هادی سروش: امام علی (ع) لحظه‌ای از مشکلات مردم و جامعه غافل نمی‌شد

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، حجت الاسلام والمسلمین هادی سروش به مناسبت ایام مقدس شب‌های قدر و شهادت مولای متقیان امام علی (علیه السلام) با حضور در مجلس بزرگداشتی بیان کرد: امیرالمومنین در طلیعه صبح ۱۹ رمضان ضربت خورد و در حدود فجر ۲۱ رمضان به شهادت رسید. این حدود ۴۸ ساعت از ساعات طلایی است که می توان با نگاه به حالات و جملات امام علی از دنیای پر راز علی دور نمایی بدست آورد.

وی گفت: اولین جمله ای که امام علی بعد از اصابت شمشیر به پیشانی مبارکش گفت؛ «فزت و رب الکعبه» است یعنی به خدای کعبه قسم که به فوز رسیدم. این جمله را دو عالم سرآمد در شیعه و سنی نقل کرده اند؛ جناب سید رضی (قرن چهارم) و ابن اثیر (قرن ششم). معنای این جمله بسیار مهم است؛ مشهور این عبارت را به معنای رستگار شدم معنا می کنند ولی این ترجمه دقیق نیست. برخی کلمات عرب با یک کلمه فارسی قابل برگشت نیست.

وی ادامه داد: به نظر، معنای این جمله با توجه به کتابهای لغت قدیم به معنای با سلامتی به مقصد رسیدم است. و می تواند دورنمایی از دنیای روح پر راز علی (ع) باشد که توضیح می دهم. علامه جعفری به معنای رها شدم ترجمه کرده و مقصود امام را در خیر مقدم به مرگ دانسته و استاد مطهری مفهوم این جمله را خوشحالی حضرت دانسته و می‌گوید: علی(ع) وقتی می بیند مرگش به صورت شهادت نصیبش شده از خوشحالی در پوست نمی‌گنجد، لذا در لحظات آخرین حیاتش می فرماید: به خدا سوگند هیچ امر مکروه و خلاف انتظاری برای من رخ نداده است، همان رخ داد که می خواستم و به آرزوی خود که شهادت است رسیدم، مثل من مثل کسی است که شب تاریک در جستجوی آب در صحرایی می گردم، ناگاه چاه آبی یا سرچشمه‌ای پیدا می‌کند، مثل من مثل جوینده ای است که به مطلوب خود نائل گشته است.

آقای سروش عنوان کرد: یکی از شیعیان بنام حبیب بن عمر است که توفیق یافت و به ملاقات امام در روز آخر شتافت. او زمانی وارد می شود که زخم سر را باز کرده اند و وقتی عمق زخم را دید به حضرت عرضه داشت: این چه مصیبتی است که بر شما مولای من؟ حضرت با ضعف پاسخ داد: دیگر همین ساعت ها از میان شما جدا خواهم شد. ام کلثوم که پشت در ایستاده بود، شنید و شروع کرد به بلند بلند گریه کردن. حضرت پرسید: دخترم! چرا گریه می‌کنی؟ عرض کرد: به خاطر جدا شدن از شما و اینکه شما می‌خواهید ما را ترک کنید. امام فرمود: دخترم! اگر آنچه را من می‌بینم، تو هم می‌دیدی، هرگز برای من گریه نمی‌‌کردی.

در اینجا حبیب پرسید مولایم چه می بینید؟ امیرالمومنین فرمود: صفی از ملائکه را می‌بینم که در انتظار و استقبال من ایستاده اند و رسول خدا را می‌بینم که آغوش باز کرده و می‌گوید: جایگاهی والا در بهشت برای تو فراهم است، زود به ما ملحق شو.

و سپس آیه ۱۲۸ سوره نحل که آخرین آیه سوره نحل است را امام خواند: «ان الله مع الذین اتقوا و هم محسنون»

وی گفت: انتخاب آیه «ان الله مع الذین اتقوا و هم محسنون» توسط امیرمومنان در آخرین لحظات و آن هم به عنوان آخرین جملات ، نشان از این است که عمر علی (ع) در پیاده کردن این دو حقیقت بوده و همین دو حقیقت هم مقصد و مقصود او بوده و ریشه عبارت «فزت ورب الکعبه» گفتن علی است.

اول ؛ ارتباط با خدا، و دوم؛ توفیق به احسان و نیکوکاری.

وی بیان داشت: بهترین شرح «فزت و رب الکعبه» کلام شماره ۴۷ نهج البلاغه است که وصایای حضرت علی به دو فرزندش امام حسن و امام حسین است، عبارات این کلام بی نظیر با تکرار واژه دلنشین «الله الله» در هر بندی قرار گرفته.

در قسمتی از آن چنین آمده؛

اُوصیکُما بِتَقْوَى اللّهِ، وَ اَنْ لاتَبْغِیَا الدُّنْیا وَ اِنْ بَغَتْکُما، وَ لاتَأْسَفا عَلى شَىْء مِنْها زُوِىَ عَنْکُما. وَقُولا بِالْحَقِّ، وَاعْمَلا اَْجْرِ.

