آکادمی دین آمریکا؛ مرجعی برای محققان و دین پژوهان

به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، حجت الاسلام باقر طالبی دارابی، مدیر گروه دین پژوهی دانشگاه ادیان و مذاهب قم در این نشست، آکادمی دین آمریکا را یکی از موثرترین نهادهای تاثیرگذار در حوزه دین پژوهی دانست و گفت: این آکادمی تاثیر بسیار، جدی و مهم در عرصه دین پژوهی دارد و از منظرهای مختلف، می‌توان به این نهاد و کارها و فعالیت‌های آن نگریست و حتی شاید بتوان مدعی شد که به عنوان یک نیروی گفتمان ساز عمل می کند. بسیاری از مراکز دین پژوهی دنیا برنامه‌های درسی خود را تحت تاثیر گفتمان تولید شده این نهاد بزرگ برنامه ریزی می کنند.

وی افزود: آکادمی دین پژوهی آمریکا ۱۰ هزار عضو دارد که همه اعضای آن، محققان و استادان و نویسندگان حوزه دین هستند. این افراد در قالب کارگروه‌ها و عناوین مختلف نشست‌هایی برگزار می‌کنند. این نهاد نشست های سالانه قوی دارد و در قلمرو پژوهش های دینی جایزه های بزرگی دارد که بسیاری از محققان برنده آن شده‌اند. درسنامه‌ها و سرفصل‌های آموزشی در رشته‌های مختلف دارد که این سرفرصلها برای تدوین سرفصلهای درسی و همچنین موضوعات تحقیقاتی کارگشا است.

حجت الاسلام  طالبی دارابی عنوان کرد: این نهاد در سال ۱۹۰۹ تاسیس شد و به لحاظ تاریخی ریشه در یک جریان مسیحی دارد. ابتدا معلمان و راهنمایان کتاب مقدس در آن عضو بودند و به مرور تغییر نام داد و به مثابه یک نهاد دین پژوهان در دنیا جا افتاد و و تمرکز آن از مسیحیت خارج و با یک اساسنامه جدید برنامه خود را مطالعه تمام ادیان جهان قرار داد و سعی کرد از جنبه‌های مختلف به ادیان بپردازد و بر همین اساس متخصصان و محققان مختلف به عضویت آن در آمدند.

وی با بیان اینکه بررسی لیست رئیسان این نهاد نشان می‌دهد که شخصیت‌های مهم ریاست آن را بر عهده داشته‌اند، افزود: امروزه آکادمی دین آمریکا در حوزه های مختلف می تواند مرجع محققان و دانشجویان و اساتید باشد و نشست‌های سالانه آن به عنوان یکی از مهم‌ترین نشست‌های دنیا، بسیار با کیفیت‌تر، عالمانه‌تر و محققانه‌تر از پارلمان ادیان دنیا بوده و به مراتب از آن جلوتر است.

حجت الاسلام طالبی دارابی عنوان کرد: برخی از اعضای هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب مانند خانم دکتر توفیقی و خاتم دکتر پورمحمدی تجربه مشارکت در نشست سالانه این نهاد دین پژوهی را داشته‌اند. تجربه حضور در آنجا از نظر این اساتید بسیار جالب بود.

استاد دانشگاه ادیان و مذاهب گفت: دین پژوه کسی است که از منظر مختلف و با روشی غیر جانبدارانه و بی طرفانه تلاش دارد درباره ادیان تحقیق کند و آنها را بشناسد. دین‌پژوهی رشته ای مرکب از رویکردهای مختلف انسان‌شناختی، الهیاتی، فلسفی، تاریخی، فرهنگی و جامعه شناختی است.

وی مطرح کرد: دانشگاه ادیان نخستین دانشگاه در ایران و در منطقه خاورمیانه بود که رشته دین پژوهی را در قالب یک گروه اداره کرد و اولین فارغ التحصیلان دین پژوه در ایران از این دانشگاه هستند. این رشته، رشته‌ای بسیار حساس و جدی و دارای پوزیشن و پایگاه علمی و تحقیقاتی خوب در میان نهادها و سازمان های علمی دنیا است..

