محرم و کرونا| جریانهای شیعی و آزمون دشوار محرم ۹۹
محرم ۹۹ آزمون دشواری هم برای مسئولان فرهنگی کشور و هم جامعه‌ی مذهبی و هیئتی خواهد بود. رسیدن به تدبیری که هم مهم‌ترین مناسک سالانه‌ی جامعه‌ی ایرانی را تعطیل نکند و هم مانع از شیوع گسترده‌ی کرونا در بستر این مناسک شود.
ردنا (ادیان نیوز) – این روزها، محافل مذهبی و هیئتی، حال و هوای بی‌سابقه‌ای دارند. «هیئتی‌ها» که شرکت مستمر در مجلس روضه و سینه‌زنی عنصر ثابت و مهمی در سبک زندگی‌شان است، به‌ویژه که در یکی دو دهه‌ی اخیر و با توسعه‌ی تقویم مناسکی، نقش این عنصر بیشتر و بیشتر شده، حالا با دلهره روزهای مانده تا محرم را می‌شمارند. تا آن‌جا که نگرانی و دلهره از وضعیت برگزاری مجالس محرم به مضمون ثابت مداحی‌های این ایام تبدیل شده است.
اوج‌گیری مجدد بحران کرونا، سناریوهای خوشبینانه‌ای که رفع شرایط بحرانی در فصل گرما و فراهم‌شدن امکان برگزاری آزادانه‌ی آیین‌های عاشورایی را پیش‌بینی کرده بودند، حالا به کنار رفته‌اند و همه می‌دانند که درصورت ادامه‌ی شرایط فعلی و یا حادترشدن آن در هفته‌های پیش رو، طبیعتاً عزاداری‌ها با محدودیت‌هایی جدی مواجه خواهند شد؛ محدودیت‌هایی که گرچه احتمالاً به‌اندازه‌ی ماه‌های شعبان و رمضان گذشته سخت‌گیرانه نباشند، اما درهرحال و در هر سطح خواهند بود. به‌ویژه در مناطقی که در وضعیت هشدار و قرمز قرار دارند یا در ایام محرم قرار خواهند گرفت.
محرم ۹۹ آزمون دشواری هم برای مسئولان فرهنگی کشور و هم جامعه‌ی مذهبی و هیئتی خواهد بود. رسیدن به تدبیری که هم مهم‌ترین مناسک سالانه‌ی جامعه‌ی ایرانی را تعطیل نکند و هم مانع از شیوع گسترده‌ی کرونا در بستر این مناسک شود، انصافاً آسان نیست. درعین‌حال نرسیدن به چنین تدبیر و الگویی نیز مخاطرات زیادی برای حاکمیت، جامعه‌ی مذهبی و حتی کل جامعه به‌دنبال خواهد داشت.
در چنین شرایط حساسی، اصرار برخی جریانهای شعایرگرا و ارتدوکس شیعی بر برگزاری مجالس به هر قیمتی و مقاومت در برابر پروتکل‌های بهداشتی عملاً به زیان خود این جریان‌ها تمام خواهد شد. چراکه محدودیت‌های قانونی در اجرای مناسک، این بار از جنس دفعات قبلی (مانند ممنوعیت قمه‌زنی) نیست که ریشه در اختلافات گفتمانی جریانهای شیعی و سیاست مذهبی رسمی نظام داشته باشد. این‌بار افکار عمومی جامعه نیز به‌جهت خطرات کرونا با این محدودیت‌ها همدل و همراه است.
با این اوصاف تخطی از ملاحظات و قواعد بهداشتی لازم در برگزاری عزاداری‌ها، تنها شکاف مذهبی/غیرمذهبی را تعمیق خواهد کرد؛ آن‌هم در زمینه‌ی عاشورا که یکی از معدود مقولات وفاق‌بخش جامعه‌ی ایرانی (و نه فقط جامعه‌ی مذهبی یا شیعی) است. بنابراین رفتارهای افراطی (مانند تصویر زیر و تشویق به ماسک‌نزدن با شعار «دارالشفابودن هیئت») اگر در محافل مذهبی رواج یابد، یک خطای راهبردی بزرگ و جبران‌ناپذیر است که به زیان جامعه تمام خواهد شد.
به سود جامعه و به‌ویژه همه‌ی جریانهای شیعه‌ی ایرانی (از تشیع سیاسی تا تشیع سنتی و تشیع فرهنگی و تشیع هویتی و تشیع سکولار و غیره) است که محرم پیش رو بدون حاشیه‌سازی در موضوع حساس کرونا و با برگزاری مسئولانه و معقول مناسک برگزار شود و بهانه‌ای به دست «مخالفان» داده نشود. کرونا ـ انشاءالله ـ روزی تمام می‌شود؛ اما می‌تواند زخم‌هایی بر تن جامعه بزند که به‌آسانی التیام نمی‌یابند.