نگاهی به موزه مارکار؛ موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان
مجموعه مارکار یکی از تأثیرگذارترین اماکن در تاریخ معاصر یزد بوده و نقش بسزایی در آموزش‌وپرورش یزدی‌ها داشته است. این مجموعه تاریخی در نزدیکی میدان مارکار قرار دارد و از دهه ۱۳۹۰ خورشیدی میزبان موزه مارکار شده است.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، موزه مارکار که با نام موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان نیز شناخته می‌شود، مکانی اید‌ئال برای آشنایی با پیشینه و آیین‌های زرتشتی است.
این موزه در زیرزمین مجموعه مارکار با آثاری ارزشمند به پوشش‌های دینی و سنتی، جشن‌ها و مراسم‌ها، سبک زندگی زرتشتیان قدیم و همچنین زندگی پشوتن جی دوسابایی مارکار می‌پردازد. با کجارو همراه باشید و از موزه مارکار بیشتر بخوانید.
تاریخچه موزه مارکار
در سال ۱۳۱۲ خورشیدی، کار ساخت پرورشگاه مارکار با مهندسی برزو سهراب آقا و به دستور مارکار آغاز شد. یک سال پس از آن، مارکار برای دومین بار به ایران سفر کرد و مجموعه افتتاح شد. بخش‌های آن را دو دستگاه ساختمان تشکیل می‌دادند که ساختمان جلویی شامل ۱۸ اتاق و یک سالن بزرگ برای دبیرستان و دبستان پسرانه با ظرفیت ۸۰۰ دانش‌آموز می‌شد و ساختمان دیگر پرورشگاهی با سه سالن خواب، ۹ اتاق و زیرزمین بود. برخلاف دیدگاه عمومی، این مجموعه در واقع خوابگاه و مدرسه شبانه‌روزی برای دانش‌آموزان نیازمند ساکن در پیرامون شهر بود. همچنین امکانات مجموعه تنها به زرتشتیان اختصاص نداشت.
عکس قدیمی خوابگاه شبانه روزی دانش‌آموزان دبستان و دبیرستان مارکار/عکس از ویکی‌پدیا (عکاس: نامشخص)
در ۹ آبان ۱۳۷۷ خورشیدی، مجموعه تاریخی مارکار با شماره ثبت ۲۱۴۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. در نوروز سال ۱۳۹۴ خورشیدی، فاز اول موزه مارکار به سرپرستی اسفندیار اختیاری افتتاح شد. این موزه که در محل زیرزمین مجموعه قرار دارد، امروزه به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی یزد، در سراسر سال از گردشگران میزبانی می‌کند.
موزه مارکار کجاست؟
موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان در میدان مارکار، کوچه فرش مشهد قرار دارد. همچنین می‌توانید از طریق بلوار منتظر قایم، کوچه میلاد به آن دسترسی داشته باشید.
جاهای دیدنی نزدیک موزه مارکار
موزه مارکار در نزدیکی برخی دیگر از جاذبه های گردشگری یزد قرار دارد و می‌توانید با اندکی پیاده‌روی به آن‌ها نیز دسترسی داشته باشید:
فاصله موزه مارکار تا میدان مارکار: ۳۰۰ متر
فاصله موزه مارکار تا آتشکده یزد: ۷۵۰ متر
فاصله موزه مارکار تا آب‌انبار رستم گیو: ۱ کیلومتر
فاصله موزه مارکار تا موزه دیرینه‌شناسی کامبرین: ۷۵۰ متر
فاصله موزه مارکار تا آب‌انبار شش بادگیر: ۷۵۰ متر
پشوتن جی دوسابایی مارکار که بود؟
پشوتن جی دوسابایی مارکار یکی از زرتشتیان نیک‌اندیش هندوستان بود که در راه پیشرفت جامعه ایرانیان؛ به‌ویژه زرتشتیان گام‌هایی موثر و ارزشمند برداشت. وی در ۱۸ آبان ۱۲۵۰ خورشیدی، در خانواده‌ای پارسی در بمبئی متولد شد. تحصیلات مقدماتی را در بمبئی فراگرفت و امور دفتری را در مکتب کارآموزی دینشاه سیلیستر آموخت. از آنجا که او به ایران علاقه داشت، زبان فارسی را یاد گرفت و گلستان سعدی و تعداد زیادی از اشعار شاهنامه را حفظ کرد.
پس از تحصیلات، مارکار به کار بازرگانی پرداخت که نتیجه آن، ثروتی بسیار بود. ابتدا به‌عنوان سفیر انجمن زرتشتیان ایرانی بمبئی در ایران فعالیت داشت و در سال ۱۳۰۴ خورشیدی، به مقام نایب رییسی و در سال ۱۳۱۷ خورشیدی به ریاست انجمن رسید. وی در طول زندگی خود سه بار به ایران سفر کرد. این سفرها برای رسیدگی به امور خیریه و بررسی وضعیت زرتشتیان و ایرانیان انجام شد. در طی این سفرها وی سه نشان عالی از شاه کشور دریافت کرد.
از جمله نیک‌اندیشی‌های مارکار در ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ساخت پرورشگاه برای کودکان بی‌سرپرست در یزد؛
ساخت هنرستان جهانگیری در یزد؛
ساخت دبستان و دبیرستان دخترانه مارکار در یزد؛
ساخت دبستان و دبیرستان پسرانه و پرورشگاه مارکار در یزد؛
ساخت برج گاهنمای فردوسی (میدان ساعت) در یزد؛
اهدای زمین پارک مارکار در یزد؛
ساخت همایشگاه مارکار در تهران.
معماری
موزه مارکار به‌گونه‌ای طراحی شده است که بیشترین بهره را از نور خورشید ببرد و موجب می‌شود تا انرژی زیادی در آن بماند. مجموعه ماکار برای تامین آب مورد نیاز خود از آب‌انبار، گاو رو، پاکنه و راه قنات استفاده می‌کرد که تمامی آن‌ها قابل بازدید است. همچنین حمام و سرویس‌های بهداشتی قدیمی در محوطه موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان، بازدیدکنندگان را با سبک زندگی مردمان در ۸۰ سال پیش آشنا می‌کند.
آثار
با ورود به زیرزمین شگفت‌انگیز مجموعه، در اتاق‌های گوناگون آثاری را با موضوعات زیر مشاهده خواهید کرد:
مجموعه مارکار و روانشاد مارکار؛
تاریخ دین زرتشتی و گوشه‌ای از آموزه‌های اشوزرتشت اسپنتمان؛
آیین‌ها و جشن‌های زرتشتی؛
پوشش‌های دینی و سنتی، آتشکده، عبادت و موبدان؛
خانه‌های زرتشتیان، درگذشتگان؛
زیارتگاه‌های زرتشتی.
در آخرین بخش موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان، آشپزخانه‌ای قدیمی با وسایل مربوطه به نمایش گذاشته شده است. هرکدام از بخش‌های موزه را توضیحات فارسی و انگلیسی همراهی می‌کند. همچنین راهنماهایی برای توضیح به گردشگران در موزه حضور دارند تا بخش‌های مختلف را به گردشگران معرفی کنند. پخش فیلم کوتاه از آیین‌های زرتشتی، پخش آهنگ‌های سنتی به زبان دری و ارائه اپلیکیشن موبایل رستار از دیگر امکاناتی است که برای بازدیدکنندگان موزه مارکار در نظر گرفته‌اند.