بازکاوی و نقد نظریه ها و سیاست های جمعیتی؛ با تاکید بر سیاست جمعیتی اخیر ایران

چکیده فارسی:
میان ثبات و یا تغییرات جمعیت و برنامه ریزی برای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی رابطه وجود دارد؛ زیرا اصولا، بدون اطلاعات کامل جمعیت شناختی، امکان برنامه ریزی برای توسعه وجود ندارد. در هر جامعه ای جمعیت از نظر رشد و یا عدم رشد، مراحل ثبات، سکون، بسط و توسعه، سکون مجدد و سقوط جمعیتی را سپری می کند.

چند دیدگاه در خصوص تغییرات جمعیتی وجود دارد: نظریات افزایش، کاهش، ثبات و تناسب جمعیتی. پذیرش هریک از این نظریات، مستلزم داشتن سیاست مناسب جمعیتی است. رویکرد و گفتمان حاکم و سیاست جمعیتی پس از انقلاب بر ایران اسلامی، بر کاهش جمعیت مبتنی بوده است. اما اینک کشور ما، رویکرد سیاست افزایش جمعیت را در پیش گرفته است.

این مقاله، با واکاوی و نقد نظریات و سیاست های جمعیتی، نظریه «تناسب جمعیت» را متناسب شرایط اقلیمی کشور پیشنهاد می کند. همچنین سیاست راهبردی جمعیت در اسلام، فزونی کمی و کیفی جمعیت، با توجه به شرایط اقلیمی و امکانات موجود، با هدف کسب قدرت جامعه اسلامی و تحقق هدف خلقت می باشد.

چکیده عربی:
هناک صله بین استقرار الکثافه السکانیه أو التغییرات التی تطرأ علیها وبین التخطیط للتنمیه الاقتصادیه والاجتماعیه والثقافیه، إذ إن إمکانیه التخطیط للتنمیه لیست ممکنه أساسا دون وجود معلومات کامله حول الدیموغرافیا السکانیه. إن الکثافه السکانیه من حیث النمو أو عدمه فی کل مجتمع، تمر بمراحل استقرار وسکون وتوسع وتنامی وسکون مکرر وسقوط سکانی، وهناک عده آراء حول التغییرات السکانیه، و هی عباره عن: نظریات التزاید، التناقص، الاستقرار، التناسب السکانی. إن قبول کل واحده من هذه النظریات یتطلب امتلاک برنامج سکانی مناسب. أما التوجه والحوار اللذان سادا علی البرنامج السکانی فی بلدنا بعد انتصار الثوره الإسلامیه کانا یرتکزان علی تقلیص الکثافه السکانیه، ولکن هذا التوجه قد تغیر الیوم و أصبح الهدف هو زیاده الکثافه السکانیه.

قام الباحث فی هذه المقاله بدراسه ونقد النظریات والبرامج السکانیه، و أثبت أن نظریه «التناسب السکانی» تنسجم مع الظروف الإقلیمیه للبلد، کما أشار إلی أن البرامج الاستراتیجیه للسکان فی الإسلام تستند إلی رفع المستوی الکمی حسب الظروف الإقلیمیه والإمکانیات المتوفره، و ذلک بهدف النهوض بقدره المجتمع الإسلامی و تحقق الهدف من الخلقه.
 
کلید واژه: کلیدواژه فارسی: جمعیت، ثبات جمعیت، افزایش جمعی، تناسب جمعیت، رژیم جمعیتی، سیاست راهبردی جمعیت (کلیدواژه عربی: السکان، الاستقرار السکانی، تزاید السکان، التناسب السکانی، البرامج الاستراتیجیه للسکان)