«نوآم چامسکی» از تمدن غرب و تمدن ایران می گوید

به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، وبینار فلسفه تحلیلی: نظریه زبان و علوم شناختی با حضور نادیا مفتونی استاد فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه تهران و نوآم چامسکی استاد زبان شناسی دانشگاه ام آی تی به صورت پرسش و پاسخ برگزار شد.

چامسکی در پاسخ به این پرسش که چگونه بدون متوسل شدن به یکی از دو جناح آمریکا و بلکه با نقد آنها به شهرت رسید گفت:

مخاطب من، کسانی که به ایشان اهمیت می‌دهم، برای آن‌ها صحبت می‌کنم و به تعامل با آن‌ها می‌پردازم جناح‌های سیاسی نیستند. این جناح‌ها نماینده‌های منافع قدرت هستند. از سال‌ها قبل این مسأله طرح شده که آمریکا اصولاً کشوری تک‌حزبی است. این حزب که حزب سرمایه نام دارد دو شاخه دارد. یکی از این دو شاخه کمی بیشتر مایل به خدمتگذاری به سرمایه است و شاخه دیگر کمی کمتر. علاقه من به عموم مردم است که به صورت خیلی ناقص توسط احزاب نمایندگی می‌شوند. هفتاد درصد فقیرتر جامعه هیچ نسبتی با احزاب ندارند. نتیجه انتخابات هم وابسته به این است که برای کدام نامزد سرمایه‌گذاری تبلیغاتی بهتری صورت می‌گیرد و نامزد مربوطه باید آن سرمایه‌گذارها را راضی نگه دارد. اکنون یک نفر با دقت در کمپین‌های سرمایه‌گذاری که حول یک نامزد وجود دارد می‌تواند نتیجه انتخابات را بفهمد.

در ادامه پرسش یکی از مخاطبان در این باره مطرح شد که با وجود نقدهای وی نسبت به استفاده ابزاری سرمایه‌داران از عدم امنیت شغلی برای ساکت نگه داشتن کارکنانشان، آیا عدم امنیت بخشی از طبیعت نیست؟ وقتی صاحب شرکتی که به کارمندش می‌گوید اگر این کار را برای ده دلار انجام ندهی کس دیگری را در هندوستان دارم که آن را برای هفت دلار انجام می‌دهد، آیا واقعاً این شغل حق آن هندی نیست؟ آیا این به واقع دنیای عادلانه‌تری نیست؟

چامسکی در جواب گفت: کارگران هندی هم باید همان موقعیت‌هایی را داشته باشند که دیگر انسان‌ها دارند در این راستا که بتوانند در تصمیماتی که مستقیماً بر زندگی‌شان تأثیر می‌گذارد سهیم باشند. حال فرض کنید من در یک کارخانه فورد شغلی به دست می‌آورم. در سیستم فعلی من دارم می‌پذیرم که ادامه دوران سرپا بودنم در زندگی را یک برده باشم. من با این موضوع مخالفم و باور ندارم که یک انسان باید دوران سرپا بودنش در زندگی را به بردگی بگذراند. شغل من به من می‌گوید که هرچه ارباب گفت باید انجام دهی. ارباب بگوید باید این لباس را بپوشی، باید این لباس را بپوشم. ارباب بگوید فقط پنج دقیقه در ساعت سه بعدازظهر فرصت داری به دستشویی بروی، این کار را می‌کنم. ارباب بگوید باید در هر دقیقه هفتاد و هشت بار پیچ بچرخانی، باید این کار را بکنم. من یک برده‌ام و این برده‌داری است. آیا باید این شرایط را بپذیریم؟ من چنین باوری ندارم.

او سپس به الگوهای جایگزینی که برای این موضوع در تاریخ وجود داشته اشاره کرد.

