توطئه علیه شیعه با آیات قرآنی

شبهه: مراد از کلمه “شِیَع” در آیات زیر مذهب شیعه دوازده امامی می‌باشد:

«إِنَّ الَّذِینَ فَرَّقُوا دِینَهُمْ وَکَانُوا شِیَعًا لَّسْتَ مِنْهُمْ فِی شَیْءٍ إِنَّمَا أَمْرُهُمْ إِلَی اللَّهِ ثُمَّ یُنَبِّئُهُم بِمَا کَانُوا یَفْعَلُونَ.[أنعام/۱۵۹] آن‌ها که آئین و مذهب خود را پراکنده کردند و به دسته‌های مختلف تقسیم شدند، در هیچ چیز با آن‌ها ارتباط نداری و آن‌ها نیز هیچ‌گونه ارتباطی با مکتب تو ندارند.»[۲] و «إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِی الْأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِیَعًا یَسْتَضْعِفُ طَائِفَهً مِّنْهُمْ یُذَبِّحُ أَبْنَاءَهُمْ وَیَسْتَحْیِی نِسَاءَهُمْ إِنَّهُ کَانَ مِنَ الْمُفْسِدِینَ [قصص/۴] فرعون در زمین برتری‌جویی کرد، و اهل آن را به گروه‌های مختلفی تقسیم نمود؛ گروهی را به ضعف و ناتوانی می‌کشاند، پسرانشان را سر می‌برید و زنانشان را (برای کنیزی و خدمت) زنده نگه می‌داشت؛ او به یقین از مفسدان بود».

به راستی آیا مراد از کلمه “شِیَع” در این آیات مذهب شیعه دوازده امامی می‌باشد؟ با مراجعه به ریشه کلمه “شِیَع” و بررسی معنای لغوی و اصطلاحی شیعه، اشتباه این عده مشخص می‌شود.

شیعه در لغت، پیروان و یاوران یک شخص است و جمع آن «شِیَع» و «اشیاع» است و گفته می‌شود: «از او پیروی کرد»، همچنان که گفته می‌شود: «با او موالات و همبستگی نمود».[۳] ابن فارس گفته است: «شیعه دو معنای ریشه ای دارد، یکی بر یاری دلالت دارد و دیگری بر پخش و گسترش. اینکه می‌گویند فلانی وقتی بیرون رفت، دیگری او را مشایعت کرد، از معنای اوّل است،[۴] و شیعه مصطلح، از معنای اول می‌باشد.»

سخنان دیگری از فرهنگ‌نگاران همه به یک معنی اشاره دارد. نتیجه این که «شیعه» جماعتی است که پیرو رئیس خودند و اندیشه‌ای واحد دارند و در سایه این فکر مشترک، با هم یاری و معاضدت دارند.[۵] فلذا در آیات بالا مراد از «شِیَع» معنای دوم می‌باشد که عبارت از پخش و گسترش است که با سیاق آیات نیز مطابقت دارد.

جمعی از مفسران معتقدند که آیه درباره یهود و نصاری نازل شده است که به دسته‌جات مختلف و پراکنده تقسیم شدند و در برابر یکدیگر صف‌بندی کردند. ولی عقیده بعضی دیگر این است که آیه اشاره به تفرقه‌اندازان این امت است که بر اثر تعصب‌ها و روح تفوق‌طلبی و عشق به ریاست، سرچشمه تفرقه و نفاق، در میان مردم مسلمان می‌شوند. ولی محتوای آیه یک حکم عمومی و همگانی درباره تمام افراد تفرقه‌انداز است، که با ایجاد انواع بدعت‌ها، میان بندگان خدا، بذر نفاق و اختلاف می‌پاشند اعم از آن‌ها که در امت‌های پیشین بودند، یا آن‌ها که در این امت‌اند و اگر مشاهده می‌کنیم که در روایات اهل‌بیت و همچنین اهل تسنن نقل شده است که این آیه اشاره به گمراهان و تفرقه‌اندازان و بدعت‌گذاران این امت است، در حقیقت از قبیل بیان مصداق، می‌باشد.[۶] زیرا اگر این مصداق بیان نمی‌شد، ممکن بود عده‌ای تصور کنند که منظور از آن منحصراً دیگران هستند و به اصطلاح ضمیر را به دیگران برگردانند و خود را تبرئه کنند![۷]

در تفسیر قمی روایتی از امام باقر (علیه السلام) در ذیل این آیه آمده که می‌فرماید: «منظور از “إِنَّ الَّذِینَ فَرَّقُوا دِینَهُمْ…” کسانی هستند که از امیر المؤمنین (علیه السلام) جدا شدند و در دین اسلام تفرقه انداختند». امام باقر (علیه السلام) می‌فرمایند: «فارقوا أمیر المؤمنین (علیه السلام) و صاروا أحزابا [۸]؛ (این‌ها کسانی هستند که) از امیر المؤمنین (علیه السلام) جدا شدند و حزب‌حزب شدند.»

