ویلفرد فردیناند مادلونگ، اسلام شناس برجسته آلمانی درگذشت

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، صبح امروز پرفسور مادلونگ اسلام شناس برجسته آلمانی در آستانه ۹۳ سالگی درگذشت. او در ۲۶ دسامبر ۱۹۳۰م (مطابق ۵ دی ۱۳۰۹ش) در شهر اشتوتگارت آلمان متولد شد و پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی و متوسطه به دانشگاه قاهره رفت و لیسانس تاریخ و ادبیات اسلامی را در سال ۱۹۵۳ دریافت کرد.

وی سپس به تحصیلات عالی در زادگاه خود ادامه داد و در سال ۱۹۵۷م از دانشگاه هامبورگ درجه دکتری در مطالعات اسلامی دریافت کرد. مادلونگ رساله دکتری خود را تحت نظر اسلام‎‌شناسان آلمانی همچون اشتروتمان (R. Strothmann) و اشپولر(B. Spuler) به پایان رساند. او سه سال (۱۹۵۸-۱۹۶۰م) وابسته فرهنگی سفارت آلمان غربی در بغداد بود و سپس زندگی علمی خود را در زمینه اسلام‌شناسی دنبال کرد.

به همین واسطه حسن انصاری استاد تاریخ دانشگاه پرینستون اعلام کرد: با خبر شدم پروفسور ویلفرد مادلونگ خرقه تهی کرد. محققی کوشا و برجسته در حوزه اسلام و تشیع. به تشیع و تمدن شیعی سخت علاقمند بود و دوستدار امیر المؤمنین (صلوات الله علیه) و صدیقه طاهره (علیها السلام). کیست که با ساحت علوی و تاریخ و فرهنگ شیعی عمیقا آشنا باشد و به این سنت و فرهنگ سخت دلبسته نشود؟ درباره او بعدا بیشتر خواهم نوشت.

ایهاب بدیوی، استاد مطالعات اسلامی در دانشگاه لایدن نیز در توییتی در این زمینه تاکید کرد: پروفسور مادلونگ بدون شک، متبحرترین پژوهشگر مطالعات اسلامی دانشگاهی در قرن اخیر یا دوره معاصر بود. جامعیت او در تاریخ، الهیات، فلسفه، زبان شناسی و نسخه های خطی بی‌نظیر است.

ویلفِرْد فردیناند مادِلونگ  (Wilferd Ferdinand Madelung) (۱۹۳۰ میلادی)، اسلام‌شناس و شیعه‌شناس آلمانی که حدود ۲۰۰ کتاب و مقاله در حوزه مطالعات اسلامی مرتبط با شیعه تألیف و منتشر کرده است. کتاب جانشینی حضرت محمّد(ص) از آثار مهم اوست که در آن نگرش شیعه درباره جانشینی بعد از پیامبر تقویت شده است. وی را در شناساندن تشیع به جهان غرب موثر دانسته‌اند.

برخی از سوابق علمی

روش‌شناسی

می‌گویند مادلونگ در تحقیق و نگارش دقت نظر داشته است؛ از جمله استفاده از منابع معتبر و درجه اول، تفکیک میان منابع شیعی و سنی، تفکیک منابع امامی از منابع فرقه‌های دیگر شیعی، تفکیک منابع به‌لحاظ موضوعی (کلامی، تفسیری، حدیثی) و همچنین استفاده از منابع پرشمار. شناخت عالمان و متکلّمان برجسته شیعی، نگاه جامع و نظام‌مند به تشیع و استفاده از منابع مستشرقان پژوهش‌های وی را مورد توجه قرار داده است.

برخی از آثار وی به فارسی ترجمه شده است.

کتاب‌ها

مکتب‌ها و فرقه‌های اسلامی در سده‌های میانه، ترجمه جواد قاسمی، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‎های اسلامی، ۱۳۷۵، ۳۱۸ صفحه.

فرقه‌های اسلامی، ترجمه ابوالقاسم سرّی، تهران: اساطیر، ۱۳۷۷، ۲۰۲ صفحه.

جانشینی حضرت محمّد(ص)؛ پژوهشی پیرامون خلافت نخستین مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.

مقالات

«شیعه و معتزله»، ترجمه احمد آرام. در: شیعه در حدیث دیگران. زیر نظر مهدی محقق (تهران: بنیاد اسلامی طاهر، دفتر دایره المعارف تشیع، ۱۳۶۲)، ص ۹۳۱.

«ملاحظاتی پیرامون کتاب‌شناسی فِرق امامیه»، ترجمه چنگیز پهلوان.

در کارنامه علمی او می‌توان استادی در دانشگاه‌های اکسفورد و شیکاگو را دید. همچنین او پژوهشگر ارشد مؤسسه مطالعات اسماعیلی در لندن بود. کتاب زندگانی محمد یکی از برجسته‌ترین آثار این مستشرق و اسلام شناس به شمار می‌آید.