رویکرد علامه مجلسی به ادیان بر مبنای «قرآن و حدیث» بود

به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، حجت الاسلام بی ریایی، استاد حوزه و دانشگاه امشب در وبینار «رویکرد شناسی علامه مجلسی به ادیان»، که از سوی انجمن علمی ادیان و عرفان دانشگاه حکیم سبزواری برگزار شد، اظهار کرد: بحارالانوار علامه مجلسی در عالم اسلام به ویژه شیعی نامور و به عنوان دایرالمعارف تشیع شناخته شده و تازگی خود را همواره حفظ کرده است.

وی از علامه مجلسی به عنوان یکی ازعالمان نامور صفوی یاد کرد و افزود: در جوامع اسلامی به ویژه در جوامع شیعی بحارالانوار جایگاه خاصی دارد.

حجت الاسلام بی ریایی به نوع جانب داری و موضع گیری علامه مجلسی اشاره کرد و گفت: ابتدا این سؤال مطرح می شود که آیا علامه مجلسی جانب داری و موضع گیری خاصی در تدوین بحارالانوار در برگرفته است یا نه؟ بله بستر خانوادگی، تربیتی، علمی و سیاسی علامه در تدوین و تهیه بحارالانوار دخیل بوده است.

مدرس حوزه علمیه با اشاره به اینکه در زمان علامه مجلسی در قرون وسطی و دوره رنسانس پیشرفت های علمی به حد اعلی رسیده و در ایران نیز در عصر صفوی شاهد تحولات عظیمی هستیم، گفت: در آن زمان در ایران مذهب تشیع به وسیله پادشاهان ایران رسمیت پیدا می کند.

وی به وجود نوع نگاه خاص علامه مجلسی به اولویت های دینی اشاره و خاطرنشان کرد: در آن زمان نگاه شاهان صفوی متفاوت بوده است، شاه اسماعیل نسبت به اقلیت های دینی سختگیربوده و در مقابل شاه عباس با جامعه مسیحی تعامل داشته است.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه هدف علامه مجلسی تهیه و تدوین مطالبی بود که احساس می کرد رو به تباه و فراموشی است، بیان کرد: اگر با دید نقادانه کتاب بحارالانوار را رصد کنیم، علامه مجلسی در تدوین این کتاب برخی مواقع در مسیر علمی از هدف اصلی فاصله گرفته است.

وی علت این فاصله گرفتن علامه مجلسی در مسیر علمی تدوین بحارالانوار را داشتن دغدغه نسبت به شیعه عنوان کرد و گفت: علامه مجلسی گرایش های خود را در تألیف بحارالانوار دخیل کرده است.

علامه گرایش، موضع گیری و جانب داری ها را در تألیف بحارالانوار دخیل کرده است

حجت الاسلام بی ریایی خاطرنشان کرد: علامه مجلسی از دولت صفویه به تعابیرعجیب یاد می کند و از خدا می خواهد که ستون های این دولت را مستقر و مستحکم نماید و همچنین از شاه سلطان حسین به عنوان سلطان مومنین یاد می کند؛ اینها نشان می دهد علامه مجلسی گرایش ها را در مسیر علمی بهار الانوار دخیل کرده است.

وی در ادامه با بیان اینکه باید بررسی شود که علامه مجلسی در مقابل گرایش ها آیا موضع گیری هایی هم در تألیف و تدوین بحارالانوار داشته است، اذعان کرد: ایستادگی در برابر صوفیان و اینکه نگاه مثبتی به جوامع صوفیه ندارد، موضع گیری در برابر جماعت فلاسفه و اینکه حس خوشایندی به جماعت فلاسفه ندارد از جمله موضع گیری های علامه مجلسی در تدوین بحارالانوار است.

حجت الاسلام بی ریایی خاطرنشان کرد: موضع گیری در برابر پیروان سایر ادیان همچون مسیحیان، یهودیان و زرتشتیان از دیگر اقدامات علامه مجلسی بود که در بحارالانوار به آن اشاره شده است، او از جماعت یهود به عنوان کافر و مکار یاد می کرد.

وی با اشاره به اینکه علامه مجلسی نگاه مثبتی به آیین زرتشت ندارد و می گوید زند و پازند در اختیار مهدی موعود است، اظهارکرد: اینها نشان می دهد علامه مجلسی حب و بغض را در تدوین بهارالانور دخیل کرده است.

حجت الاسلام بی ریایی در ادامه به موضع گیری علامه مجلسی در برابر  جماعت اهل سنت و خلفا ثلاث اشاره و خاطرنشان کرد: نقطه اوج موضع گیری علامه مجلسی لعن و نفرین بر خلفای ثلاث است.

نوع رویکرد علامه مجلسی به ادیان در کتاب بحارالانوار

وی با اشاره به اینکه علامه مجلسی در تألیف بحارالانوار با بهره مندی از قرآن، روایات و تفسیر آیات نقشه راه را برای خود ترسیم کرده است، بیان کرد: اینها نشان از دخیل بودن گرایش ها، جانب داری و موضع گیری ها در تألیف بهار الانوار است.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه علامه برای فهم تاریخ ادیان به سراغ تاریخ ادیان و منابع آن ادیان نمی رود و به قرآن و روایات مراجعه می کند، گفت: علت این است که منابع اطلاعات علامه مجلسی در حوزه ادیان، منابعی تخصصی نیست و علامه غیر از زبان فارسی و عربی به سایر زبان ها تسلط نداشته و منابع دیگر برایش قابل استفاده نبوده است.

وی در ادامه با اشاره به پرداختن علامه مجلسی به بودیسم و اینکه در کتاب مواضع پیشوایان اسلامی بخشی را به بودا اختصاص می دهد، خاطرنشان کرد: این اقدام نشان می دهد که علامه مجلسی می خواهد این داستان در صفحه تاریخ باقی بماند.

حجت الاسلام بی ریایی مقوله سوم در رویکرد علامه مجلسی بر ادیان را راستی آزمایی تاریخ ادیان عنوان و خاطرنشان کرد: علامه در راستی آزمایی گزاره های تاریخی به تاریخ ادیان و منابع معتبر از آن دین مراجعه نمی کند؛ با وجود اینکه اطلاعات جالبی از سایر ادیان دارد ولی باز از قرآن و روایات استفاده می کند علت این است که اطلاعات ادیانی او وسعت دارد ولی همه جانبه نیست.