همچنین در روایتی از حضرت علی (علیه السلام) منظور از بدعت و تفرقه را بیان نموده‌اند: «سأل ابن الکواء علیّا (علیه السلام) عن السنه و البدعه و عن الجماعه و الفرقه فقال (علیه السلام): یابن الکواء، حفظت المسأله فافهم الجواب السنه و اللّه سنه محمّد (صلی الله علیه و آله و سلم) و البدعه ما فارقها، و الجماعه و اللّه مجامعه أهل الحق و إن قلّوا و الفرقه مجامعه أهل الباطل و إن کثروا.[۹] ابن کواء از حضرت علی (علیه السلام) درباره سنت و بدعت و جماعت و تفرقه سؤال کرد. حضرت فرمودند ای پسر کواء سؤال کردی جواب بشنو. به خدا قسم منظور از سنت، سنت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) است و بدعت هر چیزی است که از سنت جدا شود، و منظور از جماعت به خدا قسم جمع شدن اهل حق است هر چند کم باشند و منظور از تفرقه جمع شدن اهل باطل است هر چند زیاد باشند.»

بنابراین از فرقه‌ها و مذهب‌هایی که در اسلام به وجود آمده هر کدام که از راه خدا و پیامبر اسلام و جانشینان ایشان منحرف شده‌اند و در دین بدعت گذاشته‌اند، مصداق این آیه شریفه هستند و ما با توجه به دلایل قطعی عقلی و قرآنی و روایی مسلّم، که در کتب کلامی و تفسیری و روایی به اثبات رسیده، معتقدیم که مذهب شیعه دوازده امامی از میان این مذاهب بر حق است و پیرو پیامبر اسلام و امیر المؤمنین و فرزندان مطهرشان می‌باشد.

پی‌نوشت‌ها:

[۱]. نهج البلاغه، نامه ۴۷، گردآورنده: شریف الرضی، محمد بن حسین، مترجم: دشتی، محمد، ناشر: مشهور، محل نشر: قم، سال نشر: ۱۳۷۹ .

[۲]. «شیع» از نظر لغت به معنی فرقه‌ها و دسته‌ها و پیروان افراد مختلف است، بنابراین مفرد آن به معنی دسته است که پیروی از مکتب یا شخص معینی می‌کند این معنی لغوی شیعه است ولی اصطلاحاً معنی خاصی دارد و به کسانی گفته می‌شود که بعد از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) پیرو مکتب امیر مؤمنان علی (علیه السلام) می‌باشند و نباید معنی لغوی و اصطلاحی آن را با هم اشتباه کرد.

[۳]. لسان العرب، ج ۸، ص ۱۸۸، واژه «تشیّع».

[۴]. مقاییس اللغه، ج ۳، ص ۲۳۵، واژه «شیع».

[۵]. سیمای عقاید شیعه، جعفر سبحانی تبریزی، ترجمه جواد محدثی، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۶، ص ۲۱.

[۶]. تفسیر نورالثقلین، حویزی، عبد علی بن جمعه، مصحح: رسولی، هاشم، ناشر: اسماعیلیان، محل نشر: قم، جلد: ۱، ص ۷۸۳.

[۷]. تفسیر نمونه، زیر نظر: مکارم شیرازی، ناصر، ناشر: دار الکتب الاسلامیه، محل و سال نشر: تهران؛ ۱۳۸۰، جلد ۳، ص ۴۲ و ۴۳.

[۸]. تفسیر قمی، قمی، علی بن ابراهیم، انتشارات دارالکتاب، ج ۱، ص ۲۲۲ ؛ تفسیر نورالثقلین، جلد: ۱، ص ۷۸۳.

[۹]. هلالی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، ج ۲، ص ۹۶۴

منبع: پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب