اتاق فکر فلسفه در حوزه ایجاد شود

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، حجت‌الاسلام ابوالحسن غفاری، عضو هیئت علمی پژوهشکده حکمت و فلسفه و رئیس دانشگاه آل طه، شامگاه یکم تیرماه در نشست علمی «آسیب‌شناسی سده اخیر حوزه» با تأکید بر اینکه تعبیر احیای حوزه توسط شیخ عبدالکریم حائری تعبیر دقیق‌تری از تأسیس است، گفت: ما قبل از ایشان، در عرصه فقهی شخصیت بزرگی مانند مرحوم میرزای قمی را داشتیم و در عرصه حکمت هم افراد بزرگی به حوزه قم آمدند و تدریس داشتند و ملاصدرا مدتی در کهک بوده است. بنابراین وقتی از نقش مرحوم حائری صحبت می‌کنیم بیشتر جنبه فقهی و اصولی غلبه پیدا کرد.

وی با بیان اینکه فلسفه رونق بیشتری در حوزه‌های علمیه دیگر نسبت به قم داشت، افزود: البته به صورت کلی در مقطعی، عواملی سبب شد تا گرایشات ضد فلسفی و کلام منهای فلسفه در نقاط مختلف ایران به وجود آمد. البته از دوره علامه طباطبایی به بعد فلسفه رونق بهتری در حوزه قم گرفت.

غفاری با تأکید بر اینکه فیلسوف باید زمان‌شناس باشد، تصریح کرد: اگر فیلسوف این ویژگی را نداشته باشد، مطالبی که می‌نویسد صرفاً ناظر به مباحث دور و اطراف خود او هست که نتیجه آن هم محدود خواهد بود. بنابراین در ساختار حوزه علمیه باید طبیعیات منقح و بازخوانی و بازپیرایی شود و ببینیم که چقدر طبیعیات قدیم برای امروز ما مفید است.

وی با بیان اینکه افرادی متناسب با علایق خود به موضوعاتی می‌پردازند ولی ساختارمند نیست، افزود: این وضع حتی در دوره علامه طباطبایی هم آنطور که باید و شاید مورد توجه نبوده و ایشان همت خود را صرف معرفت شناخت و تقابل با غرب تا حدودی کرده است.

باید دغدغه فلسفه داشت

غفاری با تأکید بر ایجاد اتاق فکر برای تنقیح آینده فلسفه اظهار کرد: ما هنوز هم به فلسفه در حوزه علمیه به عنوان یک درس جنبی نگاه می‌کنیم و از باب اکل میته به آن می‌پردازیم؛ حوزه باید دغدغه جدی خود را روی فلسفه متمرکز کند نه یک درس جنبی؛ ما جز با آشنایی با فلسفه‌های دنیا نمی‌توانیم به پرسش‌های امروز پاسخ دهیم. امروز نباید به فلسفه سنتی خودمان ولو دقیق و ضابطه مند اکتفا کنیم.

عضو هیئت علمی افزود: بنده از علامه مصباح یزدی توصیه‌ای خواستم و ایشان فرمودند مراقب باشید رگه‌های نسبیت و شکاکیت در فلسفه غرب شما را نگیرد و این حرف برای من خیلی مهم بود زیرا واقعاً شکاکیت در فلسفه غرب به عریانی دیده می‌شود، به اعتقاد بنده نباید اجازه دهیم هویت فلسفه اسلامی دچار تغییر و به سرنوشت فلسفه غرب یعنی نسبیت گرفتار شود و این مستلزم آشنایی با فلسفه غرب و روزآمد شدن مباحث فلسفه اسلامی و تشکیل اتاق فکر در این زمینه است.

برخی خرافات درمورد فلسفه

وی افزود: تفکر غلطی در مکتب تفکیک و فرهنگستانی‌ها وجود دارد، که فلسفه ما را از معارف اهل بیت (ع) دور می‌کند و این مسئله به نظر بنده توهمی بیش نیست، ما نمی‌توانیم بگوییم آخوند خراسانی ما را به اهل بیت نزدیک کرده و مرحوم ملاصدرا ما را دور کرده است. خود ملاصدرا به این مسئله توجه داشته و فرموده است وای بر فلسفه‌ای که احکام آن مخالف قرآن و سنت باشد. بنابراین این یک توهم و عدم دقت در فلسفه است و کسانی که این حرف‌ها را می‌زنند یا فلسفه نخوانده‌اند و یا مانند غزالی هستند که دو سال فسلفه خواند و بعد کتاب فلسفه را نوشت و بعد هم تهافت را نوشت. باید استاد دید و اهل نظر شویم و بعد نظر دهیم.

وی افزود: حوزه باید این مسئله را جدی بگیرد و کسانی که موضع‌گیری دارند حرف معتبر و چندان جدی ندارند؛ امام صادق (ع) فرمودند ستونی که انسانیت بر آن تأکید دارد عقل است البته فلسفه علم انسانی است و ممکن است خطاهایی هم داشته باشد. البته عقل ناب با معارف وحی هرگز در تضاد و تقابل نخواهد بود و اگر تقابلی دیدیم یا در روایت مشکلی وجود دارد یا در استدلال عقلی ما وگرنه عقل ناب هرگز با وحی مخالفت نخواهد کرد.

غفاری تصریح کرد: حوزه باید به میراث گذشتگان با نگاه به آینده و علوم انسانی و فلسفه‌های مضاف توجه کند، مرحوم شعرانی به فلسفه مضاف توجه داشته و از علامه و بعد از آن این توجه بیشتر شد ولی امروز هم باید با عنایت به میراث گذشتگان، خودمان را به روز کنیم به فلسفه‌های مضاف توجه زیادتری بکنیم.

وی افزود: بنده یک وقتی احصا کردم دیدم تا ۱۴۰ فلسفه مضاف مطرح شده است و خیلی از آنها در غرب مورد تحقیق و بررسی است حتی فلسفه سکس و فوتبال و فلسفه کودک مورد توجه جدی آنهاست ولی ما جز چند مورد مانند فلسفه اخلاق و … را مورد توجه قرار نداده‌ایم؛ بنابراین یکی از مهمترین وظایف حوزه علمیه بالنده کردن فلسفه مضاف و شناخت مسائل جدید است و اجازه ندهیم دیگران برای ما مسئله درست کنند و ما تازه به فکر دفاع بیافتیم.

استاد حوزه علمیه با تأکید بر تشکیل اتاق فکر برای فلسفه اسلامی، بیان کرد: متأسفانه هنوز هم جایگاه فلسفه را به درستی معرفی نکرده‌ایم و هرچند مواجهاتی با فلسفه غرب بوده است ولی باید مسائل روز را شناخت و براساس میراث فلسفی به آن پاسخ دهیم همچنین کم توجهی به طبیعیات از دیگر موضوعاتی بوده است که در حوزه وجود داشته و دارد.