مشروطه و کلیمیان ایران

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، جنبش‏ های اجتماعی ایران در دوره قاجار سرانجام به انقلاب مشروطه در سال ۱۲۵۸ هـ انجامید. قانونی اساسی آن به توشیح مظفرالدین شاه رسید. این قانون دستاوردهای مهمی با خود داشت از جمله آن موضوع «برابری» بود که در قانون به روشنی مطرح شده بود. اصل برابری در زندگی اجتماعی ایرانیان کلیمی تأثیر عمیقی نهاد و آنان را با دیگر هموطنان خود از نظر حقوقی برابر کرد.

امری که تا پیش از این تاریخ سابقه نداشت. به این ترتیب آنان موفق شدند عزیزالله سلیمانی را به عنوان نماینده خود به مجلس اول روانه کنند. اما برخی موانع که هنوز در راه کامل شدن قانون اساسی وجود داشت، سلیمانی را ناچار به استعفا کرد و دفاع از حقوق کلیمیان به عهده آیت‏ الله بهبهانی قرار گرفت.

کلیمیان ایران در راه تقویت مشروطه اقدام به تشکیل «انجمن» کردند و انجمن آنان در کنار «انجمن آذربایجانی‏ها»، «انجمن مستوفیان» و «انجمن طلاب» به حمایت از مشروطه پرداخت.

پس از کودتای محمد علی شاه به توپ بسته شدن مجلس و تعطیلی آن، به یک باره صدای آزادی‏خواهان در گلو ماند و راه ‏های خبررسانی از طرفداران مشروطه بسته شد. در این موقعیت ایرانیان کلیمی یگانه راه ارتباط انقلابیون با بیرون از مرزهای ایران بودند و دیپلمات‏ های مقیم تهران از طریق آنان در تهران از اخبار کودتا باخبر می‏‌شدند و آن را به جهان بیرون منعکس می‌‏کردند.

خلع محمدعلی شاه در سال ۱۳۲۷ هـ، استقرار دوباره مشروطه را در پی آورد و مجلس دوم تشکیل شد. در این مجلس ایرانیان کلیمی نماینده‏ای برای مجلس انتخاب کردند. و از این پس برای دادخواهی به جای مراجعه به علمای دینی به نماینده‏ شان رجوع می‏‌کردند.

نماینده کلیمیان در مجلس دوم، لقمان نهورایی بود که تا دوره سیزدهم (باستثنای دوره چهارم) نیز این مسئولیت را عهده ‏دار بود. با تلاش‏های او در مجلس قانون دریافت «جزیه» که قانونی کهن بود، از عهده کلیمیان برداشته شد. به علاوه دفترهای ازدواج و طلاق خاص اقلیت کلیمی به وجود آمد. مرخصی نظامیان کلیمی در ایام و اعیاد مذهبی خاص پیروان این دین قانونی شد.

پس از مشروطیت کلیمیان به تأسیس سازمان‏های فرهنگی اقدام کردند. از جمله «انجمن ترقی» و «انجمن گسترش زبان یهودی» و دو روزنامه نیز منتشر کردند به نام‏‌های هگا اله Ha-Ge,allah و هاحییم Ha Hayyim.