نشست تاثیر غدیر در تمدن اسلامی برگزار شد

به گزارش خبرنگار ردنا ( ادیان نیوز)، به همت شهرداری شهر اندیشه و دفتر تبلیغات اسلامی و حوزه علمیه نرجس خاتون شهرستان شهریار، نشست پژوهشی با عنوان «تاثیر غدیر در تمدن اسلامی» در روز شنبه ۲ تیر در فرهنگ سرای فاز ۳ اندیشه، با حضور آقایان دکتر سید مجتبی میر دامادی عضو هییت علمی دانشگاه تهران و دکتر محمد جواد ابوالقاسمی قائم مقام شبکه جهانی ولیعصر و خانم اکرم ایمانی پژوهشگر حوزه و دانشگاه برای جمع کثیری از اساتید و طلاب و دانشجویان خواهر و برادر برگزار گردید.

دبیر علمی نشست ضمن تبیین اهمیت و اهداف این نشست به شرح مختصری در موضوع تاثیر غدیر در تمدن اسلامی پرداخته و گفت:  مهمترین مدخل ، مدخل تمدن اسلامی است و تاثیر گذارترین امر در تمدن اسلامی مسئله رهبری و زعامت جامعه اسلامی یا همان ولایت و هدایت است.

این موضوع در برجسته ترین وصف خود رهبری پیامبر عظیم الشان اسلام صلی الله علیه و آله وسلم رخ مینماید. و پس از آن در طبقات امامت در دوران مختلف تاثیر گذارترین عنصر هستی است.

حادثه غدیر نقطه پرگار تمدن اسلامی و گرانی گاه این تمدن والاست

یکی از مهمترین اصول در تمدن ها، اهمیت دادن جامعه به مسئله علم است که مورد تاکید قرآن است. جلوه تمدن در غدیر با تکیه بر علم و رهبر عالم است که پیامبر اسلام در وصفشان فرمودند: انا مدینه العلم و علی بابها

در ادامه عضو هییت علمی دانشگاه تهران میردامادی ضمن تعریف لغوی و اصطلاحی تمدن به شرح تمدن اسلامی پرداختند:

تمدن هم مرتبط با فرهنگ است وهم مرتبط با دین . ،شاید بتوان تمدن را حد فاصل بین دین وفرهنگ دانست بیش از صد تعریف برای تمدن ارائه کرده اند. علامه جعفری تمدن را به معنای تشکّل هماهنگ انسان در حیات معقول بیان کرده. یعنی زندگی عاقلانه وبر اساس فکر و تدبیر

تمدن را باید از ابعاد مختلف مورد مطالعه قرار داد. مثلا اقتصاد در ایجاد یک تمدن و شکل گیری تمدن موثر است،در سیاست وحکومت،در اخلاق و ساختار ورویکردفرهنگی و هنری که همه اینهاخوشبختانه در موضوع غدیر وجود دارد.

ارتباط فرهنگ با تمدن

ایشان در ادامه ارتباط فرهنگ و تمدن را منقح نموده و گفتند: در ارتباط با فرهنگ که آیا فرهنگ چه نسبتی با تمدن دارد باید گفت، فرهنگ توصیف کننده رویکردهای یک تمدن هست. مثلا وقتی تمدن ایران باستان را بررسی می‌کنیم فرهنگ مردم ایران باستان را به عنوان نماد تمدن آداب و رسوم و رفتارها مطالعه میکنیم.

نقش دین در تمدن

این استاد حوزه اذعان داشتند، دین در یک تمدن می‌تواند از نمادهای فرهنگی باشد لکن دین  مفهوم اعم از تمدن و فرهنگ است. به این دلیل که می‌تواند دین تمدن ساز باشد. یعنی همچنان که در فرهنگ اسلامی بحث می‌کنیم؛ اسلام تمدن را ساخته و ما تمدن اسلامی داریم یک تمدن بسیار پویا با ذخایر بسیار غنی که هر منطقه از جغرافیای جهان امروز را تاثیر گذاشته. خواجه نصیر طوسی و امام خمینی و مقام معظم رهبری دیانت را از مهمترین عناصر تمدن و مانایی آن میدانند.

