد استقبال حکومت وقت قرار گرفتند و مناطق مختلفی مانند «نوهتا»، «پانی پات»، «بیجنور» و بلندشهر «جوار» را به مرکز سکونت و فعالیت سادات تبدیل کردند.

ربانی ادامه داد: در دوره بهمنیان، بسیاری از سادات از عراق و ایران و دیگر سرزمین‌های اسلامی به دکن مهاجرت کردند و برخی از آنان مانند صدر الشریف سمرقندی، میر‌فضل‌الله انجوی شیرازی، شیخ آذری و محمود گاوان به مناصب و مشاغل مهم سیاسی و اداری دست یافتند. در این دوران، افزون بر شاهان، درباریان نیز از شیعیان بنام بودند که از آن میان می‌توان به مصطفی خان اردستانی، نخست‌وزیر ابراهیم‌شاه و میرمحمد مؤمن استرآبادی اشاره کرد. میرمحمد مؤمن، از سادات استرآبادی بود و از نزدیکان به دربار شاه طهماسب صفوی و آموزگار فرزندان شاه به شمار می‌رفت. وی در زمان سلطان محمد خدابنده از ایران خارج شد و پس از سفر حج، به دکن رفت و در آنجا، محمدقلی قطب شاه وی را به مقام پیشوایی منصوب کرد؛ مقامی که قدرت زیادی در حکومت قطب شاهیان داشت. استرآبادی به آبادانی قلمرو قطب شاهیان و افزایش توان اداری و گسترش فرهنگ تشیع در آنجا بسیار کمک کرد. در زمان وی، شهر حیدرآباد ساخته شد که معماری آن و بنایی که در وسط شهر قرار داشت، برگرفته از معماری شهر مشهد و بارگاه امام رضا (علیه‌السلام) دانسته شده است.

رایزن فرهنگی کشورمان در دهلی نو ابراز کرد: امروزه، سادات رضوی در هند، یکی از حلقه‌های پیوست فرهنگی و دینی ایران و هند به شمار می‌روند و همچون گذشته، منشأ خیر و برکت برای جامعه هند هستند. خوشبختانه، مراکز علمی و پژوهشی مانند بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی و مؤسسه میکروفیلم نور، آثار و کتاب‌های ارزشمندی در زمینه سادات در هند ارائه داده‌اند.

در ادامه مهدی خواجه پیری، رئیس موسسه میکروفیلم نور نیز در این وبینار، در سخنانی با اشاره به خدمات متقابل ایرانیان و هندیان اظهار کرد: علاوه بر خدمات و سهم ارزنده‌ای که ایرانیان، به ویژه سادات، در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در هند بر عهده داشتند، برخی از شخصیت‌های هندی نیز در ایران منشأ آثاری بودند. آثار بسیاری وجود دارد که متعلق به افرادی است که از هند به ایران مهاجرت کرده اند. مثلاً مدرسه خیرات خان مربوط به سفیر دربار قطب شاهیان است که به دربار صفویان فرستاده شده بود. وی در دوران اقامت خود در مشهد مدرسه‌ای بنا کرد که به مدرسه خیرات خان مشهور است.

وی افزود: پیش از این، آستان قدس رضوی سفیرانی به اطراف و اکناف عالم می‌فرستاد که همگی عالم و فقیه و ادیب بوده‌اند؛ برای نمونه، سیدحسین قمی، از اولاد موسی مبرقع به عنوان سفیر آستان قدس به کشمیر اعزام شد و آثار این سید هنوز هم در هند موجود است. مدرسه «سلطان المدارس» در لکهنو را یکی از اولاد سیدحسین قمی بنا کرده است.

سپس مولانا سیدعالم مهدی رضوی از سادات رضوی هند، دیگر سخنران این وبینار، با اشاره به کتاب «شجرات طیبات» تألیف سید ظهورحسین گفت: کتاب‌های زیادی در مورد شجره‌نامه‌های سادات در هند به رشته تحریر درآمده است و سادات رضوی در اقصی نقاط هند سکونت دارند و مشهور هستند.

غلام‌رضا جلالی، پژوهشگر مرکز پژوهش‌های آستان قدس رضوی نیز در سخنان خود با اشاره به رأفت و مهربانی امام رضا (علیه‌السلام) گفت: غالب صوفیان و عرفا، امام رضا (علیه‌السلام) را جزو مشایخ خود می‌دانند و بزرگانی مانند احمد غزالی طوسی نیز در آثارش، به رأفت، مهربانی و دیگر ویژگی‌های اخلاقی امام رضا (علیه‌السلام) اشاره می‌کند.

