اسلام در حال تبدیل‌شدن به بخشی از فرهنگ روسیه است

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، به نقل از رایزنی فرهنگی ایران در روسیه، بخشی از این سخنرانی بدین شرح است: در طول ربع قرن گذشته مسلمانان به زبان روسی صحبت کرده‌اند، نوشته‌اند و تفکر کرده‌اند. آیا این به معنای مرگ سنت­‌های کلامی در زبان­ است؟ چه اتفاقی برای اسلام می‌­افتد زمانی که اصطلاحات آن با زبان «پوشکین» و «لرمونتوف» بیان می‌­شود؟ چه اتفاقی برای زبان روسی می‌­افتد زمانی که مسلمانان از آن در موقعیت‌­های خاص اسلامی استفاده می‌کنند؟

گویش­‌های معاصر روسی ـ اسلامی تنوع زیادی در مباحث اسلامی دارد. گویشوران این اجتماع نه تنها ساکنان روسیه، بلکه دانشجویان خارجی، ساکنان جمهوری‌­های همسود و همچنین مهاجران از روسیه به کشورهای دیگر هستند. در ابتدا در زبان روسی، برخلاف عربی و فارسی، پیشینه زیادی در مورد مباحث اسلامی وجود نداشت. اما اکنون برای بسیاری از ملیت‌­ها، زبان روسی ابزار اصلی ارتباط است. از زبان­‌های به اصطلاح اقلیتی نیز استفاده می‌­شود، اما در حجم بسیار کم و اغلب در ملاحظات خاص سیاسی یا ادبی. در چارچوب توسعه این گویش اجتماعی سه استراتژی ثابت وجود دارد.

اولین آنها «روسی­‌سازی» است یعنی برداشت از اسلام به واسطه زبان روسی اصیل صورت می‌­پذیرد. به عنوان مثال، شمیل علیا الدینوف، امام جماعت مسجد پاکلونایا گارا، در متون خود به جای نام «الله» اغلب از کلمه روسی «خداوند» استفاده می‌­کند.

استراتژی دوم «آکادمیسم» نام دارد یعنی استفاده از ارجاع‌ها، توصیفات و سبک علمی که نوعی زبان اجتماعی شده اسلام است. بنابراین، نویسندگان این متون سعی می‌­کنند مخاطبان روشنفکر را به خود جلب کنند. نمونه­‌هایی از آکادمیسم­‌ها را می­‌توان در نوشته‌های مسلمان روسی خانم «فاطیما یژوا» مشاهده کرد.

استراتژی سوم «عربی‌­سازی» است، یعنی استفاده از اصطلاحات عربی – اسلامی و ساختارهایی که در زبان روسی قابل درک نیستند.

توجه به این نکته مهم است که گویش روسی ـ اسلامی عمدتاً از آثار شرق‌شناسان روسی و اندیشمندان اسلامی گرفته شده است. ترجمه قرآن و کتب مربوط به فرهنگ‌­های عربی ـ روسی که از سوی عرب‌­شناسان شوروی انجام شده است، در محافل مسلمانان هنوز بسیار رایج است. در دهه ۹۰، ترجمه قرآن که توسط کراچکوفسکی(ایگناتای یولیانوویچ کراچکوفسکی، شرق‌شناس و ایران‌شناس روس) انجام شده بود، حتی در معابر زیرزمینی فروخته می‌­شد.

در جهان اسلام، بسترهای گفتمانی وجود دارد که به دلیل شفافیت و درک موضوعات مورد بحث، به عاملی وحدت‌بخش تبدیل می‌شود. بعضی اوقات متون اسلامی از عربی به روسی و سپس به زبان­‌های ملی ترجمه می‌­شوند. برخی کلمات از توصیفات اداری کارمندان به گویش اجتماعی اسلامی نفوذ می‌­کنند.

همه این مثال‌­ها نشان می­‌دهد که گسترش و به کارگیری گویش اجتماعی اسلامی از استراتژی­‌های خلاقانه و غیرمعمول نشئت می­‌گیرد.