بررسی تطبیقی جبر و اختیار از منظر امام خمینی(ره) و فخر رازی

چکیده:
امام خمینی و فخر رازی دو تن از اندیشمندانی هستند که هریک با رویکردی ویژه و اصول کلامی متفاوت مسئله جبر و اختیار را بررسی کرده‌اند و آرایی متفاوت را ارائه داده‌اند. فخر رازی که تبحّر و مهارتی ویژه در قلمرو کلام دارد، با رویکرد کلامی اشعری، به جبر تمایل دارد؛ بیشتر به نقل استناد می‌کند و از براهین عقلی، کمتر بهره می‌جوید؛ از سوی دیگر امام خمینی، به‌دلیل اهمیتی که برای این مسئله قایل بوده، در مقام متکلمی شیعی، کوشیده است که ابعاد گوناگون این مسئله را تبیین و تحلیل کند و ریشه‌های فلسفی ـ کلامی و روایی آن را پی بگیرد.
ارائه دیدگاه متعادل‌تر از جبر و اختیار از سوی امام(ره) که همان امر بین الأمرین است، بنابر اصول اعتقادی و مبانی عرفانی او و با رویکرد عقلی و نقلی به اثبات می‌رسد. نوع تحقیق در این مقاله توسعه‌ای و روش انجام آن به صورت اسنادی و توصیفی با تأکید بر تحلیل محتواست.

کلیدواژه: جبر، اختیار، تفویض، امر بین الأمرین، ‌امام خمینی، فخر رازی.