تطبیق شهادت امام حسین (ع) بر نظریه «رنج رهایی‌بخش مسیحی» نادرست است
رسول رسولی‌پور با تاکید بر اینکه برخی اندیشمندان مانند محمود ایوب تلاش کرده‌اند تا شهادت امام حسین(ع) را بر نظریه رنج رهایی‌بخش در مسیحیت تطبیق دهند، گفت: این نظریه با قرآن و روایات ناسازگار است. قرآن تأکید دارد تنها ایمان و عمل صالح موجب نجات است نه اینکه کسی صرفا اسم شیعه را یدک بکشد.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، رسول رسولی‌پور، استادیار گروه آموزشی فلسفه دانشگاه خوارزمی در نشست مجازی شب عاشورا با موضوع «رنج رهایی‌بخش» ضمن اشاره به خطبه امام حسین(ع) در مکه، اظهار کرد: عده‌ای معتقدند شهادت امام حسین(ع) و رنج‌های پیامبر(ص)، ائمه و صالحان، رنج رهایی‌بخش است و خیر عظیمی بر آن مترتب است؛ مسئله رنج و شر در فلسفه موضوع مهم و مورد توجهی است به‌خصوص اگر این رنج برای کسانی مانند امام حسین(ع) باشد که مورد هجوم و بی‌رحمی سپاه عبیدالله و در معرض جنایات عجیب و غریبی قرار گرفتند.
باور الاهی‌دانان مسیحی درباره نجات
رسولی‌پور اظهار کرد: در الهیات مسیحی این مسئله مطرح است که چرا پسر خدا (براساس باور مسیحیان) باید به صلیب کشیده شده و با آن وضع کشته شود؛ پاسخ الاهی‌دانان مسیحی به خصوص پروتستان‌ها که خیلی رویکرد عقلانی ندارند این است که نجات و رستگاری به عمل و اراده انسان‌ها نیست بلکه به فیض و رحمت و اراده پروردگار و منوط به کشته شدن پسر خداست؛ اینها با این تحلیل، مصیبت‌های وارده بر عیسی(ع) را توجیه می‌کنند.
وی با طرح این سؤال که آیا می‌توان شباهتی میان آنچه الاهیات مسیحی در توجیه مصلوب شدن عیسی(ع) می‌آورد با شهادت امام حسین(ع) قائل شد، تصریح کرد: محمود ایوب، استاد برجسته الاهیات تطبیقی و فارغ‌التحصیل دانشگاه هاروارد در کتاب «رستاخیز رنج در اسلام» که بر مبنای تز دکترایش نوشته است دنبال پاسخ به این سؤال است که آیا می‌توان شهادت امام حسین(ع) را رنج رهایی‌بخش بدانیم، شبیه آنچه برای عیسی(ع) بیان می‌شود؟ مریهو آدامز هم روایت دست اول مسیحی را از رنج رهایی‌بخش ارائه کرده است، ولی تألیف محمود ایوب از جمله تألیفات بدیع، جامع و منحصر به فرد است.
وی با بیان اینکه رنج رهایی‌بخش در دو مقوله فردی و جهانی بررسی می‌شود، اضافه کرد: گاهی این رنج‌ها نتیجه گناهان و اعمال ناشایست انسانهاست و به نوعی هزینه‌ای است که ما در قبال گناه و تصمیمات غلط‌مان می‌پردازیم؛ در همین باب پیامبر(ص) فرمودند؛ هر بلایی که بر سر مسلمان بیاید حتی خاری که به پای او برود نتیجه گناهان اوست و به نوعی این رنج، رنج حاصل از عمل فردی است.
استاد دانشگاه خوارزمی با اشاره به رنج رهایی‌بخش جهانی از منظر نصوص اسلامی، افزود: با وجود اینکه روایاتی دال بر این مسئله در بعد شخصی داریم، رنج رهایی‌بخش جهانی در روایات و قرآن تصریح نشده است، ولی محمود ایوب تلاش کرده که از آیات و روایات، شهادت امام حسین(ع) را رنج رهایی‌بخش جهانی معرفی و آن را اثبات کند و به برخی روایات اشاره دارد؛ از جمله روایتی از امام رضا(ع) طبق نقل کافی داریم که اگر ما نبودیم خدا پرستش نمی‌شد؛ یا روایت است؛ ائمه(ع) اولین مخلوقات آفرینش هستند و از نور الهی ساطع شده‌اند، یا شیعیان از اضافی گِل ائمه(ع) آفریده شده‌اند.
