قبولی اعمال منوط به «حسن فعلی» و «حسن فاعلی» است

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، حجت الاسلام و المسلمین مهدی زمانی‌فرد در ادامه تفسیر سوره مبارکه لقمان که از طریق ارتباط تصویری در بستر فضای مجازی با حوزویان خراسان جنوبی انجام می شود، با اشاره به آیه هشتم و نهم «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ جَنَّاتُ النَّعِیمِ * خَالِدِینَ فِیهَا وَعْدَ اللَّهِ حَقًّا وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ» گفت: در مکتب اخلاقی اسلام، ایمان و عمل صالح با یکدیگر همراه هستند و این امر یعنی اینکه قبولی اعمال در پیشگاه خدای تعالی منوط به حسن «فاعلی» و «فعلی» است. حسن فعلی یعنی انجام فعل خوب و حسن فاعلی یعنی انجام فعل با نیت تقرب به خدا که در اینجا ایمان، اشاره به حسن فاعلی و عمل صالح، اشاره به حسن فعلی دارد اما در مکاتب اخلاقی غیر اسلام، فقط حسن فعلی مهم است مثلاً می‌گویند ساختن بیمارستان ارزشمند است و اصلاً مهم نیست این کار به چه نیتی انجام شود، در حالی که در مکتب اسلام تمام اعمال صالح وقتی ارزشمند است که با نیت تقرب الی الله صورت پذیرد.

وی با اشاره به معنای «جنات نعیم» گفت: نعمت‌های بهشتی درجات متفاوت دارد و اصل ایمان و عمل صالح ملاک نعمت‌های بهشتی هستند لکن مراتب ایمان و عمل صالح، درجات نعمت‌های بهشتی را تغییر می‌دهد. اگر شناخت ما از خداوند متعال و نعمت‌های او بیشتر جنبه حسی داشته باشد، نعمت‌های بهشتی هم فقط امور حسی است (طعام، شراب و میوه‌های بهشتی) اما اگر شناخت و انگیزه ما از اعمال دنیوی از عالم محسوسات فراتر برود، نعمت‌های بهشتی هم از امور حسی فراتر خواهد رفت. (همنشینی با انبیاء، اهل بیت(ع)، صالحان، اولیاء، شهداء، و …)

استاد حوزه علمیه خراسان ادامه داد: در حقیقت نام‌گذاری دو گروه بالا برگرفته از آیات ۷ الی ۱۱ سوره واقعه است. «وَ کُنْتُمْ أَزْوَاجًا ثَلَاثَهً فَأَصْحَابُ الْمَیْمَنَهِ مَا أَصْحَابُ الْمَیْمَنَهِ وَ أَصْحَابُ الْمَشْأَمَهِ مَا أَصْحَابُ الْمَشْأَمَهِ وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولَئِکَ الْمُقَرَّبُونَ»؛ گروه اول که ادراک آن‌ها امور حسی است، «اصحاب یمین» نام دارند و گروه دوم که ادراک آن‌ها اسماء و صفات الهی است، «مقربین» نامیده می شوند و در نتیجه «جنات نعیم» هم درجات متفاوتی دارد لذا به اصحاب یمین از نعمت‌های حسی می‌دهند ولی نعمت‌های مقربین، همنشینی با اولیاء و بهره‌مندی از صفات و اسماء خدا است و به نعمت‌های حسی توجهی ندارند.

وی با بیان اینکه روایتی در کتاب کامل الزیارات (صفحه ۸۰ روایت شماره ۶) آمده که مضمونش این است که عاشقان و گریه‌کنان امام حسین(ع) با بی‌توجهی به نعمت‌های محسوس بهشتی، مجالست با حضرت را بر همه آن نعمت‌ها مقدم می‌دارند، گفت: در سوره مبارکه فجر هم که مرتبط با حضرت امام حسین(ع) است، خداوند متعال می‌فرماید: «وَ ادْخُلِی جَنَّتِی» در این آیه جنت به خداوند اضافه شده است، بنابراین بعضی نعمت‌های بهشتی از امور حسی فراتر رفته و به معنای التذاذ از اسماء و صفات پرودگار است.

