اختلاف مسلمین، روح پیامبر را می‌آزارد

جلال جلالی‌زاده عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و یکی از چهره‌های مطرح شافعی مذهبان ایران در گفتگو با ادیان‌نیوز گفت: در شرایطی که گروهک‌هایی مانند داعش ایجاد شده‌اند تا آبروی اسلام را در سطح جهان ببرند، ایجاد وحدت میان مذاهب اسلامی برای معرفی چهره رحمانی پیامبر به جهانیان و همیچنین ایجاد شرایط همزیستی مسالمت آمیز در خاورمیانه الزامی است.

این استاد دانشگاه گفت: همه مسلمان‌ها امروز به خاطر محبت پیامبر(ص) و به خاطر ارادت به آستان پیامبر(ص) باید برای محمدوار زندگی کردن تلاش کنند.  پیامبر منادی وحدت و آزادی و عدالت بود. اما متاسفانه امروز ما مسلمان‌ها از برادری و محبت اسلامی فاصله گرفته ایم، که قطعا این اعمال و رفتار ما و وضعیت زندگی ما روح و روان پیامبر(ص) را می‌آزارد.

جلالی‌زاده گفت: یکی از موانعی که باعث ایجاد این فاصله شده عدم شناخت درست از یکدیگر است. شیعه وسنی همدیگر را خوب نمی ناسند و از دور همدیگر را قضاوت می‌کنند. ممکن است در کودکی یا مجالس وعظ یا در مساجد یا در بعضی از کتاب‌های غیرعلمی مطالبی درباره اهل سنت یا درباره اهل تشیع گفته شده باشد. اینها را مبنای قضاوت خود قرار می دهیم. درحالی که در اسلام اصل بر دانش است؛ یعنی ما باید به شناخت صحیح تکیه کنیم و این دانش را پیش گفتار و پیش درآمد و مقدمه ارتباطات قرار دهیم. ما بدون آگاهی و بدون بصیرت نمی توانیم وارد گفتگوی سازنده و اقدام عملی شویم. بنابراین لازم است که به طور صحیح دیدگاه های همدیگر را بشناسیم.

وی افزود: همیشه یکدیگر را از دور قضاوت کرده و دچار برداشت‌های منفی شده‌ایم. اهل تشیعی که در کویر لوت زندگی می‌کنند یا اهل سنتی که در کردستان زندگی می‌کنند چون با هم ارتباط نداشته دچار یک توهم منفی، سوء ذهنیت یا پندار منفی در مورد هم شده‌اند. پس باید همدیگر را بشناسیم. دنیای امروز دنیای علم و اطلاعات است. ما باید بدانیم شیعه چه می‌گوید، سنی چه می‌گوید و تا این شناخت ایجاد نشود وحدت مسلمین محقق نمی‌شود.

از هم نترسیم

جلالی‌زاده گفت: ما اعتقادات همدیگر را خوب نمی شناسیم. به عنوان نمونه، سنی‌ها می‌گویند که شیعیان قبرپرست یا مشرک یا بدعت گذارند؛ یا می گویند قرآن تحریف شده است؛ اما همه اهل تشیع اینطور نیستند. دو یا سه نفر از علمای اهل تشیع نظریه تحریف قران را مطرح کرده‌اند، اما بسیاری از نویسندگان و علمای اهل شیعه مخالف این نظریه هستند. همین قرآنی که امروزدر مکه و مدینه تلاوت می‌شود در قم و اصفهان هم تلاوت می‌شود.

وی افزود: لازم است که کنگره‌ها یا همایش‌هایی تشکیل شود تا از نزدیک همدیگر را بشناسیم و از شناخت همدیگر نترسیم. اگر اهل سنت دچار ضعف‌هایی هستند اهل تشیع تذکر دهند تا این ضعف‌ها برطرف شود و برعکس؛ همیشه در طول تاریخ ما مثل دو دسته جدا در دو طرف مرز قرار گرفته ایم و حاضر نیستیم با یکدیگر ارتباط داشته باشیم. حاضر نیستیم که وارد منزل یکدیگر شویم و افکار واندیشه‌های خود را در معرض دید دیگری قرار دهیم. همیشه یک نفر از اهل ایران کتابی بر ضد اهل سنت نوشته است و یک نفر در پاکستان جواب داده است و نشده است که یک عده بررسی کنند که آیا مدارک این گروه مستند است؟روایی است؟ غنی است؟ درست است یا خیر؟

سوء‌ظن، عامل جدایی شیعه و سنی است

جلالی‌زاده یکی دیگر از موانع ایجاد وحدت در جوامع اسلامی را سوء ظن دانست و گفت: قرآن می‌فرماید «یا ایها الذین آمنو اجتنبوا کثیرا من الظن، ان بعض الظن اثم»؛ سوء ظن نه تنها در بین اهل تشیع و اهل سنت که در بین دو نفر یا دو طایفه یا دو گروه نیز بد است. سوءظن و بدگمانی یک بیماری روانی خطرناکی است که در هر جامعه‌ای گسترده شود آن جامعه را ویران می‌کند.

وی افزود: به حکم «تعرف الاشیاء باضدادها» باید برای این موانع پادزهر یا آنتی‌تز فراهم کرد. اگر سوءظنی داریم تلاش کنیم این سوءظن را برطرف و آن را به حسن ظن تبدیل کنیم. اهل سنت ایران، ایرانی‌های اصیل هستند که در همه استان‌ها حضور دارند و در برخی از استان‌ها در اکثریت هستند.  باید از نخبگان آنها استفاده شود. متاسفانه گروهی گمان می‌کنند اهل سنت، امین و معتمد و محرم نیستند. تا وقتی که ما این سوءظن را نسبت به همدیگر داریم، نمی توانیم با یکدیگر هم‌دلی و هم‌کاری و هم‌فکری و وحدت داشته باشیم. انسان مسلمان تا جایی که می‌تواند باید نسبت به دیگری حسن ظن و قصد خیر داشته باشد.