وی ضمن تشریح جایگاه سادات در تحولات فکری و فرهنگی در جهان اسلام و شبه قاره افزود: یکی از فرزندان نسل موسی مبرقع، که به منطقه کشمیر مهاجرت کرد، تأثیرات شگرفی در این منطقه از خود برجای گذاشت و نسل سادات رضوی در هند از طریق ایشان گسترش یافت.

مولانا سید‌شمشاد احمد رضوی نیز با اشاره به مظالم بنی عباس و دیگر سلسله‌ها به سادات گفت: سادات برای در امان ماندن از این مظالم، نزدیک به ۱۲۰۰ سال پیش به هند مهاجرت کردند که با استقبال گرم هندوان منطقه مواجه شدند. همه سادات رضوی، از نسل موسی مبرقع، فرزند امام جوادالائمه (علیه‌السلام) هستند.

مولانا سید‌تصدیق حسین رضوی، دیگر سخنران هندی این وبینار، در سخنان خود گفت: سیدعبدالله زربخش، از فرزندان موسی مبرقع از منطقه جاجرم (منطقه‌ای بین مشهد و تهران) به هند آمد و در منطقه زیدپور کنونی ساکن شد و به تبلیغ دین اسلام پرداخت. وی با دختر سید سالار از همان منطقه ازدواج کرد و نام فرزندش را «زید» نهاد و منطقه‌ای به نام زیدپور شهرت پیدا کرد. سید زربخش بعدها به ایران بازگشت، ولی سید زید و مادرش همان جا ماندند و جمعیت سادات رضویه از نسل وب گسترش یافت. سادات رضوی مناطق دیگر هند به نوعی با سادات زیدپور مرتبط هستند.

حجت‌الاسلام مهدی علیزاده موسوی، پژوهشگر ایرانی نیز در سخنانی با تأکید بر اینکه هند، دومین کانون مرکزی پیروان مکتب اهل بیت (علیهم‌السلام) در جهان است، گفت: برخی نهادها خصوصاً آستان قدس رضوی و مؤسسه میکروفیلم نور تلاش‌های زیادی برای شناخت سادات، به ویژه سادات رضوی، انجام داده‌اند که شایان ستایش است.

وی افزود: سادات رضوی که از ایران به هند مهاجرت کردند، امروزه فصل مشترک دینی فرهنگی دو کشور به شمار می‌روند و باید به دلیل اهمیت آن، در مطالعات شیعه‌شناسی و مطالعات فرهنگی هند مورد توجه قرار گیرد و باید مناطق شیعه‌نشین را، که سادات در آنجا ساکن هستند، شناسایی و شجره‌نامه آن‌ها را تنظیم و پژوهش و مطالعات علمی مناسبی را سامان دهیم.

مولانا سیدغلام حسین رضوی در سخنان خود گفت: مهاجرت سادات رضوی به هند، از قرن ۵ و ۶ آغاز شد و در قرن ۸، هفتصد نفر از سادات همراه با شاه همدان به کشمیر آمدند. همچنین پس از حمله مغول به ایران در قرن ۹ بسیاری از سادات رضوی به سوی هند سرازیر شدند. در دوره صفویان نیز این مهاجرت ادامه داشت. این سادات تأثیر عمیقی بر فرهنگ و تمدن کشور میزبان گذاشتند. در عهد بهمنی‌ها در هند، به دلیل اینکه پادشاهان بهمنی حنفی مذهب بودند و به افضلیت حضرت علی (علیه‌السلام) بر دیگر صحابه قائل بودند، سادات به مناصب مهم دولتی دست یافتند و خدمات شایانی به دین و فرهنگ ارائه دادند.

مولانا سیدعلی امیر رضوی موضوع گسترش نسل سادات را موضوع خود قرار داد و گفت: دشمنان امام رضا (علیه‌السلام) طعن و تشنیع می‌کردند که امام (علیه‌السلام) فقط یک فرزند دارند، ولی پروردگار نسل امام رضا (علیه‌السلام) را از طریق فرزند امام جواد (علیه‌السلام) در جهان گسترش داد.