صدور اسلام میانه‌رو | گزارش اکونومیست از برنامه اندونزی برای گسترش و صدور اسلام میانه‌رو
بزرگترین گروه مسلمان اندونزی با اهداف صدور اسلام میانه رو، یعنی نهضت‌العلماء، اکنون هدف بلندپروازانه‌تری دارد: گسترش دیدگاه‌های معتدل خود در سراسر جهان اسلام.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، ۲۲ سال پیش در شب کریسمس، بمب‌گذاری در کلیساهای شهرهای سراسر اندونزی منجر به کشته شدن ۱۸ نفر شد. از آن زمان هر کریسمس، اعضای بزرگترین گروه مسلمان این کشور، یعنی نهضت‌العلماء، در خارج از کلیساهای اندونزی با هدف صدور اسلام میانه رو گرد هم می‌آیند تا اطمینان حاصل کنند که مسیحیان می‌توانند در امنیت عبادت کنند. اکنون این سازمان قدرتمند اسلامی هدف بلندپروازانه‌تری دارد: گسترش و صدور اسلام میانه‌رو توسط اندونزی در سراسر جهان اسلام.
اندونزی علیرغم اینکه پرجمعیت‌ترین کشور مسلمان‌نشین جهان است، مدت‌هاست که در بحث‌های مهم اسلامی جایگاه خود را از دست داده است. اندیشه‌های غالب مسلمانان، از نظر معنویت و سیاست، مدت‌ها از خاورمیانه محافظه کار سرچشمه می‌گرفت. این امر در میان ۲۳۷ میلیون مسلمان اندونزیایی آشکار است. اکنون تعداد زیادی از زنان روسری سر می‌کنند و حجاب اسلامی دارند. با این حال، بیشتر اندونزیایی‌ها همچنان به سنت‌های ترکیبی منطقه پایبند هستند.
در جاوه شرقی، اسلام را با عقاید محلی جاوه به نام Kejawen در می‌آمیزند. ایدئولوژی دولتی کشور، معروف به پانکاسیلا، چنین اعتدالی را تشویق می‌کند. الحاد را ممنوع می‌کند اما آزادی مذهبی را مجاز می‌داند.
اندونزی دارای ۵ دین رسمی است: اسلام، مسیحیت، بودیسم، هندوئیسم و کنفوسیوس. سازمان‌های اصلی مسلمان در اندونزی اکنون برای اسلام فراگیرتر که روح پانکاسیلا را منعکس می‌کند، تلاش می‌کنند.
دیدگاه نهضت العلماء، دارای اهمیت ویژه‌ای است. این گروه ادعا می‌کند که بیش از ۱۰۰ میلیون پیرو دارد. از جمله چند تن از اعضای کابینه رئیس جمهور جوکو ویدودو. همچنین ۲۳۰۰۰ مدرسه شبانه روزی اسلامی و بیش از ۲۵۰ دانشگاه را اداره می‌کند.
در ماه فوریه، بیش از یک میلیون نفر از پیروان آن، خیابان‌های سیدوارجو، شهری در جاوه شرقی، را برای جشن‌های صدمین سالگرد این گروه مسدود کردند. بسیاری از چهره‌های سیاسی ارشد کشور، از جمله رئیس جمهور (که به جوکووی معروف است) در این مراسم شرکت کردند.
این گروه از مسلمانان اندونزی خواست تا به جای خلافت مفهوم دولت ملی را بپذیرند. قبلاً نیز از مسلمانان خواسته بود با کنار گذاشتن مفهوم کفر، غیر مسلمانان را به عنوان یک شهروند اندونزیایی بپذیرند.
اندونزی در حالی که سال گذشته ریاست گروه G20 را بر عهده داشت، یک مجمع مذهبی موازی با نام Religion 20 برگزار کرد. نهضت العلماء و رابطه العلماء، سازمانی تحت حمایت عربستان که مدت‌ها رقیب ایدئولوژیک نهضت العلماء بود، اما در سال‌های اخیر میانه‌روتر شده است، میزبانی مشترک آن را بر عهده داشتند.
نهضت العلماء در حال آماده شدن برای میزبانی یک مجمع دیگر با موضوع دین است. این مجمع قرار است اواخر امسال در حاشیه نشست سران انجمن کشورهای جنوب شرق آسیا در اندونزی برگزار شود.
اولیل آبشار عبدالله، یکی از مقامات ارشد نهضت العلماء، می‌گوید: «ما نمی‌توانیم اسلام را همانطور که در گذشته توسط اجداد و مادرانمان اجرا می‌شد بدون هیچ تغییر قابل توجهی اجرا کنیم. شما نمی‌توانید شریعت را به عنوان یک قانون مثبت که برای همه مردم لازم الاجرا است، تحمیل کنید.»
رهبران مسلمان اندونزی می‌توانستند مسیر سخت گیرانه‌تری را در پیش بگیرند. بمب‌گذاری‌های شب کریسمس در سال ۲۰۰۰ آغاز کارزار جماعه اسلامیه، گروهی که با القاعده مرتبط است، برای مبارزه در جهت ایجاد یک دولت اسلامی در جنوب شرق آسیا بود. در اوایل دهه ۲۰۰۰، صدها نفر در حملات بمب‌گذاری شده در بالی و در مکان‌های برجسته جاکارتا از جمله سفارت استرالیا کشته شدند. قدرت گروه‌های اسلامی رادیکال در سال ۲۰۱۶ زمانی که به دنبال فرماندار وقت جاکارتا، یک مسیحی چینی معروف به آهوک بودند، به اوج خود رسید. در نتیجه او به اتهام توهین به مقدسات محکوم شد و به مدت دو سال زندانی شد.
این یک نقطه عطف برای جوکووی بود. دولت او فعالیت دو گروه تندرو، یعنی حزب التحریر اندونزی و الجبهه الدفاعیه الاسلامیه را به ترتیب در سال ۲۰۱۷ و ۲۰۲۰ ممنوع کرد. دولت همچنین نظارت بر کارمندان دولت را از نظر عقاید افراطی آغاز کرد. آقای اولیل می‌گوید که شکست القاعده و داعش به فشار دولت کمک کرد.
پول‌های سعودی که سال‌ها به سمت اسلام‌گرایان اندونزی سرازیر شده بود، در زمان محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، کاهش یافت. در ماه مه، حنان عطاکی، رهبر غیررسمی جنبش محافظه کار اسلامی جدید در اندونزی به نام حرکه الهجره به نهضت العلما پیوست.
برای این روند معتدل استثناهایی وجود دارد. در ماه آوریل اندونزی از میزبانی مسابقات جهانی فوتبال زیر ۲۰ سال محروم شد، زیرا دو فرماندار اندونزیایی به تیم رژیم صهیونیستی اجازه حضور دراین بازی‌ها را ندادند.
افزایش گرایش‌های مذهبی عمومیpublic piety نیز چشمگیر است. سلبریتی‌ها اکنون به رسانه‌های اجتماعی و تلویزیون می‌روند تا نحوه عمل به اسلام را توصیف کنند. یکی از کارمندان دولت می‌گوید: «بیش از دو دهه پیش، زمانی که در این سمت دولتی مشغول شد، نمازخانه ساختمان به سختی مورد استفاده قرار می‌گرفت اما این روزها شلوغ شده است. اما این بدان معنا نیست که ما اکنون افراطی هستیم. این فقط به این معنی است که ما محتاط‌تر شده‌ایم.»