فقدان همزیستی میان پیروان ادیان همبستگی ملی را مختل خواهد کرد

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، سعید عدالت نژاد، در نشست ششم شیوه ما مردمان با موضوع «همزیستی پیروان ادیان در اصفهان» اظهار کرد: نماد همزیستی با ادیان در اصفهان بیشتر از سایر شهرهای کشور نمایان است و دلیل این امر بدین‌خاطر است که در این شهر پیروان ادیان رسمی و غیر رسمی بیشتر از سایر شهرهای کشور در طول تاریخ بوده است.

وی افزود: اگر منطقه موسوم به خاورمیانه را بررسی کنیم درخواهیم یافت که در این منطقه که شامل خاور نزدیک، شمال آفریقا تا دمشق و مصر، شمال عربستان و ایران می‌شود، علاوه بر تنوع محیط زیستی، تمدن‌های بسیاری در این منطقه شکل گرفته‌اند که در کنار آن ادیان رسمی اسلام، مسیحی، یهودی و زرتشتی ظهور کرده‌اند.

کم‌رنگ شدن تعصب‌های قومیتی در اثر دیدگاه مدرن

این دکترای تاریخ و مطالعات اسلام تصریح کرد: این تنوع قومیت‌ها و ادیان مختلف باعث شده که همیشه در طول تاریخ با یکدیگر در حال نزاع، امضای پیمان صلح باشد به همین خاطر نباید گمان کنیم که ای کاش این اختلاف‌ها و نزاع‌ها وجود نداشت زیرا به دلیل تنوع قومیت‌ها، ادیان و هویت‌ها این نزاع‌ها و منازعه‌ها همیشه در طول تاریخ بوده و هست. اما با این تفاوت که در صد سال اخیر این تعصب‌ها دینی و قومی در اثر نوعی دیدگاه مدرن کم‌رنگ شده‌اند.

وی ادامه داد: در کنار این دیدگاه مدرن عامل دیگری که در هم زیستی هر چه بیشتر پیروان ادیان با یکدیگر مؤثر و باعث کم رنگ شدن تعصب‌های دینی و قومیتی شد، شکل گرفتن نهادی به نام شهرداری بود. شهرداری خود را مسئول خدمت‌رسانی به همه مردم می‌داند و این امر را را برای همه شهروندان انجام می‌دهد و برایش فرق نمی‌کند این شهروند دارای چه قومیت و دینی است، اما قبل از احداث شهرداری اینگونه نبود در همین منطقه «جویباره» اصفهان که محل زندگی یهودیان بود، وظیفه جمع آوری زباله یهودیان به خود آن‌ها سپرده شده بود و به همین جهت این منطقه بسیار کثیف بود.

نقش مدرنیزاسیون در همزیستی پیروان ادیان با یکدیگر

عدالت نژاد اضافه کرد: در صد سال اخیر بوسیله مدرنیزاسیون مساوی و همزیستی بودن ادیان بیشتر شده است که در این همزیستی توسعه شهرها نقش داشته است به گونه‌ای که اگر در گذشته منطقه‌ای در شهر ویژه یکی از پیروان ادیان بوده و به دلایل مختلف آن منطقه از شهر دور تا دورش دیوار کشیده می‌شد، در صد سال اخیر به واسطه توسعه شهرنشینی این دیوارها شکسته شد و آن منطقه جزئی از شهر محسوب شد.

وی گفت: هر چند این تعصبات قومی و دینی در صد سال اخیر کم رنگ شده و همزیستی بهتری بین پیروان ادیان مختلف شاهد هستیم، اما همچنان در پس‌زمینه همه ما این تعصبات است به عنوان نمونه اگر فردی را از نزدیک ببینم که به شیوه غیر از دین ما و بر اساس دین رسمی خود در حال عبادت است، در وهله اول و در ضمیر ناخودآگاه خود این امر برای ما جای تعجب دارد، البته این امر در حال عادی شدن است.

این دکترای تاریخ و مطالعات اسلام اضافه کرد: منظور از مدرنیزاسیون در کم رنگ شدن تعصبات، مدرنیزاسیون به لحاظ فیزیکی نیست بلکه به واسطه پدیده جهانی شدن در همه دنیا تعصبات قومیتی و دینی در حال کم رنگ شدن است، منتهی این تغییرات و کم رنگ شدن بیشتر در لایه عمومی جامعه در حال اتفاق است.

وی گفت: آنچه که در همزیستی ادیان بویژه در شهر اصفهان شاهد هستیم قومیت‌ها به لحاظ یکدیگر هم را پشتیبانی می‌کنند اما در شیعیان اینگونه اینگونه نیست.

از بین رفتن همبستگی ملی در اثر اختلاف پیروان ادیان با یکدیگر

عدالت نژاد تاکید: این اتحاد و همزیستی پیروان ادیان در کنار یکدیگر تا زمانی مطلوب است که باعث نزاع پیروان ادیان با یکدیگر و نقض عدالت نشود زیرا اگر این امر اتفاق بیافتد، همبستگی ملی از بین می‌رود.

وی اظهار کرد: در قرن اول تا سوم مسلمانی وقتی منطقه‌ای را فتح می‌کردند پیروان ادیان دیگر آن منطقه به سه روش عمل می‌کردند در وهله اول نسبت به تغییر دین خود مخالفت کرده و با جنگ در مقابل تغییر دین خود ایستادگی می‌کردند، در روش دیگر امضای صلح‌نامه‌ای بین مسلمانان با پیروان ادیان آن منطقه صورت می‌گرفت و پیروان آن ادیان، به دین اسلام روی می‌آورند روش سوم که روش عرف خاورمیانه بود، پیروان ادیان آن منطقه نامه به حاکم جدید آن منطقه نوشته و عنوان می‌کردند با رعایت شرایطی خاص اجازه دهد آنها به دین خود بمانند اما آن حکومت امنیت آن‌ها را تأمین کند.

وی ادامه داد: برخی شرایط که در نامه ذکر می‌شد همچون نواخته نشدن زنگ کلیسا، نساختن کلیسا بیش از ارتفاع ساختمان مسلمانان بود به همین خاطر است که برخی از مفاد این نامه‌ها در متون فقهی ما وارد شده است. یعنی نامه‌هایی که محکومان به حاکم می‌نوشتند در متون فقه دینی ما راه یافته است.

پیشبینی آینده هم زیستی پیروان ادیان با یکدیگر

این دکترای تاریخ و مطالعات اسلام اضافه کرد: هر چند در سال‌های اخیر شعار برابری ادیان، آزادی و مساوات ملت‌ها در جهان مطرح می‌شود اما این هم زیستی قومیت‌ها و ادیان دیری نمی‌پاید و در آینده شاهد افزایش نزاع قومیت‌ها با یکدیگر هستیم که نمونه بارز آن را می‌توان در جنگ اکراین و روسیه مشاهده کرد به عنوان مثال اروپا اکراینی‌های اصل را به راحتی در زمان جنگ پذیرفت اما افرادی که اصالتاً اکراینی نبودند همچون ایرانیان مقیم اوکراین را نپذیرفت.

وی گفت: اصفهان در برهه‌های از تاریخ در میان شهرهای ایران در اوج همزیستی پیروان ادیان با یکدیگر بوده است و اینکه گفته می‌شود در زمان شاه عباس اول، این شهر در اوج همزیستی پیروان ادیان با یکدیگر بوده‌اند، نیاز به بررسی تاریخی بیشتری دارد.

نشست «همزیستی پیروان ادیان در اصفهان» به همت موزه «عصارخانه شاهی» در خود مکان موزه برگزار شد.