آشنایی با ماتیکان ۱ و ۲ | مقاله‌های ایرانشناسی نشریه زرتشتی امرداد
«ماتیکان» عنوان اثری است که پیش‌تر پوشینه (:جلد) نخست و اکنون پوشینه‌ی دوم آن به کوشش هفته‌نامه‌ی امرداد و نشر برسم، انتشار یافته و در دسترس دوست‌داران تاریخ و فرهنگ ایران قرار گرفته است و در آینده نیز پوشینه‌های دیگر آن به چاپ خواهد رسید.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، این کتاب دربردارنده‌ی مجموعه جستارهایی است که برخی از آن‌ها پیش‌تر در هفته‌نامه‌ی «امرداد» انتشار یافته بود و برخی دیگر برای نخستین‌بار است که چاپ می‌شوند. این مقاله‌ها به خامه‌ی کسانی نوشته شده است که در رشته‌ی خود از آگاهان و صاحب‌نظران به‌شمار می‌روند. ویژگی نوشته‌های ماتیکان سودمندی آن برای همه‌ی دل‌بستگان پیشینه‌ی ایران است که می‌خواهند با تاریخ، فرهنگ، نوشته‌های کهن، جشن‌ها و آیین‌های باستانی، مردم‌شناسی و استوره‌های سرزمین خود آشنا شوند و در این زمینه‌ها آگاهی‌های درخور اعتمادی به‌دست آورند.
معرفی نوشتارهای ماتیکان ۱
نخستین جلد از ماتیکان (مجموعه مقالات امرداد) در تابستان ۱۴۰۰ و به دستیاری نشر برسم انتشار یافت. این جلد با پبشگفتاری در معرفی کتاب آغاز می‌شود و دربردارنده‌ی ۱۹ مقاله و یک پیوست است. از نویسندگان مقالات می‌توان به نام‌های دکتر تورج دریایی، دکتر روزبه زرین‌کوب، دکتر کتایون مزداپور، دکتر فریدون فضیلت، دکتر قدمعلی سرامی، دکتر آرزو رسولی، دکتر محمدعلی دادخواه و دکتر سعید عریان اشاره کرد.
در جلد نخست ماتیکان، روزبه زرین کوب «مفهوم سیاسی تابعیت و شهروندی در ایران باستان» را بررسی کرده است؛ کتایون مزداپور (با همکاری شیرین مزداپور) «پیاورد تصویر شادی در گل‌ونقش» را موضوع جستار خود قرار داده است؛ تورج دریایی «پاپیروس‌های پارسی میانه از اشغال مصر به‌وسیله‌ی ساسانیان در سده‌ی هفتم میلادی» را به بحث گذاشته است؛ قدمعلی سرامی سخن «سرشت و سرنوشت آدمیزاد» در شاهنامه را پیش کشیده است؛ فریدون فضیلت «سخنی درباره‌ی دینکرد سوم و روایت ارج‌ناشناخته‌ی ۲۲۹» را بازگو کرده است؛ «آثارالباقیه از ایران چه می‌گوید؟» عنوان نوشته‌ی آرزو رسولی است؛ سعید عریان نیز در جستاری علمی «داستان جم» را با خواننده در میان گذاشته است.
برخی دیگر از نوشته‌های جلد نخست ماتیکان چنین است: «اثرگذاری متقابل ساسانیان بر روم و بیزانس» از بابک امینی‌نیا؛ «بررسی زمان در شاهنامه و بُندهش و مقایسه‌ی آن با مفاهیم فیزیک نوین» از دکتر مهدی جعفری؛ «مهندسی معکوس در تاریخ‌نگاری مادها» از دکتر علی علی‌بابایی درمنی؛ «سالنامه‌های شاهی در ایران باستان» از طاهر فتاحی؛ «هلنیسم» از زنده‌یاد دکتر اصغر محمودآبادی و «جشن تیرگان» از جواد مفرد.
جلد نخست ماتیکان در ۲۷۹ رویه از سوی نشر چاپ شده است.
