پنجشنبه آخر سال | از سنت‌های زرتشتیان، صابئین و مسلمانان

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، محسن میرطالبی به عنوان کارشناس روانشناسی مذهبی در گفتگو خود اظهار داشت: مراسم پنجشنبه آخر سال مرسوم در ایران کنونی، در میان زرتشتیان و دیگر مذاهب نظیر پیروان دین صابئین هم که در قرآن از آنها یاد شده و بخشی از آنها در خوزستان و بخش دیگر در بصره عراق هستند،  دارای جایگاه خاصی بوده است.

وی افزود: در ایران قدیم اسفند یا ماه سپند را به عنوان ماهی مبارک می دانستند و در دین زرتشت و صابئین به عنوان ماه زایش و باروری از آن یاد می کردند و با توجه به تغییر و تحولی که در انتهای این ماه با آمدن بهار و آغاز حیات جدید ایجاد می شود آن را شبیه رستاخیز می پنداشتند.

میرطالبی تصریح کرد: این ماه در ادیان زرتشت، صابئین و در ایران باستان و قدیم هم مورد توجه بود و گرامی داشته می شد، در واقع هرچه به انتهای این ماه نزدیک می شدیم به نظافت، تهیه و پوشیدن لباس نو، توجه به خود و خانواده و کودکان و دیگران توجه بیشتری می شد.

وی افزود: در زرتشت از پنج روز بیست و پنجم و برخی از بیست و هفتم اسفند تا سوم یا چهارم فروردین به عنوان پنجه مقدس یاد می شد و این ایام را مبارک می دانستند و در دین صابئین این پنج روز را به عنوان اولین پرده آفرینش و آفرینش پنج فرشته مقرب می شناختند بنابراین به نظر می رسد پنج روز آخر یا همین پنجشنبه آخر سال برگرفته از همین موضوع است‌.

این کارشناس روانشناسی مذهبی گفت: در دین صابئین روزها برای عبادت و نیایش مطرح می شده اما این پنج روز آخر به عنوان پنجه مقدس به قدری مبارک بوده که شبهای آن هم جایگاه خاصی میان پیروان این دین داشت.

میرطالبی خاطرنشان کرد: این ایام در ایران باستان هم مورد توجه بوده و بر اساس آداب و رسوم میان ایرانیان توجه به خود، خانواده، افراد ضعیف، تهیه پوشاک مطرح بوده است در واقع در چنین روزهایی شاهد پرداختن به خود و دیگران، رفت و روب منزل و نظافت، پرداختن به مسائل ظاهری در راستای توجه به‌ مسائل معنوی بوده ایم.

وی با بیان اینکه در ایران باستان، این ایام بر پوشیدن جامه نظیف تا‌کید می شد، عنوان کرد: حتی در ایران باستان در پنج روز آخر اسفند تا سوم یا چهارمین روز ابتدایی فروردین تمیز کردن منزل، پوشیدن جامه نفیس، دعا و نیایش، توجه به دیگران و همسایگان، جز آداب و رسوم ایران باستان بوده است.

میرطالبی گفت: زرتشتیان در آخرین روز اسفند هیزم به پشت‌بام می بردند و آتش روشن می کردند و به دعا و نیایش توجه می کردند و بحث بازگشت روان مردگان و طلب آمرزش برای آنها نیز مطرح بوده است.

وی افزود: از عدد پنج در بین زرتشتیان به عنوان عدد انسان یاد  شده که تداعی گر عالم بشری است و قداست خاصی میان زرتشت داشته است.

شیعیان توجه خاصی به درگذشتگان دارند

میرطالبی تصریح کرد: مسلمانان و به ویژه شیعیان هم توجهی خاصی به درگذشتگان داشتند ‌که برمبنای آن نه تنها باید به مسائل مادی نظیر خانه تکانی و نظافت ظاهری امور، رفت و روب و داشتن نگاه بازنگرانه  به کارها توجه شود بلکه باید به این قضیه نگاه معنوی هم داشت.

