قبور باستانی منطقه امام شافعی زیر چرخ طرح توسعه ۲۰۵۰ قاهره

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، ابراهیم عزالدین معمار و محقق مصری با انتشار تصاویری از تخریب قبور باستانی منطقه امام شافعی مصر در توییتر خود، از ادامه روند تخریب آثار باستانی توسط دولت سیسی خبر داد.

منطقه امام شافعی شامل ۳۷ محوطه باستانی است که به دلیل آثار معماری منحصر به فرد و کمیاب از دوران مختلف، یکی از مناطق مهم باستان شناسی در تاریخ مصر اسلامی به شمار می‌رود. مرقد امام شافعی یکی از ائمه چهارگانه اهل سنت و پیشوای مذهب شافعی در این منطقه قرار دارد. این منطقه همچنین شامل آثار باستانی و مقابر بزرگانی مربوط به دوران عباسیان،ممالیک، ایوبیان و عثمانی است. در هنگام تخریب مقبره‌ها یک سنگ قبر باستان به قدمت ۱۱۰۰ سال پیدا شد که روی آن نام صاحب قبر نوشته شده بود. آرامگاهی که به گفته محققان باستان شناسی مربوط به دوره هارون الرشید بوده است.

طرح ۲۰۵۰ قاهره و تخریب قبرستان‌ها

پروژه قاهره ۲۰۵۰ انگیزه اصلی همه تخریب‌‌هایی است که برای تبدیل قاهره به یک شهر تجاری رخ می‌دهد. طرح ۲۰۵۰ قاهره در اواخر سال ۲۰۰۸ در زمان حکومت حسنی مبارک، رئیس جمهور اسبق، تصویب شد. این پروژه در اداره کل برنامه ریزی شهری که وظیفه تدوین سیاست‌های کلی شهری و تهیه برنامه‌های توسعه استراتژیک ملی و منطقه‌ای را برعهده دارد و در آن زمان مصطفی مدبولی، نخست‌وزیر کنونی مصر ریاست آن را بر عهده داشت، تدوین شد.

این طرح، یک منطقه سبز به هم پیوسته شبیه شهرهایی مثل دبی، پاریس و توکیو، در قاهره ایجاد می‌کند. یکی از سازوکارهای اجرای این طرح، انتقال ساکنان محله‌های فقیر نشین به منازل دیگر و حذف این مناطق است. آنچه که موجب نگرانی کارشناسان مصری شده معامله این طرح با قبرستان‌های تاریخی قاهره است.

برخی کارشناسان معتقدند ایجاد فضای سبز و باغ‌ها جزو محورهای اصلی این طرح نیستند، بلکه هدف اصلی سرمایه‌گذاری در املاک و مستغلات است. بنابراین اعتقاد به ایجاد فضای سبز به جای گورستان، به ویژه با توجه به سکوت مطلق دولت و عدم افشای برنامه‌های دولت در مورد این مناطق، نابجا به نظر می‌رسد.

ساکنین فقیر گورستان‌ها

پس از عقب نشینی سال ۱۹۶۷، تعداد زیادی از مردم مناطق سوئز، پورت سعید و اسماعیلیه فرار کردند و تعداد زیادی از آنها به قاهره رفتند و در مساجد، مدارس و بخش‌های دیگر ساکن شدند.

برخی از آنها به قبرستان منتقل شدند و زندگی خود را در آنجا سپری کردند. گزارش‌ها حاکی از آن است که تعداد افرادی که این گورستان را خانه خود کردند در سال ۲۰۰۸ به ۱.۵ میلیون نفر رسید و این تعداد همچنان در حال افزایش است تا اینکه در سال ۲۰۱۷ به حدود دو میلیون نفر رسید.

واکنش دولت السیسی

پس از آغاز عملیات تخریب قبرستان‌ها در راستای طرح‌های توسعه شهری، این اقدام دولت مصر با مخالفت شدید مردم مصر مواجه شد. سخنگوی رسمی ریاست جمهوری مصر با انتشار بیانیه‌ای در صفحه فیس بوک خود اعلام کرد که رئیس جمهور دستور تشکیل کمیته‌ای جهت بررسی این موضوع را صادر کرده است. بسیاری از کارشناسان تشکیل این کمیته را کاملا صوری می‌دانند چرا که تمامی طرح‌ها از قبل بررسی و نهایی شده است. در بیانیه یادشده همچنین آمده است که رئیس جمهور دستور ایجاد قبرستانی جدید در مکانی نامشخص را صادر کرده تا بقایای افراد مشهور را پس از تخریب قبور به آنجا منتقل کنند.

مرکز رسانه‌ای شورای وزیران مصر نیز چندی پیش با صدور بیانیه‌ای صحت پست‌های منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی را رد کرد و افزود تمامی مقبره‌های باستانی مشمول قانون حفاظت از آثار باستانی هستند.

همراهی دارالافتاء مصر با طرح تخریب قبور

همزمان با این مسئله، فتوای منسوب به دارالافتای مصر در مورد «حکم انتقال قبرستان‌های واقع در داخل قاهره به حومه یا خارج از آن»، جنجال جدیدی ایجاد کرد. بر اساس فتوایی که دارالافتاء مصر سال ۲۰۱۹ صادر کرد، انتقال قبرستان‌های واقع در داخل شهر به حومه یا خارج از آن در زمانی که جسد میت هنوز به خاک تبدیل نشده، حرام و ممنوع است. پس از تبدیل جسد میت به خاک نیز تنها در صورتی این اقدام جایز است که میت هیچ وارثی نداشته باشد که رضایتش لازم باشد وگرنه آن هم حرام است.

طبق این فتوا، قبور علماء، اولیاء و صالحان مستثنی هستند و نبش قبر آنها برای جابه‌جایی مطلقاً جایز نیست، حتی اگر صاحبان فعلی آن‌ها به پرداخت غرامت مالی رضایت دهند.

چندی پیش پس از تخریب چند مقبره در مناطق مختلف قاهره، بسیاری از فعالان رسانه‌ای مصر بار دیگر این فتوا را منتشر کردند. پس از آن بود که دارالافتاء این فتوا را بدون ارائه توضیح از صفحه فیس بوک خود حذف کرد.