چامسکی در پاسخ به این سوال یکی از مخاطبان که آیا امید دارد اوضاع مردم فلسطین بهتر شود گفت: به صورت پیوسته قساوت‌هایی توسط شهرک‌نشینان و ارتش اسرائیل علیه مردم فلسطین صورت می‌گیرد، این جریان می‌تواند ادامه پیدا کند چرا که ایالات متحده از آن پشتیبانی می‌کند و اروپا هم بسیار بزدل‌تر از آن است که ایالات متحده را به چالش بکشد. ایالات متحده در این جریان مشابه پدرخوانده مافیا است و اروپا نمی‌خواهد به او جسارت کند. اما این روند می‌تواند با فشار عمومی و کنش‌گری علیه سیاست آمریکا تغییر کند. این یک رؤیا نیست. افکار عمومی آمریکایی‌ها در چند سال اخیر به شدت تغییر کرده است. دلیل اصلی‌اش هم حملات اسرائیل بر غزه بوده است. این حملات آن قدر وحشیانه بوده که قابل پنهان کردن نبوده است و تأثیر عمده‌ای بر افکار عمومی داشته است. من پنجاه سال در این زمینه فعال بوده‌ام. برای مدت مدیدی اگر می‌خواستم در این زمینه در یک دانشگاه سخنرانی داشته باشم باید توسط پلیس محافظت می‌شدم. در ده پانزده سال اخیر این موضوع تغییر کرده است.

یکی از مخاطبان سؤالی درباره زبان‌شناسی که تخصص دانشگاهی چامسکی است بیان کرد مبنی بر این که تمدن‌های غربی در قانون‌گذاری خود از منابع خود به زبان‌های یونانی و لاتین بهره بردند؛ آیا ایرانیان هم می‌توانند با رجوع به زبان‌های کهن خود از این منابع در قانون‌گذاری بهره ببرند؟

چامسکی گفت: تمدن ایران بسیار عمیق‌تر از تمدن غرب است و هزاران سال قدمت دارد و سنت فرهنگی غنی‌‎ای دارد. در عمده این بازه زمانی، به جز دوران اخیر، غرب متشکل بود از گروه‌‎هایی از اقوام بربر که در شمال غربی اروپا این سو و آن سو می‌رفتند. مراکز اصلی تمدن عبارت بودند از چین، هند، ایران و آسیای مرکزی. تمدن غرب با فتوحات امپریالیستی در قرن هفده و هجده برجسته شد. این فرایند هم در تاریخ دوام ندارد. همین الان هم دوام آن در حال تغییر است. اما ایران کشوری با تاریخ غنی و با سنت فرهنگی غنی است که عمیق شدن در این تاریخ و فرهنگ و پیش بردن آن، نه تنها خدمتی به ایران که به فرهنگ دنیا خواهد بود. مردم ایران و آفریقا و برزیل و هند باید به شیوه‌ای که مطابق میل خودشان است به سیستم فراگیر قدرت در چند سده اخیر که تمدن غرب نام دارد ورود کنند. تمدن غرب دستاوردهای مهم علمی و فنی و فرهنگی هم داشته است که چیزهایی زیادی برای آموختن از آن وجود دارد. اما چیزهایی زیادی برای پرهیز کردن هم درون آن وجود دارد. این موقعیت، موقعیت «یا این، یا آن» نیست، بلکه موقعیت «هم این، هم آن» است تا ما را به سوی یک تمدن فرهنگی غنی جهانی سوق دهد.

در پایان وبینار، نادیا مفتونی به مقایسه شیوه نامه نگاری چامسکی با دیگر متفکران زنده معاصر پرداخت و گفت: “من با دانشمندان و اندیشمندان متعددی که هریک در رشته علمی خود بی نظیر و برترین هستند ایمیل های فراوانی رد و بدل کرده ام. یک ویژگی در ایمیل های شما آشکار است. شما هیچ کلمه ای را تضییع نمی کنید، حتی یک کلمه را؛ و از کمترین کلمات لازم استفاده می کنید که این نشان می دهد به عنوان پدر علم زبان شناسی نوین، افسار کلمات را در دست دارید و آنها را مهار کرده اید.”

یادآور می شود، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران در دوران کرونا نشست های بین المللی برجسته متعددی برگزار کرده که از جذاب ترین آنها، وبینار نیکولاس رشر، اسلاوی ژیژک، و زوج خالق دایره المعارف هنر و معماری اسلامی، شیلا بلر و جاناتان بلوم است.