وی افزود: در میان مسلمانان به ویژه شیعیان تنها در ایام پنجشنبه و جمعه آخر سال به اموات توجه نمی شود بلکه بر اساس آیات قرآن، احادیث و کلام حضرات معصوم گفته شده همواره باید به فکر درگذشتگان از خویشاوندان و پدر و مادر خود باشیم.

میرطالبی خاطرنشان کرد: پیامبر اکرم(ص) تاکید می کردند که برای مردگان خود هدیه بفرستید، سوال کردند منظور از هدیه چیست، گفتند انجام دعا، نیایش، صدقه و کار خیر برای پدر و مادر و ذوی الحقوق همچنین در احادیث آمده هر جمعه ارواح مؤمنین، والدین و خویشاوندان به آسمان دنیا باز می گردد و در مقابل منازل خود می آیند و فریاد می زنند و از خانواده هایشان می خواهند با درهمی یا قرص نانی به آنها کمک کنند زیرا وقتی فردی به دنیای دیگری منتقل می شود، در عالم برزخ دارای محدودیت هایی است پس وظیفه ما است که همواره به فکر خویشاوندان باشیم.

موضوع توجه به اموات تنها محدود به پنجشنبه آخر سال نیست

وی عنوان کرد: موضوع توجه به اموات تنها محدود به پنجشنبه آخر سال نیست بلکه باید همواره مدنظر باشد، در سوره های عنکبوت، عسری، لقمان و دیگر سور مختلف قرآن به ما طلب آمرزش برای پدر و مادر یاد داده می شود و چنین آمده تا زمانی که آنها زنده هستند به آنها کمک،  نیکی و احسان کنید و احترام بگذارید.

این کارشناس مسائل مذهبی گفت: برهمین مبنا شاید موضوع پنجشنبه و جمعه آخر ساله به نوعی با سنت‌های ایران باستان ارتباط داشته  که طی آن نه تنها به مسائل خود می پردازیم بلکه به آرامستان ها و مزار بزرگان و پدر و مادر خود رجوع می کنیم و برای آنها طلب آمرزش و دعا می کنیم، نذری، صدقه و خیرات می دهیم.

میرطالبی تصریح کرد: امام صادق(ع) فرمودند دعا، ختم قرآن و خیرات برای درگذشتگان سود، منفعت و ثواب دارد، خداوند برای فردی هم که این کار را انجام می دهد ثواب در نظر می گیرد.

همچنین رسول اکرم(ص) فرمودند زمانی که  برای درگذشتگان و پدر و مادر خود صدقه می دهید و برای آنها دعا و طلب آمرزش می کنید، بر روی طبق هایی از نور قرار داده می‌شوند و فرشتگان آنها را برای اهل قبور می برند و عنوان می کنند درود بر شما، این هدیه ای است که بستگان شما برایتان فرستادند و آنها هم برای ما دعا می کنند و خوشحال می شوند که ما به یادشان هستیم.

وی با بیان اینکه وقتی ارواح می بینند به فکر آنها هستیم و برایشان صدقه و خیرات می دهیم بسیار خوشحال می شوند و برای ما دعا می کنند، افزود: تصور می کنم شاید پنجشنبه و جمعه آخر سال به سنت‌های قدیمی در جامعه ایران ارتباط می یابد و ادامه همان سنت ها است چون سنتی پسندیده بوده و از آنجا که اسلام هرگز با سنت‌های پسندیده در ادیان دیگر نظیر سنت وقف، قربانی و…مخالفت نکرده، آنها را پذیرفته است.

میرطالبی تصریح کرد: اگر در چنین ایامی توجه بیشتری به اهل قبور شده به این‌ دلیل است که مبارک بوده و منافاتی با دین ما نداشته، در واقع همان طورکه به ظاهر و درون زندگی خود توجه می کنیم، به رفتگان و ذوی الحقوق هم توجه می کنیم و طی ایام پایان سال و در آستانه شروع سال جدید این عمل پسندیده را انجام می دهیم که مورد رضایت خداوند و اولیا است و درگذشتگان هم از آن راضی هستند و برای ما دعا خواهند کرد.