معرفی نوشتارهای ماتیکان ۲
دومین جلد از ماتیکان (مجموعه مقالات امرداد) به‌تازگی (بهار ۱۴۰۲) انتشار یافته است. این جلد دربردارنده‌ی پیشگفتاری در معرفی کتاب است و سپس ۲۳ مقاله و سه گفت‌وگو در ادامه آمده است. این مقالات نیز به قلم آگاهان و پژوهندگان و استادان دانشگاه است. همه‌ی نوشته‌ها با تاریخ و فرهنگ ایران پیوند دارند و آگاهی‌بخش گوشه‌هایی از پیشینه‌ی ایران به‌شمار می‌آیند. این مقالات نیز به دو دسته بخش‌بندی می‌شوند. یک بخش نوشته‌هایی هستند که برای نخستین‌بار است که انتشار می‌یابند و بخشی دیگر مقالاتی است که همه (یا چکیده‌ای) از آن‌ها پیش‌تر در دوهفته‌نامه‌ی «امرداد» انتشار یافته و بازچاپ آن‌ها بایستگی پژوهشی و آگاهی‌بخشی دارد.
برخی از کسانی که مقاله‌ای از آن‌ها در جلد دوم ماتیکان انتشار یافته است، این نام‌ها هستند: دکتر احمد تفضلی، دکتر جلال‌الدین کزازی، دکتر مریم دارا، دکتر محمدباقر وثوقی، آرش نورآقایی، فرهاد وداد، دکتر جهانگیر اشیدری و فرزین آقازاده.
«نقش دهقانان در سده‌های نخستین دوران اسلامی» مقاله‌ای خواندنی از زنده‌یاد دکتر احمد تفضلی است؛ «فردوسی و ناخودآگاهی» عنوان نوشته‌ی میرجلال‌الدین کزازی است؛ مریم دارا «جایگاه و ارزش کاوش‌های علمی باستان‌شناسی» در سنگ‌نوشته‌های اورارتویی را بررسی کرده است؛ محمدباقر وثوقی «روند نابودی بندر سیراف» را به بحث گذاشته است؛ آرش نورآقایی «پیوستگی فر و کوه در ایران باستان» را موضوع بررسی خود قرار داده است؛ «ریشه‌های داستان اسب آبی در داستان یزدگرد» عنوان نوشته‌ی فرهاد وداد است؛ «تاریخ انجمن زرتشتیان کرمان» نوشته‌ای از شادروان موبد جهانگیر اشیدری است و «آن باده‌ی کهن این‌جاست» نوشته‌ای از فرزین آقازاده است.
برخی دیگر از نوشته‌های جلد دوم ماتیکان چنین است: «جایگاه زن در ایران باستان» از شادی آریابد، «زرتشت نخستین فیلسوف شناخته‌شده‌ی جهان» از موسی اکرمی، «کاح نظم زیر ذره‌بین جامعه‌شناسان» از بهروز سپیدنامه، «روابط ایران و آلمان در دوره‌ی رضاشاه» از کامیاب شهریاری، «کشف خط میخی هخامنشی افتخار اروپاییان» از محمدعلی طرفداری، «تو این را دروغ و فسانه مدان» از بابک سلامتی، «مروری بر تاریخ برج آزادی، عوامل موثر در ساخت و چگونگی اجرا و اداره‌ی آن» از الهام ملک‌زاده، «جایگاه شهرهای افغانستان در ایرانشهر» از یعقوب یسنا.
سه گفت‌وگوی پایانی جلد دوم ماتیکان با تاکاشی آئوکی ایران‌شناس و اوستاپژوه ژاپنی است که برای نخستین‌بار است چاپ می‌شود و نیز دو گفت‌گو با پرفسور داریوش بختیاری و استاد همایون خرم.
جلد دوم ماتیکان در ۲۷۹ رویه از سوی نشر برسم انتشار یافته است. همه‌ی مقالات دو جلد ماتیکان ویرایش شده‌اند و شیوه‌ی نگارشی (رسم‌الخط) یکسانی دارند تا خواندن مقالات برای خوانندگان آسان‌تر و یکدست باشد.