منابع مباحث اختلافی ضعیف است

جلالی‌زاده دامن زدن به اختلافات را عامل دیگر جدایی بین شیعه و سنی دانست و گفت: امروز با گسترش فضای مجازی دنیا به صورت دهکده‌ای درآمده است. هر کسی در روستا یا دهکده‌ی کوچکی حرفی بزند، در کل جهان پخش می شود، چه رسد که مجتهد یا مرجع تقلید یا مفتی سخنی بگوید.  باید سعی کنیم از دامن زدن به اختلافات پرهیز کنیم.

وی افزود: بسیاری از این دامن زدن‌ها بر اساس روایات ضعیف تاریخی  یا بر اساس جعلیات شکل می‌گیرد. باید تلاشمان این باشد که بر قاط مشترک تاکید کنیم.  بر محورهایی که می توانند ما را به یکدیگر نزدیک کنند متصل شویم. هم پیامبر و هم حضرت علی به ما گفته‌اند که هر کسی که رو به قبله نماز بخواند، یا ذبیحه اسلامی را بخورد و کلمه شهادتین را بر زبان جاری کند، مثل ما مسلمان است.

این استاد شافعی مذهب تصریح کرد:  ما مشترکات زیادی داریم. اگر به این مشترکات بچسبیم و موارد اختلافی بی‌فایده را کنار بگذاریم، می‌توانیم به وحدت نزدیک شویم.

توهین به مقدسات یکدیگر خلاف دستورات قرآن است

جلالی‌زاده با تاکید بر نقش طرح مسائل تحریک کننده در جدایی بین شیعه و سنی گفت: مثلا در منابر اهل تشیع به صحابی پیامبر به زنان پیامبر و به مقدسات اهل سنت اهانت می‌شود یا برعکس. طرح مسائل تحریک کننده موجب می شود که این اعتماد و اطمینان سلب شده و این وحدت و همبستگی از بین برود. اینجاست که باید تلاش کنیم با گفتگوی سازنده و بازگشت به قرآن و سنت از این مساله جلوگیری کنیم.

وی افزود: در آیات و روایاتی که مورد قبول شیعه و سنی است، بارها بر خودداری از توهین و فحاشی تاکید شده است. اگر این قرآن را قبول داریم و اگر سخن شخصیت‌های صدر اسلام برای ما سند است پس باید به آن عمل کنیم.

بین شیعه و سنی صداقت نیست

جلالی‌زاده گفت: متاسفانه اهل سنت و تشیع با هم صداقت ندارند. ما می‌گوییم با هم برادریم؛ درحالی که برادری اصلا اینطور نیست؛ برادر یعنی آنچه را که برای خودت می‌خواهی برای برادرت نیز بخواهی. آیا اهل تسنن و اهل تشیع که می گوییم برادرند در امکانات باهم برابرند؟ چهل و سه سال است که کنفرانس‌های وحدت در ایران برگزار می‌شود، ولی به اهل سنت اجازه داده نمی‌شود که در تهران یک مسجد داشته باشند. با این وصف چطور می‌توانیم بگویید ما وحدت داریم؟ اگر مسجد خوب است، بگذارید اهل سنت هم مسجد داشته باشند. اگر مسجد بد است پس اهل شیعه هم نباید در مناطق اهل سنت مسجد داشته باشند.

وی تصریح کرد: ما مسلمانان تا در عربستان، سوریه، عراق، ایران در هرکجا به حقوق یکدیگر احترام نگذاریم هیچ وقت نمی توانیم از وحدت حرف بزنیم. چطور می‌شود یک برادر میلیاردر باشد، آن یک برادر نان شب نداشته باشد؟ یکی همه کاره باشد، یکی هیچ نداشته باشد؟

تکفیر، کار مسلمان نیست

جلالی‌زاده بر نقش غالیان در ایجاد تفرقه بین شیعه و سنی اشاره کرد و گفت: باید روایات و احادیثی را که دلالت بر غلو می‌کند کنار بگداریم؛ این‌ها مانع وحدت است.

وی از تکفیر به عنوان مانعی مهم برای تحقق وحدت نام برد و گفت: چه آنان که شیعه را تکفیر می‌کنند و چه آنان که بر اساس روایات مجهول همه صحابه به جز سه نفر را مرتد می‌دانند باید نسبت به عواقب این نوع تفکر دقت کنند. تکفیر کار مسلمان نیست. هیچ مسلمانی حق ندارد برادر مسلمانش را تکفیر کند. اگر شما دیدگاه متفاوتی دارید من ضمن بیان دیدگاه خودم باید به دیدگاه شما احترام بگذارم. اختلاف در تلاوت قرآن یا روایت حدیث یا استنباط احکام نشانه پذیرش اختلافات است.

اختلاف، توطئه دشمن است

جلالی‌زاده با اشاره به نقش دشمنان اسلام بر ایجاد اختلاف بین شیعه و سنی گفت: توطئه دشمنان اسلام سبب گسترش اختلافات شده است. البته ما مسلمانان هم مقصریم. دشمنان همیشه سرمایه زیادی را برای تفرقه اندازی بین مسلمانان هزینه می‌کنند.  نباید اجازه‌ دهیم که آنها از این اختلافات سوءاستفاده کنند.