حجت الاسلام طالبی دارابی اظهار کرد: آکادمی دین آمریکا مورد توجه قرار گرفت زیرا هیچ پژوهشگری در این عرصه بی نیازی از تفحص در آثار و شخصیت ها و جلسات و نیز کنفرانس های این نهاد نیست. سالها قبل سردبیر نشریه معروف این نهاد مهمان ما در دانشگاه ادیان بود و عضویت افتخاری دانشگاه را قبول کرد. هرسال نشریه این نهاد را به صورت رایگان به دانشگاه می کردند. امیدوارم ریاست دانشگاه از طریق اداره کل کتابخانه پیگیر دسترسی مجدد دانشجویان به این نشریه شوند چرا که ارسال آن متوقف شده است.

وی تصریح کرد: بحث دیگر این است که در حوزه دین پژوهی چه تحولی رخ داده و نهاد دین پژوهشی آمریکا چه چیزی را در حوزه دین برجسته تر ساخته است؟ این نهاد روش های مختلف تحقیق در علوم اجتماعی را به کار می گیرد و این خود یک تحول بسیار مهم به لحاظ تاریخی است که این آکادمی این موضوع را به شدت رواج داده و مدافع ان شده و آن را جا انداخته است. به لحاظ موضوعی نیز ابعاد مختلف را مورد تحقیق قرار داد.

این پژوهشگر حوزه دین شناسی خاطرنشان کرد: آنچه که امروزه در جامعه و فرهنگ کشورهای مختلف به طور خاص در غرب آمریکا می‌گذرد و تحقیقات آکادمی هم آن را نشان می دهد این است که در دنیای پیشرفته پست مدرنی یا مدرن بسیار بالا دینداری محافظه کارانه بسیار در حال رشد و شدت گرفتن است. برخلاف تصور که تصور می‌شد دینداری محافظه‌کارانه یا سنتی در چالش جدی با سکولاریسم قرار گرفته است اما تحقیقات نشان می دهد دینداری اصولگرایانه در حال رشد است. این برداشت محققانه از مشاهدات عینی در جامعه آمریکا و جامعه غرب است.

وی افزود: این نگرش در بین توده مردم در حال رشد است و بسیاری از باورهای مبتنی بر فرهنگ و اندیشه و اندیشه مدرن و پست مدرن را زیر سوال برده است و شاید در انتخابات اخیر در آمریکا شاهده این شکاف بزرگ بودیم و در تحلیل برخی از جامعه شناسان سیاسی با توجه به متغیر دین در آمریکا این موضوع مورد توجه قرار گرفت  و آن را ناشی از رشد محافظه کاری دینی دانستند.

استاد دانشگاه ادیان و مذاهب تصریح کرد: رشد محافظه کاری دینی به معنای بیداری مسیحی نیست؛ مدلی از درک است که مدتی در محاق بود اما امروزه رواج پیدا کرده است.

حجت الاسلام طالبی دارابی در ادامه سخنان خود به رویکرد آکادمی دین آمریکا در انتشار آثار آموزشی پرداخت و گفت: این آکادمی مجموعه آثاری با عنوان مجموعه تدریس دین‌پژوهی منتشر کرده است. این کتاب‌ها با عبارت «تیچینگ» شروع می شود. آنها به دنبال آثاری برای تدریس دین‌پژوهی هستند و این به معنای گذر از کتابهای پژوهشی به کتاب‌هایی با عنوان تیچینگ است. این کتابها معمولاً مجموعه مقاله در قالب آن رشته و آن موضوعی است که از تاریخچه موضوع شروع می‌شود و به تحلیل‌ها و مضامین و مسائل مربوط به آن علم یا آن دانش و یا آن رشته می‌پردازد و در نهایت آن را کشیده و در درون دین پژوهی قرار می‌دهد.

وی خاطر نشان کرد:  این مجموعه در حوزه نشر و در حوزه منابع درسی تحولی را ایجاد کرده که ما نباید از آن غافل باشیم و گروه دین شناسی دانشگاه باید مجموعه این کتابها را در قالب یک پروژه از درون دانشجویان مستعد که زبان بدانند و مترجمان خوب انجام دهد و بتوانیم منابع ترجمه شده برای تدریس داشته باشیم.

طالبی دارابی دین پژوهی را یک موضوع اعتقادی ندانست و گفت: این یک مسئله صرفاً اعتقادی نیست و می‌تواند یک مسئله پژوهشی باشد یعنی کسی می‌تواند معتقد به دین نباشد اما در دین پژوهش کند.