غدیر مطابق فطرت انسان

میردامادی در ادامه خاطر نشان کردند، غدیر مطابق با فطرت انسان است، چون فطرت در همه ی حالات بیدار است، مادر خواب هم فطرتمان بیدار است.  بنابر این پیامبر اعظم دین را به وسیله ی ولایت  امیرالمومنین علی علیه السلام  متصل کردن به همه ی اندیشه ها تا آخر خلقت است. اگر حادثه  ی غدیر نبود اسلام فراموش شده بود  و معارف اهل بیت علیه السلام به ما نمیرسید الان کتب اربعه ی شیعه را ببینید  چند هزار حدیث در این کتب است. چند برابر احادیث پیامبر اعظم است. اگر غدیر نبود، بعد از پیامبر ما متوقف می‌شدیم. خوب تبیین اینهمه روایت پیامبر در اقتضای زمان و مکان اتفاق نمی افتاد . احادیث نبوی جمعا۶۰۰۰ روایت است البته من معتقدم کمتر از این میزان است. ۶۰۰ تا روایت فقط تفسیر قرآن ؛ تفسیر این ۶۰۰ تا نمی تواند بیانگر تمام آیات باشد. غدیر نقطه پرگار است در ایجاد و سازندگی تمدن پیش رو، با محتوای غنی  که می‌تواند در همه ی زمان‌ها و مکان‌ها اثر خودش را داشته باشد.

ادوار تمدن اسلامی

دوره ی اول دوره ی شکل گیری و نضج تمدن اسلامی هست  (۱،۲)هجری/(۷،۸)میلادی ،دوره ی دوم حرکت و پیشرفت (۳)هجری /(۹)میلادی، دوره ی بعدی دوره ی اوج تمدن اسلامی است که از قرن ۴ هجری تا ۷ هجری ، تحولاتی که در علوم اتفاق افتاد از نجوم تا طب و ریاضیات و علم و حدیث  و فقه بود. بعد دوره ی توقف و رکود را داریم که   در دوره ی چهارم قرن هفتم هجری هست

قرن هفتم با افول مواجه شد، علتش هم حمله مغولان به بغداد و گرفتن خلافت اسلامی که ۵۰۰۰ کتاب داشت ،بود. در آن زمان با آن شرایط سخت حمل و نقل کتاب تمام کتب را به این مرکز میآوردند. تمدن عراق قبل از تمدن مصر است تمدن مصر تمدن قدیمی هست اما تمدن عراق قبل از تمدن مصر است. تمدن مردم یمن را هم داریم مردم یمن یک مردم صاف و اهل دلی هستند و بیشترین تعداد خانم تحصیل کرده در کشور های عربی مال کشور یمن است.

عهدنامه ی مالک اشتر چند سال پیش در یمن کشف شد عهدنامه ای که امیرالمونین  برای اصل عهدنامه  از دفاین یمن پیدا شد یعنی یمن تمدن کهن و استواری هست.

مادوره ی رکود که در قرن هفتم بود  نه اینکه هیچ اتفاقی نیفتاد فرهنگ ایرانی رشد خود را داشت ولی توقف و رکود داریم.

میردامادی در پایان سخنان خود به تاثیر زحمات علما در ماندگاری و اعتلای تمدن اسلامی پرداخته و گفتند: صفویه  دوران طلایی ایران است علمایی چون شیخ بهایی ، میرفندرسکی و حکیم میر داماد محدث و فیلسوف ۱۰۷ اثر به فارسی و عربی دارد . شاه طهماسب نامه ای دارد به محقق ثانی مینویسد که شاه ایران شمایید و من به ظاهر حکومت میکنم من جانفشان علی هستم. این چه تمدن غنی ای است از زمان غدیر جاری شد که پادشاه را مرید و غلام یکی از علمای این مکتب میدانسته. خطبه های نماز جمعه را یک هفته میرداماد میخوانده یک هفته شیخ بهایی. میر داماد برای خطبه های جمعه خود ۴۰ ساعت مطالعه میکرده.تولید علم موجب ساخت تمدن پیشرو هست. علم و محتوا در تمدن از ریشه های مهم است.

