استناد اهل سنت به آیه ۴۰ سوره توبه برای اثبات خلافت خلفا + صوت

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، جلسه تفسیر قرآن کریم آیت‌الله سیدجعفر سیدان، استاد درس خارج حوزه علمیه با محوریت آیه ۴۰ سوره توبه برگزار شد.

خداوند متعال در این آیه می‌فرماید: «إِلَّا تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِینَ کَفَرُوا ثَانِیَ اثْنَیْنِ إِذْ هُمَا فِی الْغَارِ إِذْ یَقُولُ لِصَاحِبِهِ لَا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَکِینَتَهُ عَلَیْهِ وَأَیَّدَهُ بِجُنُودٍ لَمْ تَرَوْهَا وَجَعَلَ کَلِمَهَ الَّذِینَ کَفَرُوا السُّفْلَى وَکَلِمَهُ اللَّهِ هِیَ الْعُلْیَا وَاللَّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ؛ اگر او [پیامبر] را یارى نکنید قطعا خدا او را یارى کرد هنگامى که کسانى که کفر ورزیدند او را [از مکه] بیرون کردند و او نفر دوم از دو تن بود آنگاه که در غار [ثور] بودند وقتى به همراه خود مى گفت اندوه مدار که خدا با ماست پس خدا آرامش خود را بر او فرو فرستاد و او را با سپاهیانى که آنها را نمى‏ دیدید تایید کرد و کلمه کسانى را که کفر ورزیدند پست‏ تر گردانید و کلمه خداست که برتر است و خدا شکست‏ ناپذیر حکیم است».

متن جلسه از نظر می‌گذرد؛

در جلساتی که قبل از این داشتیم، موضوع امامت در قرآن بود و در این بحث هم آیه‌های متعددی در ارتباط با مسئله امامت ائمه معصومین(ع) به تفصیل مورد بحث واقع شد. در همین رابطه، جلسات آخر بحثمان در مورد آیه‌هایی بود که اهل سنت برای اثبات خلافت خلفای مورد اعتقاد خودشان به آنها استدلال کردند. در این زمینه آیات متعددی مورد استدلال قرار گرفه است که درباره چند آیه صحبت شد.

یکی از آیات آیه ۴۰ سوره توبه است. آیه می‌فرماید: «‌إِلَّا تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِینَ کَفَرُوا» یعنی اگر پیامبر را یاری نمی‌کنید، خداوند او را یاری می‌کند. یکی از موارد یاری کردن در مسئله غار است. جریانی که در آن، جریان کفار پیامبر(ص) را از مدینه خارج کردند. آنچه در تواریخ و احادیث هست این است که خود پیغمبر اکرم(ص) به امر پروردگار و طبق إخبار جبرئیل به حضرت، از مدینه خارج شدند. بعد در آن شبی که از مدینه خارج شدند امیرالمومنین(ع) را به جای خود قرار دادند. آن جریان به جریان «لیله المبیت» معروف است یعنی شبی که شب خواب است و امیرالمومنین(ع) جای پیامبر(ص) خوابیدند.

بنابراین پیغمبر اکرم(ص) به امر پروردگار از مدینه خارج شدند ولی اینجا می‌گوید کفار ایشان را از شهر خارج کردند. در بیاناتی که در ارتباط با این جمله به دست ما رسیده است چنین آمده است که چون سبب دستور خداوند به پیامبر(ص) برای خارج شدن از شهر اذیت و ناراحتی بود که از ناحیه کفار متوجه پیامبر(ص) می‌شد، لذا قرآن این تعبیر را آورده است. پس چون آنها سبب خارج شدن پیامبر(ص) شدند آیه فرمود: «إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِینَ کَفَرُوا».

در این جریان یک نفر دیگر هم همراه پیامبر(ص) بود چنانکه آیه می‌فرماید: «ثَانِیَ اثْنَیْنِ». آن وقت آنها در غار قرار گرفتند و مورد نصرت الاهی واقع شدند. در غار هم جریان چنین شد، آن کس که با پیامبر اکرم(ص) بود ترسید و ناراحت شد، لذا پیامبر(ص) به او فرمودند: «لَا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا».

سپس آیه می‌فرماید: «فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَکِینَتَهُ عَلَیْهِ»، یعنی خداوند متعال آرامش را بر پیامبر اکرم(ص) یا بر همراه ایشان نازل کرد. اختلاف است که خداوند، سکینه را بر پیامبر(ص) نازل کرد یا بر همراه ایشان. بعد می‌فرماید: «وَأَیَّدَهُ بِجُنُودٍ لَمْ تَرَوْهَا»، خداوند پیامبر(ص) را به لشکریانی که شما آنها را نمی‌دیدید یاری کردیم. اشاره به مواردی است که در برخی جنگ‌ها ملائکه به پیامبر(ص) کمک می‌کردند در حالی که دیگران آنها را نمی‌دیدند. بعدا خواهیم دید اهل سنت چطور به این آیه برای اثبات خلافت خلفا استدلال کردند.