الازهر همسو با دولت در پروژه کنترل جمعیت با سلفیت می‌جنگد
نزاع خوانش‌ها؛
پروژه کنترل جمعیت در مصر، گفتگوهای داغ بسیاری را در این کشور به همراه داشته است. با هر رویداد و در هر مناسبتی، رئیس جمهور عبدالفتاح سیسی نسبت به افزایش جمعیت هشدار می‌دهد و همیشه در سخنرانی‌های خود تأکید می‌کند که رشد جمعیت در مصر تمام تلاش‌های توسعه‌ای را می‌خورد و هدر می‌دهد.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، دو هفته پیش دکتر خالد عمران، دبیرکل فتوای دارالافتاء مصر گفت هدف پیشگیری از بارداری بهبود کیفیت فرزندان ما است و این امر شریعت را نقض نمی‌کند.
عمران با اشاره به حدیث نبوی معروف «تناکحوا تناسلوا (تکاثروا) فإنى مباه بکم الأمم یوم القیامه؛ ازدواج کنید و بر نسل خود بیافزایید، چرا که من در روز قیامت به (کثرت جمعیّت) شما امّت اسلام بر سایر امّت‌ها مباهات می‌کنم»، گفت پیامبر(ص) زمانی به ما می‌بالد که ما شایسته بالیدن باشیم، از این رو باید برای بهبود کیفیت زندگی فرزندان تلاش کنیم و نه اینکه بر تعداد کودکانی که ضعیف و بیمار به دنیا می‌آیند بیافزاییم.
حدیثی که خالد عمران بدان اشاره کرده است، یکی از مستندات اصلی تشویق به ازدیاد نسل در میان مسلمانان و به ویژه جامعه #سلفی مصر بوده است. از این رو گفتگوهای بسیاری پیرامون توجیه و تأویل این حدیث در کلام شخصیت‌های دینی و سیاسی موافق کنترل جمعیت شکل گرفته است.
شاید از نخستین موضع‌گیری‌ها پیرامون این حدیث، اظهارات جابر عصفور، وزیر سابق فرهنگ مصر در سال ۲۰۱۶ باشد که با انتقاد از بی‌تفاوتی الازهر نسبت به تجدید گفتمان دینی، گفت: «اکنون در بحران انفجار جمعیت هستیم که خشک و تر را با خود نابود می‌کند، پس چه سرّی در پایبندی به حدیث «تناکحوا تناسلوا تکاثروا فإنی مباه بکم الأمم یوم القیامه» و احادیث مربوط به بردگان است؟!»
آمنه نصیر، استاد عقیده و فلسفه الازهر و نماینده مجلس نمایندگان مصر سال ۲۰۱۸ در همین راستا گفت که باورهای دینی نادرست در مورد کنترل موالید بخشی از بحران ازدیاد جمعیت است که کشور در حال تجربه آن است. وی ادامه داد: «پیوسته در کشور با استناد به این سخن پیامبر(ص) که «تناکحوا تناسلوا فإنى مفاخر بکم یوم القیامه» به ازدیاد نسل دعوت می‌شود، در حالی که در آن زمان تعداد مسلمانان چند صد نفر بود اما الان میلیاردی شده‌اند.»
سعدالدین هلالی استاد فقه تطبیقی دانشگاه الازهر با اشاره به حدیث مورد نظر، گفت: «اخوانی‌ها برای متقاعد کردن مردم به بچه‌دار شدن، از احادیثی ضعیف بر منابر استفاده می‌کنند و در حال ترویج این موضوع هستند که ایده جلوگیری از باروری، ایده‌ای یهودی است و هدف آن نابودی کشور مصر است.»
برخلاف هلالی، شوقی علام، مفتی اعظم مصر این حدیث را صحیح شمرد، اما کثرت مورد نظر در روایت «تناکحوا تناسلوا تکاثروا» را نه کثرت ضعیف، بلکه کثرت نیرومند و مولدی دانست که پدر هزینه غذا، دارو و لباس فرزندان را به نیکی می‌تواند عهده‌دار شود.
علی جمعه، مفتی اعظم پیشین مصر نیز ازدیاد جمعیت را با درک نادرست برخی از متون شرعی همچون «تناکحوا تناسلوا تکاثروا…» مرتبط و جلوگیری از باروری را به دلایل مختلف جایز دانست.
در مقابل شیخ محمود لطفی عامر، رئیس پیشین جماعت سلفی أنصار السنه با استناد به حدیث «تناکحوا، تکاثروا، تناسلوا، فإنی مباه بکم الأمم یوم القیامه»، دیدگاه اسلام را تشویق به افزایش تعداد مسلمانان دانست، چرا که کثرت مردم مایه قوت مسلمانان است و ادعای جلوگیری از بارداری شاهدی درخشان از شکست تفکر لیبرال و سکولار از ۲۳ جولای ۱۹۵۲ (کودتای نظامی جمال عبدالناصر) تا به امروز است.»
آنچه محمود لطفی عامر شیخ سلفی گفته است، همان چیزی است که اکثر جریانهای اسلامی در مصر تکرار می‌کنند. به این معنا که با اتکا به احادیث سفارش به ازدواج با زنان بارور و تشویق به ازدیاد نسل، بخش بزرگی از مردم مصر هنوز معتقدند که جلوگیری از بارداری مغایر با دین است.
درگیری الازهر با گفتمان ازدیاد نسل که به ویژه از سوی شیوخ سلفی تبلیغ می‌شود، در حالی است که تا پیش از به قدرت رسیدن سیسی و آغاز پروژه کنترل جمعیت، الازهر خود نیز از طرفداران ازدیاد نسل مسلمین به شمار می‌آمد و همین حدیث «تناکحوا تناسلوا…» بارها از سوی اساتید و شیوخ الازهری برای تشویق به باروری مورد استناد قرار گرفته است.
ورودهای متعدد شیوخ الازهر در تفسیر و تأویل حدیث «تناکحوا تناسلوا…» که تنها گوشه‌ای از آن بازتاب داده شد، از آن رو است که جامعه مذهبی مصر پیوند وثیقی با سنت نبوی دارد و این حدیث بخش مهمی از ایده «ازدیاد نسل» را در این جامعه به پیش می‌برد.