در ادامه این نشست  دکتر محمد جواد ابوالقاسمی سخنان خود را با تبییین آیات مربوط به بنی اسرائیل آغاز کرد و گفت:

اولین امت از امم الهی که اجازه حکومت گرفت یهودیان بودند. جَعَلَکُمْ مُلُوکًا وَآتَاکُمْ مَا لَمْ یُؤْتِ أَحَدًا مِنَ الْعَالَمِینَ ما به شما ملک دادیم و قبل از شما کسی اجازه ملک نگرفت. این ملک توسط حضرت موسی به صورت تدریجی به دست آمد خداوند در قرآن میفرماید

وَلَقَدْ أَخَذَ اللَّهُ مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَبَعَثْنَا مِنْهُمُ اثْنَیْ عَشَرَ نَقِیبًا ما در بنی اسرائیل ۱۲ نقیب مبعوث کردیم یعنی ۱۲ تیره سیاسی و ۱۲ رهبر نقیب یعنی مدیر و رهبر سیاسی برای بنی اسرائیل انتخاب کرد.

شرایط معیت خدا با بنی اسرائیل

خداوند فرمود: و قال الله انی معکم من با شما هستم. اما چند شرط دارد وَقَالَ اللَّهُ إِنِّی مَعَکُمْ ۖ لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلَاهَ وَآتَیْتُمُ الزَّکَاهَ وَآمَنْتُمْ بِرُسُلِی وَعَزَّرْتُمُوهُمْ نماز بخوانید. زکات دهید و به این نقبا ایمان داشته باشید و یاری رسانید. بنی اسرائیل نماز و زکات را رها نکردند حضرت موسی را هم قبول دارند پس چرا لعن و عذاب شدند؟ چون نقبا را قبول نکردند یعنی انبیایی که حکومت داشتند گفتند ما حاضر به حکمی نیستیم که نبوت و حکومت را یکجا به کسی دهد. و این کفران نعمت باعث شد آنها عذاب ببینند. عذاب چه بود؟

فَبِظُلْمٍ مِنَ الَّذِینَ هَادُوا حَرَّمْنَا عَلَیْهِمْ طَیِّبَاتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَبِصَدِّهِمْ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ کَثِیرًا

غذاهای پاکیزه برای آن ها حرام شد. زندگی روزانه آن ها مختل شد. الان سخت ترین چیز در زندگی یهود مسئله غذا است.

خداوند بدان ها فرمود پیامبری مبعوث خواهم کرد از نسل اسماعیل. ابن کثیر در البدایه و النهایه ترجمه قدیم عهد قدیم را آورده میگوید: فرزند اسماعیل (یهودی ها به فرزندان اسماعیل گویند امی چون کتاب برای برادران اسماعیل نازل شده بود و برای اسماعیل کتابی نبود) را مبعوث کرده و ذریه او را گسترش میدهم ۱۲ امام در ذریه اش قرار میدهد . شما ۱۲ نقیب از ذریه یعقوب را قبول نکردید و به عذاب رسیدید.

