بررسی نظریه محمد شحرور در الکتاب و القرآن

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، کتاب «تفسیر عصری (بررسی نظریه محمد شحرور در الکتاب و القرآن)» اثر شیرین رجب زاده در ۳۴۴ صفحه به همت مؤسسه بوستان کتاب به چاپ رسید.

محمد شحرور نواندیش معاصر دینی در این کتاب با روش تفسیر عصری و هرمنوتیکی، خوانشی نو از متن قرآن ارائه داده است. او در پی فهم دین متناسب با مقتضیات زمان و رفع معضلات فکر تقلیدی در موضوعات فلسفی، کلامی، فقهی و اخلاقی است تا با قرائتی انسانی از دین انقلابی معرفتی ایجاد کند. وی با استفاده از ابزار زبان شناسی و کاربست قواعد عدم ترادف الفاظ، رابطه همنشینی و جانشینی، عطف نسق قدرت تفکیک معطوف ها و… ساختار مباحث قرآنی را بازطراحی و اصطلاحات قرآنی جدیدی را با تقسیمات پیچیده و تعاریف بدیع وضع کرده است.

اثر پیش رو با عنوان «تفسیر عصری» با بررسی زمینه و زمان پیدایش ایده های فکری محمد شحرور، نوآوری‌های او را در تفسیر جدید قرآن توضیح می‌دهد. در این کتاب، ضمن تشریح خاستگاه نواندیشی دینی، به معرفی حیات علمی شحرور و تبیین آثار و تألیفات و منظومه فکری وی پرداخته می‌شود و مهمترین اثر وی با عنوان «الکتاب و القرآن» به‌مثابه محور کانونی این پژوهش بررسی می شود.

کتاب حاضر در پی بررسی و تحلیل آرای محمد شحرور در الکتاب و قرآن و تحلیل این مسئله است که او در ارائه خوانش معاصر از آیات قرآن چگونه عمل کرده و تا چه میزان موفق بوده است. اثر حاضر در صدد معرفی این کتاب، تبیین و تحلیل مبانی و آرای مطرح شده مولف در «الکتاب و القرآن» است که تحلیل محتوایی نظریات و جهت گیری او را مشخص می‌کند؛ همچنین نقدهای وارد شده بر منظومه فکری شحرور به طور کلی و الکتاب و القرآن او به طور خاص بررسی خواهد شد.

به طور خلاصه مسئله اصلی چنین است محمد شحرور در الکتاب و القرآن چگونه با بهره گیری از روش خاص خود و خوانشی معاصر (توجه به تحولات و دگرگونی های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زمانه) متن قرآن را فهم و تبیین کرده است؟

این اثر در شش فصل تألیف شده است؛ در فصل اول که با عنوان «محمد شحرور و نواندیشی دینی» به رشته تحریر درآمده، خاستگاه نواندیشی و تفسیر نوگرایانه از قرآن، حیات علمی و آثار شحرور مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه به بیان توضیحاتی در خصوص کتاب «الکتاب و القرآن» پرداخته شده است.

نویسنده در فصل دوم «موضوعات قرآن شناختی در الکتاب و القرآن» را بررسی و اصطلاحات قرانی خاص شحرور را مطرح کرده است؛ در ادامه نیز نظریه های نزول، وحی، اعجاز، تاویل و نسخ را شرح داده است.

در فصل سوم که به «موضوعات فلسفی و کلامی در الکتاب و القرآن» پرداخته شده، موضوعات فلسفی در الکتاب و القرآن (جدل (دیالکتیک) موجودات، فلسفه خلقت انسان، زبان و معرفت انسانی، فلسفه هنر و زیبایی شناسی و فلسفه سیاسی) شرح داده شده و موضوعات کلامی در الکتاب و القرآن (خداشناسی، نبوت و معاد) بیان شده است.

در فصل چهارم که به «موضوعات فقهی و اخلاقی در الکتاب و القرآن» اشاره شده، مباحثی همچون مفهوم شناسی استقامت و حنیفی بودن نظریه تشریع نظریه شعائر فلسفه غذای اسلامی و عقوبات بحران فقه از گذشته تا امروز دلایل بحران فقه اسلامی به را نفقه زن الفرقان به مثابه اخلاق خاستگاه امر به معروف و نهی از منکر شهوات انسانی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

در فصل پنجم که با عنوان «بررسی نقد های منتقدان از الکتاب و القرآن» به رشته تحریر درآمده، معرفی مخالفان و موافقان آرای شحرور و گونه‌شناسی نقدهای مخالفان تبیین شده است.

در ششمین و آخرین فصل از این اثر با عنوان «تحلیل محورهای فکری محمد شحرور در الکتاب و القرآن»، قرآن گرایی، تجدد گرایی و زبانشناسی شحرور مورد تأکید قرار گرفته است.