نگاه هستی شناختی اسلام به طب
مقامی با بیان اینکه از دو منظر هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی می‌توان به علوم از جمله طب نگاه کرد، گفت: پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) با نگاه هستی‌شناسی نه معرفت‌شناسی به طب نگاه می‌کنند.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، حجت‌الاسلام والمسلمین حمید مقامی، مسئول نهاد رهبری در دانشگاه‌های استان فارس در مراسم افتتاحیه پنجمین همایش بین‌المللی «سیره نبوی در طب» که در مجتمع ولایت دانشگاه علوم پزشکی شیراز برگزار شد، گفت: به نظر می‌رسد که این همایش در پاسخ به یک سؤال قدیمی مبنی بر اینکه مگر اسلام و پیامبر(ص) طب دارد که از طب اسلامی یا سیره نبوی و ائمه اطهار در طب سخن بگوییم، برگزار شده است و این همایش در نظر دارد که پاسخ جدیدی را به این سؤال ارائه دهد.
وی با بیان اینکه این سؤال همیشه بین نخبگان عالم اسلام و توده مردم مطرح بوده است، برگزاری این همایش را پاسخی به این سؤال دانست.
مقامی تصریح کرد: در فلسفه‌های مذاب دو رویکرد وجود دارد؛ یکی فلسفه امور دیگری فلسفه علوم است. به عنوان مثال در عالم تربیت زمانی می‌گوییم فلسفه تربیت و زمان دیگری می‌گوییم فلسفه علم و تربیت. در پزشکی هم چنین نگاهی وجود دارد یک مرتبه می‌گوییم فلسفه طب و زمان دیگر می‌گوییم فلسفه علم طب.
مسئول نهاد رهبری در دانشگاه علوم پزشکی شیراز ادامه داد: در فلسفه طب یا فلسفه تربیت از علوم صحبت می‌کنیم مثل تربیت، طبابت، سیاست یا اقتصاد. گاهی اوقات می‌گوییم فلسفه علم اقتصاد، فلسفه علم طبابت و چیزهایی شبیه این. در عالم طبابت هم چه نگاهی به امر یا دانش طب داشته باشیم، از دو منظر می‌توانیم نگاه کنیم و دو پنجره در مقابل ما باز است. این همایش از یکی از این مناظر می‌خواهد به مسئله نگاه کند.
وی اظهار کرد: یک پنجره هستی‌شناسی و دیگری پنجره معرفت‌شناسی است. یعنی به طب چه امر چه دانش آن نگاه معرفت‌شناختی داشته باشیم و نگاه هستی‌شناسی، این‌ها تفاوت دارد. در عمل هم هر کدام از این نگاه‌ها داشته باشیم، عملمان متفاوت خواهد شد. تمام تلاش همایش سیره نبوی در طب این است که بگوید به دانش طب یا امر طب باید با نگاه هستی‌شناسی نگاه کرد و پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) و اسلام با نگاه هستی‌شناسی به طب نگاه می‌کنند نه معرفت‌شناسی.
مقامی با بیان اینکه نگاه معرفت‌شناسی به طب و هستی‌شناسی به طب هر کدام نتایج خاص خود را دارند، گفت: در نگاه معرفت‌شناسی که در برخی از اسناد و نظر بعضی از اندیشمندان آمده است، درباره شناخت بدن انسان سخن به میان آمده است. نگاه معرفت‌شناسی به عنوان یک امر و کاری که در بیرون می‌خواهد انجام دهد، با دانش طب انجام خواهد شد.