نشانه های پیامبر آخر در نزد یهودیان

استاد حوزه در ادامه با بررسی آیات قرآن نشانه های پیامبر اسلام نزد یهود را تبیین نموده و گفتند: آیه دیگر در سوره اعراف: الذین یتبعون الرسول النبی الأمی الذی یجدونه مکتوبا عندهم فی التوراه والإنجیل یأمرهم بالمعروف وینهاهم عن المنکر ویحل لهم الطیبات ویحرم علیهم الخبائث امی یعنی چه؟ یعنی از نسل اسماعیل علامت هایی دارد که در این آیه به مومنین یهود معرفی کرده. اول امر به معروف و نهی از منکر و حلال بودن طیبات در دین ایشان همان چیزی که برای شما حرام بود و حرام بودن خبائث از نشانه های ایشان است در ادامه آیه میفرماید: ویضع عنهم إصرهم والأغلال التی کانت علیهم فالذین آمنوا به وعزروه ونصروه واتبعوا النور الذی أنزل معه أولئک  وظیفه شما این است ایشان را یاری کنید . نکته مهم آیه کلمه اتبعوا النور الذی انزل معه است یعنی تسلیم نوری که همراه ایشان است باشید و هم باید اطاعت آن نور دوم را که همراه ایشان است کنید.

نور فاران

در عهد قدیم ذکر شده آن دو نوری که به جمل فاران خواهد آمد پیامبری که همراه شتر و نوری همراه ایشان است اگر این پیامبر آمد باید از آن نور دوم تبعیت کنید. روایت با سند معتبر در کتب اهل سنت : من و علی نوری بودیم نزد خدا نوری خدا قبل از خلقت  حضرت آدم . یهود میداند زمانی که حرف از حلال کردن غذاهای طیب مخصوصا گوشتی شد زمان تبعیت از نور دوم است به همین خاطر پیامبر در حجه الوداع ده روز به مردم غذاهای گوشتی داد.

علت بیان اکمال و اتمام دین در آیه ای که سخن از غذاهای حرام و خبیث است

خدا دستور داد همه را برای حجه الوداع دعوت کن: و اذن فی الناس بالحج  یاتوک رجالا و علی کل ضامر یاتین من کل فج عمیق نفرمود اذن فی المسلمین فرمود الناس یعنی همه و یهودیان. فرق حجه الوداع هر کس توانایی راه رفتن دارد بیاید. نفرمود فقط مستتیعین بیایند.

لِیَشهَدوا مَنافِعَ لَهُم وَیَذکُرُوا اسمَ اللَّهِ فی أَیّامٍ مَعلوماتٍ عَلىٰ ما رَزَقَهُم مِن بَهیمَهِ الأَنعامِ فَکُلوا مِنها وَأَطعِمُوا البائِسَ الفَقیرَ

هدف این است که در حج سمت شما بیایند و زیارت بیت عتیق هدف دوم است هدف اول مهمتر است. ایام معلومات معلوم است از اول ذی الحجه کارناوال غذاهای گوشتی راه انداخت.

چهار پایان برای شما حلال شد . مگر حرام بود؟ این برای یهودیان است که از قبل کد ها را دریافت کرده بودند. یهودیانی که در ظاهر مسلمان بودند این حکم را گرفتند. در یکی از روزها آیه حُرِّمَتْ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَهُ وَالْدَّمُ وَ لَحْمُ الْخِنْزِیرِ وَ مَا أُهِلَّ لِغَیْرِاللّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَهُ وَالْمَوْقُوذَهُ وَالْمُتَرَدِّیَهُ وَالنَّطِیحَهُ وَ مَا أَکَلَ السَّبُعُ إِلاَّ مَا ذَکَّیْتُمْ وَ مَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَ أَن تَسْتَقْسِمُواْ بِالأَزْلاَمِ ذَلِکُمْ فِسْقٌ × الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذِینَ کَفَرُواْ مِن دِینِکُمْ فَلاَ تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ الإِسْلاَمَ دِینا

نازل شد سوال این است چرا بین معرفی غذاهای حرام و خبائث مسئله اتمام و اکمال دین مطرح است؟ چه ربطی به خوراکی ها دارند این ولایت؟

این پیچیدگی سنت الهی است که یهودیان نقبای موسی  را قبول نکردند و در غذا ها دچار عذاب شدند اما مجددا پیامبری آمد و فقط چند خوراکی حرام را معرفی کرد الان وقت تبعیت است از نور دوم. بعضی از یهودیان به ظاهر مسلمان نتوانستند تحمل کنند لذا قرآن میفرماید

سْأَلُونَکَ مَاذَا أُحِلَّ لَهُمْ  قُلْ أُحِلَّ لَکُمُ الطَّیِّبَاتُ چه چیزی بر ماحلال شد؟ میفرماید طیبات . مگر طیبات حرام بود؟ بله برای قومی حرام بود.