حجت الاسلام والمسلمین زمانی‌فرد در ادامه به بیان دو صفت برای «جنات نعیم» اشاره کرد و افزود: صفت اول، ابدیّت و خلود است که اگر معنای صحیح و دقیق ابدیت و خلود زندگی در قیامت را درک کنیم برای زندگی بی‌نهایت خویش تلاش بسیاری خواهیم کرد. صفت دوم، حق و قطعی بودن است یعنی نعمت‌های بهشتی عین حقیقت و واقعیت است و هیچ شک و تردیدی در آن وجود ندارد.

استاد سطوح عالی حوزه علمیه خراسان با اشاره به آیه دهم این سوره که می فرماید: «خَلَقَ السَّمَاوَاتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا وَ أَلْقَی فِی الْأَرْضِ رَوَاسِیَ أَنْ تَمِیدَ بِکُمْ وَ بَثَّ فِیهَا مِنْ کُلِّ دَابَّهٍ وَ أَنْزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَنْبَتْنَا فِیهَا مِنْ کُلِّ زَوْجٍ کَرِیمٍ» گفت: مجموع آیات ۱۰ و ۱۱ این سوره، برهانی بر توحید و نفی شرک است که آیه ۱۰، مقدمه اول برهان و آیه ۱۱، مقدمه دوم برهان می باشد. خداوند متعال در این آیه با تدبیر عالمانه عالم با علم مطلق پروردگار، به بیان خلقت چهار نوع از موجودات عالم اشاره فرموده؛ آسمان‌ها و کرات آسمانی که ویژگی مهم آن معلّق بودن آن‌ها، کوه‌ها که ویژگی مهم آن ثبات و جلوگیری از لرزش زمین، حیوانات که ویژگی مهم آن تنوّع و گستردگی آن‌ها در زمین و گیاهان که ویژگی مهم آن زوجیّت و پرارزش بودن آنها است.

وی در ادامه تفسیر این آیه گفت: در این آیه شریفه، در زمانی که بشر حتّی تصور و گمان آن را هم نداشته به چند نمونه از اعجاز علمی قرآن اشاره شده است. یکی از آنها قوّه‌ جاذبه زمین می باشد که به صورت ستون‌های نامرئی که همان جاذبه است بین کرات وجود دارد و سبب می‌شود هر ستون جای خودش قرار بگیرد. به عنوان مثال خورشید و جاذبه دارند و این قوه سبب می‌شود در زمان‌های مختلف فاصله مناسبی با هم داشته باشند یا اینکه خداوند متعال کوه‌ها را برای ممانعت از این حرکت قرار داده زیرا آنها در اعماق زمین ریشه به هم پیوسته دارند و این پیوستگی سبب قوی شدن پوسته زمین می‌شود که جلوی زلزله را می‌گیرد.

استاد حوزه علمیه خراسان ادامه داد: در مورد زوجیّت گیاهان نیز خداوند متعال در معرفی گیاهان به دو امر «زوج کریم» اشاره کرده است؛ یعنی تمام گیاهان حالت زوجیّت دارند – در این زمینه دانشمند و گیاه‌شناس معروف سوئدی به نام «لینه» در اواسط قرن ۱۸ به زوجیت گیاهان اشاره داشته است- و کریم هم به معنای ارزشمند بودن گیاهان است که علاوه بر تامین اکسیژن بدن، منافع دارویی نیز دارند. در همین رابطه ابن سینا در کتاب قانون بیان می‌کند: اگر فردی مریض احوال شد با گیاهان دارویی همان منطقه خودش را درمان کند؛ خلاصه اینکه گیاهان، هم ارزش حیات و هم ارزش دوا دارند.