پژوهشگر کلیمی: مناظرات امام رضا (ع) با پیروان دیگر ادیان بر پایه استدلال بود

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، آرش آبایی، پژوهشگر یهودی در نشست گفتگوهای اسلامی و یهودی با تأکید بر مناظرات امام رضا (ع) با رأس الجالوت گفت: برای بررسی مناظراتی که بین یهودیت و سایر اقوام وجود داشته است، باید ماهیت، تاریخچه، فقه و شکل دین آن را بدانیم تا متوجه تفاوت ها بشویم.

وی با بیان اینکه دو ویژگی مهم در دین یهود است که تا دورانی هرگونه مناظره و گفت و گوی بین دینی را منتفی می کردند، افزود: اولین مورد وابستگی شدید سرزمینی است.

پژوهشگر یهودی خاطرنشان کرد: تا قرن نخست میلادی توجه عمده این قوم به حفظ حکومت و سرزمین بوده و در مواردی نزاع ها و جنگ هایی رخ داده است، تا قبل از حکومت های و و سلیمان عمده تلاش تسخیر کامل سرزمین و رسیدن به مرزهای شرعی که وعده داده شده بود و بعد از آن حکومت به دو پاره شمالی و جنوبی تقسیم می شده و این دو در مواردی بر سر نزاع بودند.

آبایی به تبعید یهودیان و مهاجرت آنها به بابل و اسپانیا و اینکه بخشی از آنان در ایران آن زمان سکونت می یابند، اشاره و خاطرنشان کرد: به لحاظ جغرافیایی و تاریخی مجالی برای گسترش دین وجود نداشته و تمام تلاش ها برای حفظ انسجام بوده است.

وی با بیان اینکه مورد دوم ماهیت دین یهود است که تفاوت هایی با اسلام و مسیحیت دارد، عنوان کرد: اولا آرمان دین یهود جهانی شدن نیست و مفهومی در یهود به عنوان کاهنان بوده که از طرف آنان نایبی برای امور دینی بودند و مردم به آنها اقتدا می کردند و آیین دینی را کاهن انجام می دادند.

پژوهشگر یهودی بیان کرد: یهودیت قرار نبوده گسترش بپیدا کند بلکه انتقال دین موروثی بوده و دلیل دیگری که بوده این است که متون استدلالی، کلامی و تبشیری در این دین شکل نگیرد یعنی ایمان و تکلیف در این دین مقدم بر استدلال، تبیین و چرایی قوانین است.

وی بیان کرد: علم کلام یا متونی که بتواند بر اساس آن مناظره و گفت و گوی بین دینی داشته باشند، وجود نداشته است.

آبایی اظهارکرد: مهم ترین دشمن فکری و عقیدتی یهودیان یونانیان بودند، در دو هزار سال پیش که یونانیان بر یهود مسلط شده بود و مجموعه ای از عقاید یونانی بر یهود وارد شده بود، آنجا اولین مناظرات کلامی بین یونان و یهود پیش آمد و سعی می کردند ایمان یهود را در برابر یونانیان حفظ کنند.

وی با اشاره به اینکه پس از آن مشکلاتی بین یهودیت و مسیحیت به وجود آمد، اظهارکرد: در این راستا یهودیان ناچار به دفاع از ایمان خود بودند و معدود مناظراتی داشتند، هرچند یهودیت خاطره خوشی از مناظرات دینی نداشت ولی مجبور بودند دفاعیاتی بنویسند.

پژوهشگر یهودی با بیان اینکه بیشترین مناظرات بین یهودیت و مسیحیت بوده است، خاطرنشان کرد: یهودیان در سرزمین های اسلامی به خاطر ماهیت دین اسلام رفاه بیشتری داشتند، گرچه تنش ها وجود داشته اسا اما در مقایسه با مسیحیت فضا فرق داشته است.

وی با اشاره به اینکه مسلمانان و یهود همزیستی را راحت تر پذیرفتند، گفت: مسیحیت از دل یهود برآمد و خود را وارث مستقیم یهود می دانست.

آبایی با بیان اینکه باور یهود، یهودیان را به دفاع و جدل وا می داشت، اظهارکرد: اما جدلی که بین یهود و مسیحیت بود، آنچان بین اسلام و یهود نبود.

وی در ادامه به گروه قرائیم ها اشاره و عنوان کرد: گروه قرائیم ها در تضاد با یهودیت بودند و سنت شفاهی یهود یا تلموت را قبول نداشتند و همین مخالفت ها سبب شد یک دودستگی به وجود بیاید و علمای یهود به نوشتن جوابیه ها و دفاعیاتی درباره یهودیت تلموتی در برابر قرائیم ها پرداختند.

پژوهشگر یهودی اذعان داشت: بیشترین حجم مناظرات بین کافرین مسیحیت و بعد قرائیم بوده است.

وی به ورود یهودیان در سرزمین های اسلامی و شکل گیری جوامع اسلامی اشاره کرد و گفت: در آن زمان فیلون به عنوان مفسر دینی ظهور کرد، علم کلام شکل گرفت، مناظرات کمتر بود و یهودیت از هر جدل و مناظره پرهیز می کردند و فضای برابری برای مناظرات وجود نداشت.

آبایی با بیان اینکه مناظره در زمان بحران ها پیش می آمد، ادامه داد: تا همین دوران معاصر نیز گفت و گوی بین دینی تنها در صورت بحران شکل می گرفت و اینکه داوطلبانه و خودجوش شکل بگیرد نادر بوده و خارج از فضای علمی امروز است، مناظرات آن زمان به اجبار و در فضایی سنتی شکل می گرفت.

وی به مناظرات امام رضا(ع) با ادیان دیگر اشاره و بیان کرد: مناظرات در فضایی برابر بوده و همراه با احترام و بر پایه استدلال بوده است.

گفتنی است، سلسله نشست های بزرگداشت مقام علمی امام رضا(ع) از سوی هیئت اندیشه ورز اسلام، ادیان و ارتباطات میان فرهنگی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان با همکاری بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد.