منزلت کار در دیدگاه یهودیان

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، برای یافتن پاسخ این پرسش که مقوله کار در دیدگاه یهودیان از چه منزلت و جایگاهی برخوردار است؟ ابتدا باید دانست که انسان برای زندگی در تنهایی خلق نشده است. بلکه یکی از اهداف مهم آفرینش او این است که عضوی مفید از جامعۀ بشری باشد. او واحدی در پیکر بشریت است و این حقیقت وظایف بسیاری را برای او در قبال روابط با دیگران ایجاد می‌کند، زندگی او تنها از آن او نیست تا آن را به دلخواه خود بگذراند، رفتار و کردار او در زندگی مردم اثر می‌گذارد، همان‌گونه که رفتار دیگران بر زندگی او مؤثر است یا به قول یکی از دانشمندان یهود به نام «هیلل» که می‌فرماید: اگر من خودم به فکر خودم نباشم چه کسی برای من کاری خواهد کرد و اگر هم تنها به فکر خودم باشم، آن‌گاه چه ارزشی دارم؟»

یعنی در درجه اول انسان باید به خویشتن اتکاء داشته باشد و از تکیه بر دیگران احتراز کند و در وهله بعد در جهت اعتلای دیگران نیز عملکرد مؤثری داشته باشد.

قوانین و شرایط کار و کارفرما و کیفیت و نحوۀ انجام کار و شغل عمیقاً در یهودیت مورد توجه و ارزشیابی قرار گرفته و مطالب مختلفی در حول این موضوع عنوان شده است که بسیار مفصل است.

علم بدون عمل فایده ندارد

از دیدگاه یهودیت طلب علم و دانش از بالاترین ارزش‌ها و فرایض است با این حال طلب علم و دانش به تنهایی و به اصطلاح علم بدون عمل به درگاه خداوند اصالت و ارزشی ندارد و در رعایت جزئیات و امور مورد رضایت خدا و خلق خدا، «عمل» است که معیار با ارزشی می‌باشد. انجام کار به تنهایی و بدون در نظر گرفتن کیفیت کار، رضایتمندی پروردگار را به دنبال ندارد. حق‌الناس، امانت‌داری، فروتنی و احساس وظیفه‌شناسی نسبت به انجام کار درست و کامل جلوه دیگری از شأن و منزلت کار در یهودیت بوده و می‌باشد و نکات بسیار دیگری که هر شخص می‌تواند با دقت در جزئیات دیگر دینی و شرعی آموخته و به کار ببندد.

به عبارتی ارزش کار از جنبۀ خدمت به دیگران و جامعه، مهم بوده و نه این که فقط به خاطر کسب درآمد و ثروت، مشغول به کار شویم و بدین‌نحو حتی برخی از شغل‌ها و کارها حتی با وجود درآمدزایی، فاقد ارزش هستند و بالعکس برخی از مشاغل حتی با درآمدزایی کمتر شأن بالاتری پیدا می‌کنند.

کسب و کار در آموزه‌های دینی یهود

– انسان موظف است زحمت بکشد و کار کند، نه تنها برای کسب معیشت، بلکه برای آن که سهم خود را در حفظ نظام جامعه و بهبود وضع آن ادا کرده باشد. و حتی توصیه شده است که فقهای دینی، در کنار کسب دانش الهی به کار و کسبی هم مشغول شوند ولی رعایت این حد و حدود، دقت و ظرافت زیادی را می‌طلبد.

– در آموزه‌های دینی آمده است که «کار دارای مقامی عالی است چون به کارگر عزت و افتخار می‌بخشد» و ذکر شده است که حتی اگر زنی یک صد کنیز و خدمتکار در اختیار داشته باشد، باز هم آن زن باید مقداری از کارهای خانه را شخصاً انجام دهد، چون بیکاری انسان را به کسالت و به دنبال آن به تباهی می‌کشاند.

– دانشمندان یهود در عین حال که کار و زحمت و صنعت و هنر را می‌ستودند خود نیز کار می‌کردند، چنان‌که در احوالات ایشان که در هزاره‌های پیشین زندگی می‌کرده‌اند گفته شده است که برخی از دانشمندان از راه جمع‌آوری هیزم و فروش آن، کشاورزی، تهیۀ ذغال، کتابت، چرمسازی، کفشدوزی و نانوایی و شغل‌های ولو پرزحمت، ولی سالم امرار معاش می‌کرده‌اند.

توصیه برای آموزش یک شغل به فرزندان یهودی

– آموزش یک شغل به فرزند هم از آموخته‌های یهودیت و وظیفه پدر نسبت به فرزند است و پیشنهاد شده است که انسان سعی کند از کارهای منفور در نظر جامعه دوری کند و به کارهای کشاورزی و صنعت و مانند این مشغول شود . علاوه بر این برای مردان شغل‌هایی که آنان را با زنان همدم می‌نماید منع شده است.

