«زبان شناسی»؛ منطقی برای شناخت ادیان

به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، حجت الاسلام مهراب صادق نیا، در دومین نشست دوره پیشرفته جریان شناسی ادیان ابراهیمی به «کلیات زبان های یهودی» پرداخت و گفت: وقتی که از زبان شناسی درباره جامعه صحبت می کنیم به معنای این نیست که واژگانی که به کار می گیرند چطور است چرا که زبان مفهوم عمیق تری دارد.

وی با بیان اینکه این به معنی فهم ما از پیرامون جهان هست و ما جهان پیرامون را در قالب مفاهیم، مفهوم سازی می کنیم و آن را در گفت و گو با هم به کار می بریم، افزود: زبان، جهانی است که در آن زندگی می کنیم و به وسیله آن محیط معنادار اطراف را به مفهوم تبدیل می کنیم.

حجت الاسلام صادق نیا شناخت هویت زبانی را بسیار مهم دانست و عنوان کرد: مردم شناسان از راه زبان وارد مطالعه ادیان می شوند ابتدا زبان دین را یاد می گیرند و از طریق زبان وارد آشنایی با دین می شوند که راه منطقی و استانداردی است.

وی خاطرنشان کرد: برخی مستشاران که در مورد اسلام مطالعه می کنند ابتدا عربی را یاد می گیرند و از طریق زبان شناسی به مطالعه اسلام و مسلمانان می پردازند.

دین و نژاد یهود قابل تفکیک نیستند

حجت الاسلام صادق نیا به دو مولفه مهم دین و نژاد در میان یهودیان اشاره کرد و گفت: ما وقتی می گوییم اینها دو مولفه در بازشناسی یهودیت هستند به این معنا نیست که این دو مؤلفه از هم جدا هستند بلکه منظور این است دین و نژاد در کنار هم در یک هویت واحد برای یهودی ها نمود پیدا می کند.

وی دین و نژاد یهود را در هم تنیده خواند و گفت: این دو قابل تفکیک نیستند و برای تعریف یهودیت باید همزمان به هویت دینی و نژادی آنها اشاره شود.

حجت الاسلام صادق نیا با بیان اینکه دو عنصر در مبنا یعنی قوم یهود و نوع تلقی که یک فرد نسبت به قومیت یا ملت یهود دارد و گذشته، میراث و سنت یهودیان در هویت آنان دخیل است، اظهارکرد: باید با توجه به این دو مؤلفه نسبت به قومیت یهود شناخت پیدا شود.

مدیر گروه ادیان ابراهیمی دانشکده ادیان دانشگاه ادیان و مذاهب قم تصریح کرد: وقتی می گوییم هویت قومی باید نگاه کنیم این در نگاه بنی اسرائیل و یهودی چه معنایی دارد، وقتی نژاد در شکل گیری هویت یهودی پررنگ است باید به این توجه کرد که این نژاد چه معنایی برای یهود و بنی اسرائیل دارد.

حجت الاسلام صادق نیا تأکید کرد: وقتی به منابع یهودی رجوع می کنیم متوجه می شویم برای آنها نژاد، نوعی امتیاز است و نوعی رابطه خاص که بین آنها و خدا برقرار می کند و گویی آنها را عزیز کرده خدا می داند و نوعی برتری نژاد، فضیلت نژاد وجود دارد نژادی که از حضرت ابراهیم(ع) شروع می شود.

وی با اشاره به اینکه قدیمی ترین واژه برای اشاره به بنی اسرائیل یا یهودی ها به کار گرفته می شود کلمه عبری یا همان قوم عبری است و بعدها کلمات و مفاهیم دیگری به کار گرفته شد، خاطرنشان کرد: تصور یهودیان از نژاد این است که حضرت ابراهیم، اسحاق و یعقوب خداوند وعده ای به آنها داده که بر اساس آن بنی اسرائیل ملت برگزیده خدا هستند و خداوند مأموریتی برای آنها قرار داده که در برابر ملت های دیگر باید حجت خدا و گواه تاریخ باشند.

مدیر گروه ادیان ابراهیمی دانشکده ادیان دانشگاه ادیان و مذاهب قم ادامه داد: جهان به وسیله این عهد عملا به دو دسته تقسیم شد و یک گروه قوم خدا و بندگان برگزیده خدا و گروه طرف مقابل، به امتی می گویند که از این شراکت بهره چندانی ندارند.

حجت الاسلام صادق نیا بیان کرد: اینجا منظور برتری نژادی نیست بلکه خداوند به صورت مشروع امتیازی به این قوم داده است که خدا را اطاعت کنند.

وی با بیان اینکه برای اشاره به یهودیان از کلمه چادرنشین یا عبور از یک رود و کوچ نشین استفاده شده است، گفت: این نشان دهنده هویت قومی بنی اسرائیل است که اقوام مهاجر و کوچ نشین بودند.