شما را به تقواى الهى سفارش مى نمایم، و اینکه دنیا را مجویید گرچه دنیا شما را بجوید، و بر آنچه از دنیا ازدستتان رفته متأسّف نباشید. حق بگویید، و براى ثواب الهى بکوشید

وَ کُونا لِلظّالِمِ خَصْماً، وَ لِلْمَظْلُومِ عَوْناً.
دشمن ستمگر و یار ستمدیده باشید.

اللّهَ اللّهَ فِى الْقُرْآنِ، لایَسْبِقْکُمْ بِالْعَمَلِ بِهِ غَیْرُکُمْ
خدا را خدا را درباره قرآن، نیاید که دیگران در عمل به آن از شما پیشى جویند

وَاللّهَ اللّهَ فِى الصَّلاهِ، فَاِنَّها عَمُودُ دینِکُمْ. وَاللّهَ اللّهَ فى بَیْتِ رَبِّکُمْ، لاتُخَلُّوهُ ما بَقیتُمْ، فَاِنَّهُ اِنْ تُرِکَ لَمْ تُناظَرُوا.

خدا را خدا را درباره نماز، که نماز عمود دین شماست. خدا را خدا را درباره خانه پروردگارتان، تا وقتى هستید آنجارا خالى مگذارید، که اگر خالى گذاشته شود از کیفر حق مهلت نیابید.

وَ اللّهَ اللّهَ فِى الْجِهادِ بِاَمْوالِکُمْ وَ اَنْفُسِکُمْ وَ اَلْسِنَتِکُمْ فى سَبیلِ اللّهِ.
خدا را خدا را در باره جهاد با اموال و جان و زبانتان در راه خدا

علَیْکُمْ بِالتَّواصُلِ وَ التَّباذُلِ، وَ اِیّاکُمْ وَ التَّدابُرَ.

بر شما باد به پیوند با هم و بخشش مال به یکدیگر، و بپرهیزید از دورى
و التَّقاطُعَ. لاتَتْرُکُوا الاَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ، وَ النَّهْىَ عَنِ الْمُنْکَرِ فیُوَلّى عَلَیْکُمْ اَشْرارُکُمْ، ثُمَّ تَدْعُونَ فَلا یُسْتَجابُ لَکُمْ.

و قطع رابطه با هم. امر به معروف و نهى از منکر را وانگذارید که بدکارانتان بر شـما مسـلّط شوند، آن گاه دعـا کنید و به اجابـت نرسـد.

آقای سروش گفت: امیرمومنان دعای کمیل و مناجات شعبانیه دارد که اوج عرفان را نشان می دهد ولی در عین حال از دسته عارفانی نیست که بگوید: هیچ کنجی بی دد و دام نیست، جز خلوتگاه حق آرام نیست، و بعد چنان در محبت الهی غرق شود که از خلق خدا غافل شود! او مظهر اسم خدای متعال؛ لایشغله شان عن شان است. در عین حضور در مقامات عرفان و شهود، لحظه ای از حال و نیاز و مشکلات مردم و جامعه غفلت ندارد و بدنبال احسان است.

وی تصریح کرد: احسان های امام علی به آن چیزی محدود نیست که ما می شناسیم مانند نوازش یتیم و مدرسه سازی و .. بلکه احسان او را باید در برخورد کریمانه اش با دشمن دید.

وی ادامه داد: ابن ابی الحدید در جلد ششم‌ شرح نهج البلاغه چنین دارد؛ ان علیا اکرم عایشه بعد انقضاء الحرب الجمل وصانها و عظم شأنها ولو کانت فعلت بعمر مافعلت به ثم ظفر بها لقتلها و مزقها اربا اربا و لکن علیا کان حلیماً کریما.

ترجمه عبارتش این است؛ علی(ع) پس از پایان جنگ جمل عایشه را احترام کرد و او را گرامی داشت. اگر عایشه آنچه با علی کرد با عمر می کرد و عمر بر او دست می یافت،، او را می کشت و قطعه قطعه می کرد، ولی علی(ع) بردبار و بزرگوار بود.

وی در پایان با تجلیل از مادر شهید حسن رضائی اشاره کرد: مریم الگوی زنان پر افتخار است. مریم در عین اینکه زن است و در خانواده ای زیست می کند اما دارای یک خلوت با خداست که نتیجه آن خلوت او ارتباط اخلاقی او و تربیت فرزند او را رقم زده. خدای متعال از آن ارتباط با چنین در آیه ۲۶ سوره مریم فرمود: وَ اذْکُرْ فِی الْکِتابِ مَرْیَمَ إِذِ انْتَبَذَتْ مِنْ أَهْلِها مَکاناً شَرْقِیًّا

ابن ناحیه‌ شرقى که در آیه آمده به نقل مشهور مفسرین؛ بیت‌المقدس است. اما می تواند برای هر زنی مومنه ای ؛ خلوت او و سجاده او ذکر او و زیارت عاشورا او باشد.