نگاه اجمالی به مراسم محرم در جمهوری آذربایجان
محسن پاک آیین سفیر ایران در جمهوری آذربایجان در خصوص سابقه عزاداری های ماه محرم گفت: در زمان تسلط تزارها بر روسیه به دلیل مراودات فراوان مردم آن منطقه با ایران و نیز به دلیل سیاست محتاطانه تزارها در برخورد با شیعیان؛ عزاداری ماه محرم همچون گذشته و به سبک موجود در ایران با رونق قابل توجه ادامه داشت.
به گزارش ادیان‌نیوز، سفیر جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان اظهار کرد: با روی کار آمدن کمونیست ها و ایجاد اتحاد جماهیر شوروی مرزهای آهنین بین مردم دو سوی ارس جدایی افکند و مردم آن سوی ارس با فشارهای بی امان کمونیست ها از انجام مراسم و آیین های دینی و مذهبی منع شدند و مساجد، حسینیه ها و تکایا تعطیل شدند. در این دوره با وجود تمام فشارهای دولت که حتی با شکنجه، حبس، تبعید و اعدام همراه بود عاشقان امام حسین(ع) به صورت مخفیانه عشق و ارادت خود را به آن حضرت ابراز می کردند.
او در ادامه افزود: در زمان شوروی سابق در برخی مناطق جمهوری آذربایجان، از جمله در مناطق همجوار با ایران و برخی محلات حومه شهر باکو آیین‌های اسلامی و به ویژه عزاداری محرم به طور مخفیانه در منازل افراد متدین برگزار می شد، که نقش مهمی در حفظ ارزش های اسلامی و مذهبی در میان مردم این کشور داشت.
محسن پاک آیین با توجه به فروپاشی جماهیر شوری اذعان کرد: با فرو پاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال جمهوری آذربایجان در سال ۱۹۹۱ میلادی؛ مردم جمهوری آذربایجان دوره نوینی را شروع کردند و آنانی که سال های متمادی در کنج خانه ها و به صورت مخفیانه عشق خود را به امام حسین(ع) و سایر شهدای کربلا ابرازمی نمودند توانستند با حضور دوباره در مساجد و حسینیه ها علاقه قلبی خود را به خاندان رسالت نشان دهند.
سفیر جمهوری اسلامی ایران در آذربایجان افزود: دوران پس از فرو پاشی اتحاد جماهیر شوروی را می توان دوران حیات مجدد اسلام در بین مردم جمهوری آذربایجان دانست؛ که البته هنوز به سان طفلی تازه پا گرفته در مراحل نخستین بازیابی جایگاه واقعی خویش است.
او در ادمه اظهار کرد: درحال حاضر با فرارسیدن ماه محرم؛ شیعیان جمهوری آذربایجان در اکثر مساجد و حسینیه ها به عزاداری امام حسین(ع) می پردازند و خادمان دینی و متولیان امور مساجد تدارک عزاداری ماه محرم را برعهده دارند در شهر باکو پایتخت جمهوری آذربایجان آیین های عزاداری در مساجد تازه پیر، حاجی سلطانعلی، گوی مسجد، مشهدی داداش، نارداران و نیز در اکثر حسینیه ها با شرکت جمعی از شیعیان و دوستداران اهل بیت(ع) به ویژه جوانان مومن آذری برپا می شود. از دیگر شهرهای جمهوری آذربایجان که مراسم عزاداری ماه محرم در آنجا به صورت ویژه ای برگزار می شود شهر گنجه است؛ هنوز در گنجه آداب و سنن ایرانی، اسلامی و اعتقادات مذهبی کم و بیش به چشم دیده می شود. در گنجه مانند ایران از اول ماه محرم مراسم عزاداری شروع می شود و مردان و زنان در قالب دسته های عزاداری در امامزاده شهر عزاداری می کنند در روز عاشورا محوطه امامزاده شهر گنجه مملو از جمعیت می شود و مردم نذرهای خود را در این محل ادا می کنند.
پاک آیین با بیان چگونگی برگزاری مراسم های عزاداری در جمهوری آذربایجان اظهار کرد: علاوه بر شهرهای مختلف جمهوری آذربایجان از قبیل باکو و گنجه؛ جمهوری خود مختار نخجوان نیز از جمله مناطقی است که مردم آن در حد وسع و توان عاشورا را از هر لحاظ بزرگ می دارند؛ نوحه خوانی مرثیه سرایی، زنجیر زنی، سینه زنی، قربانی کردن، گستردن سفره احسان ، پخش خرما و نذورات دیگر ، نمایش صحنه قتال در کربلا و استمداد مظلومانه امام حسین(ع)؛ گریه بر مصائب اهل بیت(ع) و تعطیل کردن محل کار، کوشش و بازار و… از جمله برنامه هایی است که در این جمهوری در ماه محرم صورت می گیرد.
او در ادامه تاکید کرد: در سال های قبل مراسم قمه زنی در جمهوری نخجوان صورت می گرفت که پس از فتوای رهبر انقلاب اسلامی ایران در خصوص حرمت موضوع فوق در حال حاضر در روز عاشورا به جای این مراسم برنامه اهدای خوان از سوی عزاداران انجام می گیرد.
سفیر ایران در آذربایجان در خصوص مدیحه سرایان اظهار کرد: نوحه ها و مرثیه هایی که در این جمهوری مورد استفاده مداحان و ذاکرین قرار می گیرد عموما از اشعار مرحوم قمری دربندی،دخیل مراغه ای ،راجی تبریزی، قاسم بیک ذاکر و حاج سید عظیم شیروانی است . البته اخیرا از نوارهای مداحی مداحان تبریزی و اردبیلی نیز در برنامه های عزاداری استفاده می شود. روز عاشورا درپایتخت جمهوری خود مختار نخجوان سیمای شهر در غم و اندوه فرو می رود.
پاک آیین در پایان گفت: در ماه محرم حسینیه اهل بیت(ع) به امامت حجت الاسلام اجاق نژاد نماینده ولایت فقیه نیز به مدت ده شب فعال است و ایرانیان و آذری ها در کنار هم ایام را به سوگ می نشینند.