حکم شرعی انزوای سیاسی از منظر مصطفی محقق‌داماد
مصطفی محقق‌داماد به بهانه توصیه آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی در خصوص تعامل با جهان به بررسی حکم شرعی انزوای سیاسی پرداخت.
ردنا (ادیان نیوز) – آیت الله دکتر سیدمصطفی محقق‌داماد، از جمله برجسته ترین اندیشمندان، فقیهان و حقوقدانان معاصر ایران در یادداشتی با عنوان «حکم شرعی انزوای سیاسی» این گونه آورده است:
۱- با قطع نظر از ادله اجتهاد و تقلید، موضوع مرجعیت درشیعه نقش مهمی در طول تاریخ نسبت به تمشیت و تنظیم امورزندگی دنیوی، اجتماعی و سیاسی جامعه شیعه داشته است، زیرا جای تردید نیست که در فقدان مرجعیت دینی هرروز هرکس در هر سطحی از دانش دینی، گاه براساس هواهای نفسانی وحتی گاه به انگیزه های خیرخواهانه، جاهلانه به خود اجازه می دهد با دردست گرفتن پرچم عمل به وظیفه امر به معروف ونهی ازمنکر فریاد سر می‌دهد.
و مردم ساده دل را به حرکتی تحریک کند و آنان دست به اقداماتی می زنند که سرانجام به زیان ملت مسلمان تمام می شود. درحالی که مراجعه به منابع فقهی شیعه نشان می دهد که این نهاد با سایر نهادهای دینی کاملا متفاوت است. یعنی مانند نماز، روزه، حج و زکات نیست تا مخاطب عمل به آنها وظیفه آحاد امت اسلامی باشد.
مخاطبین احکام شریعت چنین نیست که همه مانند هم باشند. مگر می شود مخاطب آیه شریفه السارق والسارقه فاقطعوا ایدیهما(مائده ۳۸) همان مخاطب کتب علیکم الصیام (بقره ۱۸۳) باشد؟ هرگز چنین نیست. به یقین مخاطب بسیاری از مراتب امر به معروف و نهی از منکر عموم مردم نیستند و تنها افراد خاصی که در رأس آنها کسانی هستند که با داشتن ملکه قدسیه اجتهاد معروف و منکر را دقیقا بشناسند تا خدای نکرده به جای معروف به منکر امر نکنند و به جای منکر از معروف نهی ننمایند.
۲- آنچه در سرزمین های همجوار ما رخ می دهد، انفجار، جاری ساختن حمام خون، سر بریدن پدران پیش چشم فرزندانشان، برده سازی زنان ودختران وغارت اموال مردم ، همه به حرکت درآمده توسط شخص یا اشخاصی بوده و هست که با اطلاع کم، بضاعت مزجاه و فهم دینی ناقص و گاه صرفا با خواندن چند آیه قرآن و برداشت های عامیانه و گاه با طرح چند حدیث مجعول با دردست گرفتن پرچم لا اله الا الله و تحت شعارهای دینی و تفسیر انقلابی عده ای را فریب داده و آنان را مستضعف فکری ساخته و به میدان کشانده اند.
۳- اندکی تأمل و تفکردرحوادث شوم و تلخ مورد اشاره فوق آدمی را به عظمت نقش مرجعیت قوی و پرابّهت درشیعه می رساند که درطول تاریخ نمونه هائی از تمشیتها و مدیریتهای خردمندانه و اتخاذ تصمیم به مورد و بجای آنان فتنه و بلکه فتنه هائی را خاموش ساخته واز ورود بلا برسر جامعه جلوگیری کرده اند.آنان بانیروی قوی اجتهاد وفهم صحیح منابع فقهی واستخراج حکم واقعی الهی از هرج ومرج شعارهای نابخردانه توسط عوام مانع شده ومردم را به طریق منطقی وعقلائی رهنمون شده اند.
