ابعاد رو به گسترش پیام محرم در جوامع اسلامی

ردنا (ادیان نیوز) – در تقویم هجری قمری که مبداء و مبنای تقویم بسیاری از کشورهای اسلامی و عربی است ماه محرم نخستین ماه و دهه اول آن به دلیل واقعه عاشوراء از منزلت خاصی نزد تمامی مسلمین دنیا برخوردار است.
در میان تمامی فرق و مذاهب اسلامی، روز عاشوراء دارای ارجمندی و جایگاه بلندی است و آداب و مناسک و احکام ویژه ای برای روز عاشوراء توسط علماء و فقهای مسلمان بیان شده است.
با آنکه در نظر برخی عالمان مذاهب، دلیل اهمیت عاشوراء و محرم به احادیث نبوی درباره با موضوع ثواب برخی اعمال در این روز باز می گردد اما بررسی های تاریخی و حدیثی به روشنی ریشه این توجه را تماما به جانفشانی امام حسین(ع) و اهل بیت(ع) و اصحاب ایشان در روز عاشوراء باز می گرداند.
از این منظر، در نزد افکار عمومی مذاهب غیر شیعه در جهان اسلام، یکی از دلایل منزلت عاشوراء ارتباط آن با شخصیت امام حسین(ع) به عنوان سرور جوانان اهل بهشت است که رسول خدا(ص) این ویژگی را برای ایشان بیان فرموده است.
به عبارت دیگر آموزه ها و معارف و تعالیم اسلامی در همه مذاهب جهان اسلام در دهه نخست محرم و روز عاشوراء معطوف و متوجه به امام حسین(ع) است و حرکت تاریخی سیدالشهداء است تا به امروز جوامع اسلامی را به خود مشغول میدارد.
از این رو می توان ماه محرم را ماه جهان اسلام دانست چرا که توجه افکار عمومی و دل های بیشتر مسلمانان و پیروان رسول خدا(ص) به یکی از بزرگترین شخصیت های تاریخ اسلام جلب می گردد که مشابه آن را نسبت به دیگر چهره های بعد از پیامبر(ص) نمی بینیم.
برخی عالمان مسلمان معتقدند حدیث مشهور نبوی «حسین منی و أنا من حسین» بر همین مسئله تأکید دارد که احیای نام و مکتب و دین رسول خاتم به وسیله حسین علیه السلام صورت میگیرد.
مرور حرکت ها و تکاپوهای تاریخی و تحول ساز تاریخ مسلمانان خصوصا در دوره معاصر نشان می دهد نهضت محرم و قیام و جهاد عاشوراء در تمامی ادوار بعد از شهادت سید و سالار شهیدان، یکی از عناصر مؤثر در شکل گیری مسیر جوامع اسلامی بوده است و در بیشتر آنها می توان رد پایی از توجه به واقعه عاشوراء و امام حسین(ع) را یافت.
در طول یک قرن اخیر که مسئله بیداری اسلامی و احیای فکر دینی در جهان اسلام به یکی از مهم ترین مسائل روز متفکران مسلمان تبدیل شده است همزمان توجه به ابعاد نهضت امام حسین(ع) در محرم نیز رونق یافته است و دلیل آن را می توان چشمه جوشان معارف حسینی در زمینه احیاء و اصلاح اجتماعی دانست.
سخن درباره امام حسین(ع) و ضرورت الهام پذیری از او در اصلاح جوامع مسلمان تقریبا یک سرفصل مشترک در آثار بسیاری از مصلحان جهان اسلام در دوره معاصر بوده است.
بسیاری از مراکز و شخصیت های اسلامی از شرق آسیا تا مغرب عربی و اروپا و آمریکا در دهه نخست محرم و در آستانه روز عاشوراء به بیان دیدگاه ها و نقطه نظرات خود درباره اهمیت و ابعاد این واقعه می پردازند و از اندونزی و مالزی گرفته تا هند و پاکستان و نیز مصر و شمال آفریقا رویدادهای متعددی به این مناسبت برگزار می شود.
دهه اول محرم و روز عاشوراء آنچنانکه در ایران قرن ها است جزئی از فرهنگ عامه شده است در بیشتر کشورهای اسلامی نیز با آداب و رسوم و تغییرات اجتماعی در عادات مردم همراه است و جلوه های جذابی از همدلی مسلمانان با خاندان اهل بیت(ع) و محبت به امام حسین(ع) را در آنها شاهد هستیم.
این وضعیت که می توان نام آن را نوعی جنبش فرهنگی و اجتماعی در جهان اسلام گذاشت تا آنجا توسعه و ارتقاء یافته است که کاخ سفید و رئیس جمهور آمریکا برای سال دوم در پیامی با یادآوری حماسه محرم خواستار استفاده از ارزش های عدالت محور واقعه مهم آن شد.
شاید برای نخستین بار در میان رؤسای جمهور آمریکا است که عالی ترین مقام ایالات متحده که در میان سران جهان از توجه رسانه ها و افکار عمومی برخوردار است، این رویداد اسلامی را با توجه و تأکید به جنبه مورد نظر شیعیان مورد توجه قرار می دهد.
گرچه سیاست کاخ سفید هیچگاه حمایت از اتحاد جهان اسلام و ترویج همگرایی میان مسلمانان نبوده است هر نوع ابراز توجه به ارزش های مسلمانان تنها به دلیل تأمین منافع و اهداف دولت آمریکا صورت می گیرد اما اقدام به صدور پیام به مناسبت محرم با تأکید بر ارزش های قیام امام حسین(ع) نشانه ای است که واقعه محرم در مناسبات و حیات جهان اسلام جایگاهی فراگیر و تأثیرگذار دارد و نمی توان آن را نادیده گرفت.
ماه محرم به حق ماه جهان اسلام است چرا که دین اسلام که عامل بنیادین هویت و عزت و تداوم مفهوم جوامع اسلامی است به وسیله یکی از برترین شخصیت های تاریخ اسلام از خاندان اهل بیت رسول خدا احیاء می گردد و به منبعی الهام بخش برای تحول و تغییر و عدالت خواهی و ظلم ستیزی تبدیل می شود.
امید می رود آنچنان که در روایات معتبر اسلامی امام حسین(ع) به کشتی نجات تشبیه شده است جهان اسلام بتواند با استفاده از ظرفیت بی نظیر این کشتی نجات بخش با همدلی و همگرایی بر مشکلات و چالش های روزافزون خود غلبه یابد.
در این میان نقش جوامع پیرو اهل بیت(ع) در سراسر جهان به دلیل تلاش برای بزرگداشت محرم و عاشوراء بسیار تعیین کننده است. نخبگان و صاحبنظران و سخنرانان و ذاکران و عزاداران حسینی باید بدانند احیای شعائر حسینی دارای ابعادی انسانی و فرافرقه ای و فرامذهبی است و می تواند توجه جهانی را به خود معطوف کند و لذا برنامه ریزی برای تعمیق و عمل به پیام های فطری و انسانی و جهانشمول محرم حتی در مقیاس محدود و محلی نیز لازم به نظر می رسد.