اول سوره مائده سخترین آیه برای تفسیر است .  یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ  أُحِلَّتْ لَکُمْ بَهِیمَهُ الْأَنْعَامِ. وفا کردن به عهد چه ارتباطی به حلال شدن چهار پایان دارد؟ یعنی به عهدی که آن عهد امامت است وفا کنید چون آن نور دوم که بیاید متوجه میشوید آن پیامبر امی و نور همراهش تمام نشانه ها را دارند. این آیه دلالت روشن و علامت واضح دارد.

عده ای از مذاهب دنبال جدا کردن حکومت از امامت هستند. وَلَا تَزَالُ تَطَّلِعُ عَلَىٰ خَائِنَهٍ مِنْهُمْ إِلَّا قَلِیلًا مِنْهُمْ. غدیر چند هزار سال پیشینه دارد.

لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَهً لِلَّذِینَ آمَنُوا الْیَهُودَ مهمترین و اولین دشمن الذین آمنوا که رهبر آنها حضرت علی است یهود میباشد. این دشمنی قرن ها قبل شروع شده. دشمنی اسرائیل با ما دقیقا همین است تنها گروهی که دین سیاسی را بر اساس ایدئو لوژی حاکم میکند شیعه است.

ابوالقاسمی خاطر نشان کرد: آیه بلغ ما انزل الیک من ربک  و ان لم تفعل فما بلغت  رسالته والله یعصمک من الناس،  بحث حفظ دین نیست، بحث حفظ شخص پیامبر است. ولی پیامبری که خدا حفظ می کند شخص پیامبر است یا شخصیت ؟شیعه و سنی می گویند: پیامبر مسموم از دنیا رفته پس وعده حفظ برای حفظ جان پیامبر نیست برای حفظ شخصیت پیامبر است.

کلمه “یعصمک “آورده است  نه “یحفظک” یعنی خدا عصمت را برای شما نگه می دارد مسیحی ها پیغمبرشان را معصوم نمی دانند، یهودی ها پیغمبرشان را معصوم نمی دانند، اما مسلمانان چه شیعه و چه سنی اعتقاد دارند که پیامبر معصوم است. اگر بگویند نعوذ بالله پیغمبر هذیان می گوید چیزی از عصمت باقی نمی ماند.  پس می خواستند جایگاه عصمت را هدف قرار دهند. حضرت دستور دادند فردا همه راه بیفتند به سمت غدیر خم.

غدیر خم محل توقف نبود

ایشان در ادامه به واکاوی منطقه جغرافیای غدیر پرداخته و اذعان کردند: غدیر خم چه جایی است ؟ خیلی ها در ترجمه فارسی می گویند برکه، ترجمه برکه غلط است . آبگیر است ؛آبگیر یعنی سیلی که می آید به یک جا جمع می شود چشمه ندارد، جوی آب ندارد یا باران شدید می آید یا آب جمع می شود اصلا کلمه غدیر از غدر آمده است به خاطر اینکه به کاروان ها خیانت می کرد. کاروان ها می آمدند می گفتند خب خوبه این جا آب هست می دیدند آب نیست و از تشنگی می مردند. غدیر محل اتراق کاروان نیست چون آب دائمی ندارد آبگیر است.

