شوغاگات مقدس یکی از راهبه های مقدس مسیحی است و بانی کلیسا برای یادبود مادر خود، شوغاگات، این نام را برای کلیسا انتخاب کرده است.
ردنا (ادیان نیوز)- کلیسای شوغاگات مقدس را سیمون منوچهریان، مدیر کارخانهٔ چرم سازی، در سال ۱۹۴۰ میلادی مصادف با ۱۳۱۹ شمسی در گورستان ارامنه تبریز ساخت.
شوغاگات مقدس یکی از راهبه های مقدس مسیحی است و بانی کلیسا برای یادبود مادر خود، شوغاگات، این نام را برای کلیسا انتخاب کرده است.
گورستان ارامنهٔ تبریز در ابتدای خیابان امامیه واقع شده و از سال ۱۸۵۶میلادی، متوفیان ارمنی در این محل دفن شده اند. این زمین در تاریخ فوق از سوی اسقف ساهاک ساتونیان، خلیفهٔ وقت ارامنهٔ آذربایجان، خریداری شد و به این امر اختصاص یافت. قبل از این تاریخ، محوطهٔ کلیسای مریم ننه مارالان گورستان ارامنهٔ تبریز بود.
پلان این کلیسا، به تبعیت از کلیساهای ارامنه، با الگوی بازیلیک طراحی شده است. چهار ستون مربع شکل در وسط پلان واقع شده و فضای داخلی را به دو ناو در دو طرف و یک ناو میانی وسیع تر تقسیم کرده است. گنبد رک این بنا در وسط پلان و بر روی چهار ستون ذکر شده بنا شده و مشاهده می شود.
ورودی بنا مانند اکثر کلیساهای ارامنه در ضلع غربی و روبه روی محراب تعبیه شده است. از فضاهای متداول در الگوی کلیساهای ارامنه اتاق های رختکن دو طرف محراب، به علت کاربری خاص این کلیسا (مراسم نماز و ادای احترام به میت)، حذف شده اند.
نماهای خارجی کلیسا با نمای سنگی (سنـگ های پاکتراش هم اندازه) در سه ضلع شمالی، جنوبی و غربی با جفت پایه هایی با قوس های نیم دایره و بیـضی قـاب بنـدی شده است.
از جمله سنگ قبرهای اشخاص مهم، که دورتادور این کلیسا واقع شده اند، عبارت اند از:
– آرامگاه خلیفهٔ بزرگ ارامنهٔ آذربایجان، نِرسِس ملیک تانگیان، که در خلال جنگ های جهانی اول و دوم به مدت چهل سال خلافت ارامنهٔ آذربایجان را به عهده داشتند.
– آرامگاه کشیش باگرات، خلیفهٔ سابق ارامنهٔ آذربایجان، که در۱۹۹۱م/۱۳۷۰ش وفات یافته اند.
– آرامگاه کشیش دِرپوغوس دِرپوغوسیان. این کشیش کاتولیک کودک یتیمی بوده که در قتل عام ارامنه در خاک عثمانی از جنوب دریاچهٔ وان به تبریز مهاجرت کرده. وی، که در تبریز بیمار شده و مورد مراقبت کاتولیک ها قرار گرفته و تحت سرپرستی آنها بزرگ شده بود، به پاس خدمات کاتولیک ها به روحانی ای کاتولیک تبدیل و پس از وفاتش، به پیشنهاد آنها در گورستان ارامنه تدفین شد.
– آرامگاه آزاد منوچهریان (وفات۱۸۵۴/۱۹۴۴م)، پدر سیمون منوچهریان، بانی کلیسای شوغاگات.
– آرامگاه شوغاگات منوچهریان (وفات۱۸۷۱/۱۹۳۹م)، مادر سیمون منوچهریان، که این کلیسا به نام وی شوغاگات نامیده شده است.
– بنای یادبود شهدای ارمنی خوی، که در۱۹۱۸ م به دست سپاه عثمانی قتل عام شده اند.
– آرامگاه دکتر اصلانیان (وفات۱۹۴۰م/۱۳۱۹ش). در چهار گوشهٔ این مقبره، چهار ستون با ارزش ایلخانی وجود دارد که بنا به گفتهٔ قدمای ارمنی از سنگ تراشی های تبریز خریداری شده اند.
در پایان، لازم است اشاره ای نیز به گورستان محوطهٔ کلیسای مریم ننه (مارالان) داشته باشیم که تا قبل از سال ۱۸۵۶میلادی گورستان ارامنه تبریز بوده است.
کلیسای مریم ننه در محلهٔ مارالان تبریز واقع شده است. این کلیسا در زلزلهٔ مهیب سال ۱۱۹۳ هجری قمری با خاک یکسان و در سال ۱۲۴۶ هجری قمری به دست شخص خیری از ارامنهٔ تبریز به نام نظر شهبازیان بدون سقف تجدید بنا شد.
این کلیسا، با احتساب سابقهٔ تاریخی آن، قدیمی ترین کلیسای تبریز است.
محوطهٔ باغ کلیسای مریم ننه تا چندین سال پس از ۱۹۰۰ م برای تدفین ارامنه استفاده می شده. قدیمی ترین تاریخ دفن رویت شده ۱۸۳۳م/۱۲۴۸ق و آخرین آن ۱۹۵۱م /۱۳۶۶ق است. (مشخصات تعدادی از سنگ قبرهای این گورستان، که در مجموع به شصت قبر می رسد، به همت مهندس هاکوپیان تهیه و جمع آوری شده است).
منابع:
آرشیو سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان آذربایجان شرقی.
احمدی، سهیلا. ((تاریخ کلیساهای استان آذربایجان شرقی)). پایان نامهٔ کارشناسی ارشد، گروه تاریخ دانشکدهٔ علوم انسانی، دانشگاه تبریز،۱۳۷۵٫
کارنگ، عبدالعلی. آثار باستانی آذربایجان.[بی جا]:[بی نا]،۱۳۵۱٫