مسئول نهاد رهبری در دانشگاه‌های استان فارس ادامه داد: وقتی از نگاه معرفت‌شناسی به طب نگاه می‌کنیم نتایجش اینجا آشکار خواهد شد که با ذهن سرو کار داریم. اصلاً تفاوت فلسفه پزشکی در اسلام و غرب همینجاست. آن‌ها با معرفت‌شناسی به علوم نگاه می‌کنند اما اسلام با نگاه هستی‌شناسی به قضایا و امور نگاه می‌کند. اگر علم طب را به عنوان یک دانشی بدانیم که در دانشگاه‌های تدریس می‌شود، وارد فضای تعلیم و تربیت می‌شود یعنی تعلیم و تربیت پزشک و طبیب، وقتی با نگاه معرفت‌شناسی به طبابت نگاه کنیم، می‌خواهد دانشی از شخصی به شخص دیگر منتقل شود. در نگاه معرفت‌شناسی ذهن طبیب میان‌دار است یعنی این دانش را می‌خواهید را به دانشجوی پزشکی منتقل کنید و به خوبی هم فرا می‌گیرد و استفاده می‌کند و جواب هم می‌دهد.
مقامی با تصریح اینکه اگر از پنجره هستی‌شناسی به طب نگاه کنیم، کاملاً متفاوت خواهد شد، گفت: هستی‌شناسی یک نگاه وجودی به امور و علوم است و همان نگاهی است که صدرا در حکمت متعالیه از آن سخن می‌گوید. اگر بخواهیم از منظر صدرا به طب نگاه کنیم لاجرم باید با نگاه هستی‌شناسی و وجودی به طب وارد شویم.
مسئول نهاد رهبری در دانشگاه علوم پزشکی شیراز بیان کرد: در عالم تربیت وقتی می‌خواهیم پزشکی را تربیت کنیم، اگر وجودی و با نگاه هستی‌شناسی به طب نگاه کنیم، فقط معرفت مدنظر نیست. در نگاه معرفت‌شناسی به طب وجود انسان غائب است. وجود انسان در دانش پزشکی همان دانشجویی است که سر کلاس نشسته است. یعنی این دانشجو به عنوان یک انسانی که همه وجود او را باید در نظر گرفت، نگاه نمی‌کنیم. وجود او این معناست. اگر می‌شد به جای اینکه انسانی به عنوان دانشجوی پزشکی نشسته باشد رباتی باشد که انسان‌نماست و دانش پزشکی را در اختیار این ربات قرار دهیم و بعد همین ربات بتواند بیماری را درمان کند، دیگر نیازی به انسان نیست که بخواهد طبیب شود یعنی دانش از کسی به کس دیگر منتقل می‌شود.
وی با بیان اینکه به‌طور کلی در تعلیم و تربیت اعم از طب حتی فقه و اصول، اگر با نگاه معرفت‌شناسی باشد انسان تفاوتی با یک ربات و رایانه نمی‌کند، گفت: اما در نگاه وجودی به طب، انسان با همه ساحت‌های وجودیش حضور دارد. انسان به‌طور کلی سه ساحت وجودی دارد به غیر از بحث جسم، ساحت شناختی، گرایش‌ها و عملی دارد.
مقامی با تصریح اینکه وقتی می‌خواهیم به دانشجوی پزشکی آموزش پزشکی دهیم باید این سه ساحت شناختی، گرایش‌ها و عملی را مدنظر قرار دهیم، گفت: انسان یعنی همین و همه این سه ساحت در جایی و محوری می‌چرخد که آن محور قلب است. در عرفان داریم قلب همه حقیقت انسانی است. آیا در دانشکده پزشکی با قلب دانشجو سخن می‌گوییم یا فقط به بحث شناخت دانشی او توجه داریم. آنچه که از دانش پزشکی مدرن می‌بینیم، انتقال دانش است، گویی همه انسان فقط معرفت اوست.
مسئول نهاد رهبری در دانشگاه‌های استان فارس با یادآوری اینکه در نگاه هستی‌شناسی تمام وجود دانشجو را مدنظر داریم، گفت: در هر کدام از این نگاه‌ها درد، بیماری و پزشکی معنای خاص خودش را دارد که در فلسفه بر روی هر کدام از این‌ها بحث دارد و باید این مسائل در دانشگاه‌های علوم پزشکی مورد بحث قرار گیرند تا دانشجوی پزشکی با این مفاهیم آشنا شود و بداند که چگونه در مطب می‌تواند از این دانش استفاده کند.