نظارت بر حکومت و ساز وکارهای آن در اسلام

چکیده:
برای مهار قدرت، چاره‌ای جز نظارت بر حاکمان و صاحبان قدرت، وجود ندارد. با بررسی‌ نظام نظارتی در اسلام به این نتیجه می‌رسیم که ساز وکارهای نظارت بر حکومت در اسلام کارامدتر از نظام‌های دیگر است؛ زیرا اولاً: اسلام علاوه بر نظارت بیرونی، بر نظارت درونی نیز تأکید ویژه‌ای دارد. ثانیاً: ساز وکارهای نظارتی در اسلام، موجب افزایش میزان محبوبیت حاکمان می‌شود و روابط حاکمان و شهروندان را از روابط خشک قانونی به روابط تربیتی – عاطفی، همراه با رعایت موازین قانونی تبدیل می‌کند. ثالثاً: رویکرد ساز وکارهای نظارتی در اسلام، رساندن فرد و جامعه به سعادت دنیوی و اخروی است؛ زیرا نظام حقوقی اسلام، زیرمجموعه نظام اخلاقی اسلام است. افزون بر همه اینها، نظارت بر حکومت در اسلام از ضمانت‌ اجرایی بسیار قوی و مستحکمی برخوردار است.

کلیدواژه: نظارت، کنترل، نظارت بیرونی، نظارت درونی، حکومت اسلامی، کارامدی حکومت اسلامی