یه سوال می پرسم الان کسی در غدیر زندگی می کند؟ نه در طول تاریخ کسی زندگی می کرده نه؟چون غدیر اساسا جای زندگی نبود. آب که جمع می شد، آن جا چون سنگ ریزه بود آب در زمین فرو می رفت و زیاد باقی نمی ماند. اما در زیر زمین سنگ وجود داشت آب در زیر زمین حالت جریان پیدا می کرد، بعضی از جاها آب می ماند. هوا بسیار گرم ،رطوبت بالا می رفت بیماری های عفونی زیاد می شد. آن منطقه پر از بیماری های عفونی بود خودشان می گفتند اگر بچه ای در غدیر به دنیا بیاید جوانی را نمی بیند، می میرد به خاطر بیماری پیامبر دستور دادند فردا در غدیر جمع شوید منافقین هم می دانند فردا یوم الزینه است، خبر دارند امیرالمومنین می خواهد انتخاب شود . تصور کردند پیامبر از غدیر عزم حرکت به جوخه را دارد. جوخه تا غدیر حداکثر یک ساعت و ربع پیاده راه است. تصور کردند پیامبر قصد دارد در جوخه امیرالمومنین را معرفی کند لذا زودتر رفتند تا اطراف پیامبر را بگیرند و هیاهو کنند.

اما به مدد الهی رطوبت هوا خشک شد بوی تعفن از بین رفت و هوا گرم شد. غدیر در ۲۸ اسفند بود زمستان اما هوای گرم، پیامبر همانجا اتنراق مرد و خطبه غدیر را خواند و فرمود آنهایی که به جوخه رفته اند بازگردند. دلیل اینکه یک خطبه بلند داریم و یک خطبه کوتاه غدیر همین است که خطبه کوتاه را برای آنان خواند.

آن ها یک ساعت و نیم در گرما رفتند و یک ساعت و نیم برگشتند. گلوشان خشک شده بود و دور و بر پیامبر همه جاهای مهم گرفته شده بود، این‌ها می خواستند سر و صدا کنند ولی نمی‌تواند،”و مکرو و مکر الله والله خیر الماکرین” خیلی ساده؛ با این فکر که پیغمبر که این خبر را  که در غدیر اعلام نمی‌کند رفتند به جوخه برگشتند و کار از کار گذشته بود.

لذا وقتی پیامبر صلی الله بالای منبر شروع کردند خطبه خواندن روایت خود اهل سنت است که رنگ دو نفر مثل قیر سیاه شد.

“فَلَمَّا رَأَوْهُ زُلْفَهً سِیئَتْ وُجُوهُ الَّذِینَ کَفَرُوا وَقِیلَ هَٰذَا الَّذِی کُنْتُمْ بِهِ تَدَّعُونَ”از عصبانیت رنگ چهره هایشان سیاه شد. یکی از آنها گفت خوب چشمشان بزنیم آیه نازل شد: إِن یَکَادُ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ لَیُزلِقُونَکَ بِأَبصَرِهِم لَمَّا سَمِعُواْ ٱلذِّکرَ وَیَقُولُونَ إِنَّهُۥ لَمَجنُون

شایعه منافقین

ابوالقاسمی در پایان خاطر نشان کرد، منافقین مترصد در قتل پیامبر شده و تصمیم گرفتند در گردنه پیغمبر را با شترش هل به دره هل میدهیم و بعد جار میزنیم پیامبر علی را عزل کرد و علی از شدت غضب پیامبر را کشت.

به همین دلیل است که پیامبر اعجاز را به کار می برد مرگ که ترس ندارد، اما این مرگی که فتنه شود و راه جواب نداشته باشد، نباید بشود. لذا اعجاز به کار برده است. جناب عمار اون شب به واسطه  نوری که تابید از چهره پیامبر منافقین را دیدند، وقتی گفتند بکشیمشان پیامبر فرمود نه این ها یک فتنه ای دارند که باید انجام شود .حضرت را مسموم کرده و نقشه خود را بعد از وفات پیامبر اجرا کرده و گفتند پیامبر علی را عزل نمود.