معرفی فرد یهودی بر مبنای قومیت

حجت الاسلام صادق نیا بیان کرد: براساس مؤلفه قومیت می توان به این سوال جواب داد یهودی کیست و این مؤلفه قومیت در تعریفی که از یهودی ارائه می دهیم وجود داشته باشد. امروزه به لحاظ مؤلفه اعتقادی خیلی تعریف روشن و واضحی از یهودی وجود ندارد معمولا تصویر و اجرای رسمی اینکه یهودی کیست و پذیرش این مساله به عهده شوراهای دین که متکلف تشخیص این هویت بودند، قرار دارد.

وی افزود: آنها یک معیاری در طول تاریخ تعریف کردند و این معیار این است کسی که از مادر یهودی متولد شود یهودی می شود و اگر طبق آیین خلاف رفتار کند و هرچند از مذهب فاصله بگیرد، همچنان یهودی بوده چون نژاد او یهودی است .

وی در ادامه با اشاره به اینکه یهودیت ارتدکس یهودیانی هستند به شدت بر سنت اصلی مذهبی پایبند و محافظه کار هستند، خاطرنشان کرد: اینها می خواهند با دنیای جدید در تعامل باشند و سعی می کنند هم دنیای جدید را بپذیرند و فهم جدیدی از دین در این دنیا ارائه دهند که پذیرفتنی باشد و اما گروه اصلاح نفس کسانی هستند که تعهدی ندارند و به گویش در دینداری معتقد هستند.

حجت الاسلام صادق نیا عنون کرد: این دو گروه اصلاح گرا و محافظه کار اذیت می شدند و با کمترین چیزی ممکن بود حذف و کنار گذاشته شوند. اگر بخواهیم یک یهودی را تعریف کنیم باید دو مولفه عنصر هویت و پذیرش سنت دینی که به صورت تاریخی به آنها رسیده اند، در تعریفمان بیاید، اگرچه بر هویت مذهبی و دینی یهودی متمرکز شوند و از هویت نژادی فاصله بگیرند.

حجت الاسلام صادق نیا با بیان اینکه ما وقتی به باورداشت های یهودی می رسیم می بینیم این عنصر قومیت خود را نشان می دهد و یهودیان خدا را فقط خدای خود و خود را قوم برگزیده خدا می دانند.

تفاوت «یکی پرستی» و «یکتا پرستی»

وی بیان کرد: یهودیت به ویژه یهودیان نخستین بیش از آنکه بگویند خدای دیگری وجود ندارد که اساسا نمی گفتند و می گفتند ما قوم این خدای خاص هستیم به این معنا که وجود خدای دیگری را نفی نمی کردند بلکه از بین خدایان موجود گویی یک خدا را می پرستند و کسی دیگر حق ندارد آن قوم را بپرسد.

حجت الاسلام صادق نیا با بیان اینکه توحیدی که اینجا شکل می گیرد ناپرستی نیست بلکه یکی پرستی است و تفاوت بسیاری بین «یکی پرستی» و «یکتا پرستی» وجود دارد، خاطرنشان کرد: یکی پرستی یعنی مجموعه ای خدا هست و از بین آنها بنی اسرائیل یک خدا را انتخاب کردند که فقط مطیع او باشند اما خدایان دیگر را انکار نمی کنند و این خیلی فرق است به اینکه در اسلام ما می گوییم یک خدا هست و خدایان دیگری وجود ندارد.

وی با اشاره به اینکه عنصر قومیت در یهودیت با یک شرط سنگینی با عمل کردن همه قوم بنی اسرائیل به احکام شرعی مبتنی می شود، عنوان کرد: در الهیات یهود از آن استفاده شده است دلیل اینکه شکوه بنی اسرائیل از بین رفت این بود که به گفته عالمان یهودی همه به احکام شریعت عمل نکردند.

امید الهیاتی بنی اسرائیل عامل پذیرش موسی(ع) بود

حجت الاسلام صادق نیا با اشاره به اینکه قوم یهود از زمان حضرت ابراهیم به لحاظ تاریخی منتظر این بودند یک نجات بخشی بیاید و آنها را نجات دهد و وقتی حضرت موسی به بنی اسرائیل می گوید آمده ام شما را نجات دهم و آنها که از قرن ها منتظر بودند خداوند بنی اسرائیل را به وسیله یک نجات بخشغ نجات دهد و اینکه امید الهیاتی در ذهن بنی اسرائیل همیشه وجود داشته است، سبب می شود تا سخن حضرت موسی را بپذیرند.

وی یادآور شد: این مؤلفه قومیت در اینجا به حدی پر رنگ است تا بفهمیم عنصر هویت چقدر بین یهود نقش و تأثیر داشته است.

گفتنی است، دوره پیشرفته جریان شناسی ادیان ابراهیمی از سوی هیئت اندیشه ورز اسلام، ادیان و ارتباطات میان فرهنگی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان برگزار می شود.