– علاوه بر کارگر، شخص کارفرما هم باید وظایف خود را به نحو احسن انجام دهد و از جمله آنها کارفرما می‌باید حق کارگر را به طور کامل ادا نماید، کارفرما باید از رسم و رسومی که دربارۀ کار و کارگر در محل سکونتش است پیروی نماید و از جمله در زمینه ساعات کاری آنها این موضوع مصداق دارد و اگر مرسوم است که کارفرما به کارگر غذا بدهد او نیز این کار را انجام دهد و حتی اگر مرسوم است که بعد از غذا به کارگر، میوه و شیرینی بدهند او نیز این کار را انجام دهد و به طور کلی رفتار کارفرما مطابق با رسم و رسوم معمول در کشور یا طبق قرارداد از پیش تعیین شده ‌باشد.

– نسبت به کارگر با گذشت و مهربان باشد و اگر اتفاق سوئی در حین کار رخ دهد که باعث خسارت کارفرما شود باید سختگیری نکند.

– دستمزد کارگر باید بلادرنگ پرداخت شود و تأخیر و تعویق در پرداخت مزد کارگر پس از زمان مقرر گناهی سنگین و شرارت‌آمیز است و کسی که پرداخت دستمزد کارگر را به تعویق اندازد از پنج فرمان تورات تخلف کرده است. ۱- ستم بر دیگران ۲- غصب مال دیگران ۳- زیر پا گذاشتن حق فقیر ۴- عدم پرداخت به موقع مزد کارگر ۵- تأخیر کردن در ادای حقوق کارگر.

– از طرفی هر کس که دستور کارفرمای خود و ضوابط کار را محترم نشمارد و بدان عمل نکند، دزد و غاصب محسوب می‌شود.

– امانت‌داری کارگر نیز از مواردی است که در کیفیت تولید و میزان بهره‌وری از لوازم و امکانات کارفرما مؤثر است. به عبارتی نحوۀ استفاده از امکانات موجود و سعی در حفظ کارایی و استفاده مناسب از آنها در مقیاس فردی نشان‌دهندۀ وجدان کاری کارگر و در مقیاس کلان، عامل پیشرفت اقتصادی می‌باشد، که تعالیم یهود به آن اشاره کرده است، که خود عامل کاهش ضرر و زیان کارفرما و افزایش سوددهی او و به‌ دنبال آن، بهبود وضعیت کارگر می‌باشد.

در مورد یکی از بزرگان یهود عنوان می‌شود که ایشان را دیدند که قسمتی از لباس خود را کنار زده و بدون لباس هیزم حمل می‌کنند و در توضیح این موضوع ایشان فرمودند که لباس امانت مردم است و به نیت پوشش به من قرض داده شده است و صحیح نیست که با آن هیزم حمل کنم و یا در هنگام کار، ایشان از احوالپرسی و دیده‌بوسی طولانی با دیگران امتناع می‌کردند و در توضیح این امر می‌فرمودند که اگر وقت کار خود را تلف کنم به کارفرما مدیون می‌شوم.

– رسیدگی به مشکلات کارگران در حد امکان.

نظر به این که کارگران جزئی از افراد با وضعیت مالی متوسط می‌باشند و معمولاً کارفرمایان از وضعیت مالی بهتری برخوردارند به عهدۀ کارفرمایان است که تا حد امکان در بهبود وضعیت کارگران تلاش کنند و به نحوی همکاری و دستیاری مناسبی با آنها داشته باشند تا این امر موجب رضایت خاطر و بهبودی عملکرد آنها گردد. همان‌طور که در مورد یکی از بزرگان یهود ذکر شده است که ایشان غذای گوشت خود را با کارگرش تقسیم می‌نموده است.

در آیین یهود، حتی انجام فرایض و نماز در حین ساعات کاری شرایط خاصی دارد.

کسی نمی‌تواند حتی به بهانۀ ادای نماز از کار کارفرما بدزدد و یا این که به بهانه انجام کار، از انجام‌ سایر وظایف اخلاقی و دینی خود سرباز زند و به هر حال جزئیات زیادی که اجرای آن‌ها مورد به مورد و با دقت، نیاز به «آموزش و عمل به آموخته‌ها» دارد. درست مثل گرم شدن در کنار آتش که فاصله مناسبی از آتش باید حفظ شود وگرنه نزدیک شدن بیش از حد به آتش موجب سوختن ما و دور شدن از آتش موجب احساس سردی ما می‌شود. ولی به هر حال شروع به آموزش احکام خدا و انجام دادن آن‌ها به بهترین وجه توسط خود ما است که موجب الگوسازی و سپس نمونه‌برداری دیگران از ما می‌شود.