۴- آیت الله العظمی حاج شیخ لطف الله صافی گلپایگانی دام ظله محصول حوزه قم صانها الله عن الحدثان است . ایشان دوران جوانی تحصیلی خود را در سالهای آغازین تأسیس دراین حوزه آغاز کرده اند
( ۱۳۲۰ش-۱۳۶۰ق) . سالهائی که هنوز آموزه های تربیتی موسس حوزه به خوبی محسوس وملموس بوده که برمحور اجتهاد واعتدال دور می زده است. آن روز حوزه قم توسط سه فقیه سترگ، سید صدرالدین صدر، سید محمد تقی خوانساری وسید محمد حجت کوه کمری اداره می شد .به زودی با ورود آیت الله سید محمد حسین طباطبائی بروجردی مرجعیتی قوی وپرقدرتی تشکیل یافت. مرجعیتی که شعاعش از یکسو به اروپا وامریکاوکشورهای عربی تسری یافت وبا وسعت نظر وشرح صدر وفکرجهانی اندیشانه مرحوم آیت الله بروجردی حتی جامع الازهررا که قلب اندیشه اسلامی آن روز بود تصرف کرد وبا تشکیل دارالتقریب، فقه جعفری برای نخستین باردرکنار مکاتب چهارگانه قرارگرفت.
۵- آیت الله العظمی صافی علاوه بر درک جلسات درس مراجع ثلاث، از روزشروع تدریس آیت الله بروجردی تا واپسین روزحیات پربرکت آن مرجع بزرگ، به نحو مداوم درآن مجلس درس حضور نقادانه داشته اند.
۶- اما به نظر صاحب این قلم، معظم له نه تنها از محضر آیت الله بروجردی فقه واصول آموخته، بلکه روش فکری وتربیتی وبه دیگر سخن اجتهاد، اعتدال وجهانی اندیشی را فراگرفته اند.
۷- شاهد صدق این مدعا مطالبی است که درروزهای اخیر درملاقات با رئیس قوه مقننه از معظم له صادر شد . درست درایامی که عده ای درلباس دوستی وخیرخواهی برطبل خشونت می کوبندوبرای تمامی عالم مرگ آرزو می کنند وانزوای سیاسی را فرامی خوانندوبالعکس بردوستی با گروه خونریزطالبان ونیز کشورهائی که مکررا ازپشت بر ملت ایران خنجر زده اند ، پای می فشارند ، این مرجع بزرگ به صراحت هرچه تمامتر انزوای سیاسی ودرگیری وعداوت غیرمنطقی با این وآن را خلاف مصالح ملت مسلمان وآن را از عوامل روز افزون فقر ومستمندی محسوب کردند.
۸- مطالب اظهار شده هرچند خطاب به رئیس کنونی مجلس انجام شده ولی به یقین از مطالبی است که می توان گفت نه زمان مخصص ونه شأن نزول تقییدکننده است، کاملاکلی وفراگیر است، به تعبیر فنی قضیه خارجیه نیست، حقیقیه است، گذشته، حال وآینده را فرامی گیرد.
۹- از همه چیز بالاتر آنکه این مطالب از لسان یک شخصیت سیاسی محض صادرنشده است ، توسط یک فقیه ومجتهد جامع الشرائط در موضع مرجعیت شیعه بیان شده وبایدآن را با حلال وحرام تفسیر کرد.ملت ایران اززبان کسی این مطالب را می شنوند که خودشان از کسانی بودند که اصل چهارم قانون اساسی را به شرح زیرتصویب کرده اند:
«کلیه قوانین و مقررات مدنی، جزائی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی، سیاسی و غیر اینها باید براساس موازین اسلامی باشد. این اصل بر اطلاق یا عموم همه اصول قانون اساسی و قوانین و مقررات دیگر حاکم است و تشخیص این امر برعهده فقهای شورای نگهبان است»
۱۰ – این بزرگوار از نخستین منصوب شدگان از سوی حضرت امام خمینی (ره) به عنوان فقیه شورای نگهبان هستند. نگارنده که درتاریخ نگارش این سطور مدت مدیدی از عمر خودرادردوران جمهوری اسلامی گذارنده وقتی تأمل ایام گذشته می کند و بر عمر رفته می اندیشد واین گونه شخصیتهای خردمند وفقیهان سترگ را دراین گونه سمتها به یاد می آورد، آهی سرد از عمق دل برمی کشد و سنگ سراچه دل به الماس آبدیده می ساید، دست به دعا برمی دارد و به درگاه حضرت باری عرض می کند: اللهم اجعل عواقب امورناخیراواجعل مستقبل امرناخیرا من ماضیه.
به هرچه می نگرم با دریغ و بدرود است
شد آن زمان که جهان جمله مژده بود و درود
والسلام