رسولی‌پور تصریح کرد: تصویر محمود ایوب از شیعه، این است که پیامبر و ائمه همگی شهید شده‌اند، از شهادت هابیل و انبیاء گرفته تا ائمه(ع) و همه به خاطر این است که این شهادت نقش روشنگری و بیداری و آگاهی‌بخشی دارد. البته گاهی ما در مورد ضرورت شهادت و گاهی در مورد پیامدهای آن بحث می‌کنیم؛ محمود ایوب متاثر از فضای الاهیات مسیحی سعی کرده از منظر مسلمین، هدایت را منحصر به بحث شهادت کند.
نظریه نجات شیعه با تطابق بر الاهیات مسیحی
رسولی‌پور با طرح این سؤال که آیا شیعیان به رستگاری نمی‌رسند مگر اینکه ائمه(ع) آنها شهید شده و رنج بکشند؟ اضافه کرد: از امام حسین(ع) روایتی نقل است که هر کسی برای ما اشک بریزد خدا بهشت را برای او تضمین می‌کند؛ یا امام رضا(ع) فرمودند هر کسی که سختی‌ها و رنج‌های ما را یادآوری کند در بهشت با ما خواهد بود. محمود ایوب با استناد به این روایات تلاش کرده تا ثابت کند نجات و هدایت شیعیان منوط به شهادت امام حسین(ع) بوده است.
استاد دانشگاه خوارزمی گفت: به نظر می‌رسد محمود ایوب به خاطر تاثیرپذیری از مسیحیت و اینکه در دوره‌ای مسیحی بوده است، قصد دارد بیش از اندازه و غلوگونه مشابهتی میان نظریه الاهیات مسیحی و اسلامی ایجاد کند؛ ما اصلی در قرآن داریم که هیچ کسی به زور وبال دیگری را بر دوش نمی‌کشد و هر کسی مسئول اعمال خویش است؛ اگر کسی تصمیم خطا بگیرد به صرف اینکه شیعه است نمی‌تواند مطمئن باشد که اهل نجات است.
وی تأکید کرد: البته نجات را نمی‌توان صددرصد به عمل نسبت داد و نه می‌توان آن را صرفا به ایمان پیوند زد؛ تأکیدات مکرر قرآن مبنی بر ایمان و عمل صالح به عنوان عامل نجات در قیامت است، بنابراین تفاوت زیادی میان الاهیات مسیحی و اسلامی در این زمینه وجود دارد و یا لااقل در تضاد با دیدگاه محمود ایوب است؛ ما طبق فرمایش امام صادق(ع) نه جبر و نه تفویض بلکه امر بین الامرین را قبول داریم؛ در نجات‌بخشی خون امام حسین(ع) تردیدی نیست، ولی آیا می‌توانیم مانند مسیحیان بگوییم هر کسی فقط به نجات‌بخشی مسیح ایمان داشته باشد به بهشت می‌رود.
ایمان و عمل صالح؛ عامل نجات انسان
رسولی‌پور بیان کرد: امام صادق (ع) خطاب به شیعیان فرموده است: «کونُوا لَنا زَیْناً وَ لا تَکونُوا عَلَیْنا شَیْناً»؛ یعنی زینت ما باشید نه باعث ملامت و سرزنش ما؛ در ایام محرم بیش از یک دهه عزاداری می‌کنیم و همه در تلاش هستیم که به نوعی ارادت خود را به آستان اباعبدالله(ع) ثابت کنیم؛ یکی با تلاوقت قرآنی، دیگری با سخنرانی (مثل همین فرصت گفت‌وگوی امشب که ایکنا به وجود آورد)، دیگری با کمک به هیئت و نذورات و… هر کس به سبکی این ایام را پاس می‌دارد ولی ما در عین اینکه به تعبیر شهید سلیمانی، ملت امام حسین(ع) هستیم باید عمل و گفتار ما هم رنگ و بو و نسبت حقیقی با سیدالشهدا(ع) داشته باشد؛ کنش، منش، روش و اعمال ما به‌خصوص در این ایام باید با اهداف و عمل حسینی سازگاری بیشتری داشته باشد.