برداشت‌های خاص از دین عامل عقب‌ماندگی
به گزارش ادیان‌نیوز؛ در ابتدا حجت الاسلام آذربایجانی در باره خوف و رجا در ادبیات دینی توضیح داد: ادیان آمده اند که امید بشر را زیاد کنند. دین یکی از سرچشمه های امید است و اینها یک رابطه دو طرفه و جدی دارند. یک دلیل این قضیه این است که بشر به صورت عادی به دلیل رویدادهای تلخی که در زندگی برایش ایجاد می شود دچار مشکلات می شود و نیاز به امید دارد و یکی از ابزارهای ادیان برای نشان دادن راه سعادت به بشر ایجاد امید است.
وی افزود: بدون امید بشر نمی تواند مسیر سعادت را طی کند. تحقیقات نشان داده اند که امید فضیلتی است که خیلی از فضائل از آن نشأت می گیرند. دلیل دوم این است که ادیان از خدا صحبت می کنند و خدا کسی است که منشأ خیر و قدرت و علم مطلق است و این باعث می شود انسان بن بست پیدا نکند و بداند همیشه یک مسیری وجود دارد. مباحثی مانند توکل و نیایش از همین جا نشات می گیرند. دلیل سوم این است که ادیان علاوه بر این دنیا، دنیای دیگری را معرفی می کنند. ما ممکن است با وجود تمام تلاشی که می کنیم به هدف خود نرسیم، اما ادیان می گویند زندگی بشر به زندگی دنیایی این چند روزه خلاصه نمی شود و یک حیات جاودان اخروی وجود دارد. یعنی امید دروازه ای برای رسیدن به جاودانگی می شود.
ابطحی در ادامه پرسید: توسعه و تحول غرب از کم رنگ شدن اعتماد به خدا و معاد و اتکای بشر به خودش نشأت گرفت. آیا اعتقاد به وجود خداوند و معاد مانع از تلاش من برای ساخت همین دنیا نمی شود؟
حجت الاسلام آذربایجانی در پاسخ گفت: به طور کلی خداحافظی با خدا نبود که باعث پیشرفت شد بلکه نگاه پروتستان ،که نگاهی است که خدا را دارد ولی به این دنیا هم اهمیت می دهد، باعث پیشرفت شد. در خودِ تمدن اسلامی، نگاه دینی در قرن دوم تا پنجم تا قبل از حمله مغول باعث شکوفایی قدرت های علمی شد و یکی از بزرگترین تمدن های تاریخی انسانی را ما در کشورهای اسلامی می بینیم که هنوز آثارش وجود دارد. اما برداشت های خاص از دین می تواند ما را دچار عقب ماندگی کند.
وقتی ما متن دین را مطالعه می کنیم می بینیم نگاه آخرت گرایی به معنای ترک دنیا نیست. اما آخرت اصل است و این اصیل بودن سبب امید بخشی می شود.
تعادل بین بیم و امید، سبب رسیدن به هدف می شود
وی در مورد تعادل بین خوف و رجا گفت: تعادل بین بیم و امید است که سبب تلاش برای رسیدن به هدف می شود. در جمع بندی روایت و آیات قرآن، خوف و رجا باید در برابری با هم باشند. اگر صد در صد مطمئن باشیم به هدفی می رسیم و هیچ بیمی نداشته باشیم، برای رسیدن به آن تلاش نمی کنیم.
جامعه ما نشاط کافی را ندارد
در سیاست گذاری ها چگونه باید این بحث خوف و رجا در جامعه را متعادل کرد؟
حجت الاسلام آذربایجانی پاسخ داد: برخی روانشناسان ادعا کرده اند که ما الان دچار افسردگی اجتماعی هستیم. اگر واقعا این درست باشد نیاز به این هست که ما روی بحث های بشارتی و امید بیشتر کار کنیم. البته شواهد آن را می توان دید مثلا پرخاشگری در جامعه ما قابل توجه است و ما باید فکری برای این مسئله بکنیم. مردم بیشتر به سمت فیلم های غمگین تمایل دارند، این نشان می دهد جامعه ما نشاط کافی را ندارد.
وی در انتها درباره دعا و اثرات آن بیان کرد: ما به کارکردهای روانشناختی دعا کمتر توجه کرده ایم. دعا ایجاد امید می کند اگر با توجه به معنا و در حالت دعا خوانده شود. حالت دعا حالتی است که من واقعا متصل به خداوند هستم. در خواندن دعا کمیت مهم نیست بلکه تأمل و تدبر مهم است.
برنامه «معنای زندگی» به تهیه کنندگی محسن کرمی، محصولی از گروه فرهنگ و اندیشه شبکه ۴ سیما است که در ماه رمضان هر روز ساعت ۱۹ راهی آنتن این شبکه می شود.