نگاهی به دین مندائی ها (صائبین)

به گزارش ادیان نیوز، مندائیان یا صابئین به پیروان حضرت یحیی گفته می شود. پیروان این دین در حاشیه رود کارون، دجله و فرات در استان های خوزستان و جنوب عراق زندگی می کنند.

بخشی از پیروان این دین نیز با مهاجرت به سایر کشورها، در اروپا و آمریکا زندگی می کنند. مندائیان در خوزستان معمولا به فعالیت های در رشته طلاسازی و میناکاری مشهور هستند.

نام این دین و پیروانش بارها در قرآن کریم آمده است و جزء اقلیت های دینی در ایران هستند. 

در اهواز و دیگر شهرهای خوزستان، مردم مسلمان و مندائی به صورت مسالمت آمیز در کنار یکدیگر زندگی می کنند. مندائیان همچنین با آزادی کامل مراسم های دینی خود را انجام می دهند و آئیین های ازدواج و مرگ را براساس آئیین های مخصوص این دین برگزار می کنند.

 آمار آنها در استان خوزستان ۷ تا ۲۰ هزار نفر است.

جمعیت کل مندائیی ها در جهان ۷۵ هزار نفر است که بیشترین تعداد آنها در عراق و ایران زندگی می کنند. برخی از آنها هم به سوئد، استرالیا، آمریکا، انگلیس و آلمان مهاجرت کرده اند. 

پیروان حضرت یحیی(ع) هستند که قریب ۱۸۰۰ سال در ایران سکنی دارند.

دکتر مسعود فروزنده، نویسنده کتاب “ایران سرزمین صلح ادیان” و محقق و پژوهشگر تاریخ که درباره این دین تحقیقات گسترده و طولانی داشته

اولین پرسش درباره تاریخ این قوم است که فروزنده در این باره می‌گوید: قوم صابئین مندایی پیروان حضرت یحیی هستند که نزدیک به ۱۹۵۰ سال پیش به دلیل اذیت و آزار برخی از اهالی شهر قدس (اورشلیم) به سوی رودخانه فرات مهاجرت و در شهرهای بغداد، بصره، عماره، خرمشهر و هویزه و شوشتر مستقر شدند.

این پژوهشگر درباره آداب و سنن دینی صابئین مندایی نیز چنین توضیح می‌دهد: صابئین در روزهای یکشنبه در آب جاری کارون غسل تعمید می‌کنند. قبله‌شان سمت شمال آسمانی است. نمازشان رکوع و سجود ندارد. سه بار در روز نماز می‌خوانند. ازدواج دارند اما طلاق ندارند. هیچ عضو جدید نمی‌پذیرند. روحانیون‌شان برای شعائر دینی پولی دریافت نمی‌کنند بلکه خود صاحب شغل هستند. بیشتر صابئین به زرگری و نقره‌کاری مشغولند. عید نوروز را جشن می‌گیرند. به غذاهای گیاهی و ماهی علاقه دارند . ذبح شان با چاقو است و شایعه اینکه آنها حیوانات را خفه می‌کنند حقیقت ندارد.

علاوه بر این، در ازدواجشان عروس و داماد قبل از محرم شدن باید غسل تعمید شوند و یکی از قسمت‌های جالب عروسی آنها این است که روحانی سر عروس و داماد را سه بار به آهستگی به هم متصل می‌کند که نمادی از وصل روحانی آنهاست.

آنها در سال ۳۴ روز روزه می گیرند. برای باقی ماندگان طوفان نوح یک غذای متبرک مثل خیرات درست می‌کنند که حریصه نام دارد که با عدس تهیه می‌شود.

لباس مراسم تعمید همگی سفید و از جنس کتان است. در حین تعمید روحانی تعمید کننده باید عصایی از درخت زیتون در دست داشته باشد. معبد یا مسجد آنها مندی نام دارد که به معنای عقل و عرفان است و از نی و حصیر تهیه می‌شود و باید به سمت شمال آسمانی باشد. اسم کتاب مقدس شان “گنزا ربا” به معنای گنج بزرگ است. سازمان دینی صابئین ساده است.

گنجور یا گنزورا عنوان مرجع دینی‌شان است. بعد از رتبه گنجور رتبه ترمیده است و در اخر رتبه اشکندا (یاور) قرار دارد.

نزدیک به ۱۲۰ واژه فارسی به ادبیات مندایی وارد شده و نام‌های ایرانی باستان در بین آنها متداول است. زنان با مردان برابر هستند و جالب اینکه هر مندایی یک نام شناسنامه‌ای دارد و یک نام دینی که نام دینی بر اساس نام مادر است. زبان مندایی شاخه‌ای از زبان آرامی قدیمی است. خط مندایی هم در نوع خود جالب است شاید بتوان گفت ترکیبی از خط عبری و مانوی است.

فروزنده درباره اینکه چرا این دین تا کنون ناشناخته و مجهول باقی مانده است ، چنین می گوید: آنها خودشان نمی‌خواستند. شاید یک دلیلش این است که بایستی به خاطر آیین غسل تنها در کنار رودخانه‌های منطقه گرمسیری مانند فرات و کارون زندگی کنند چون به دلیل گرما در اکثر روزهای سال می‌توانستند در آب جاری تعمید بجا آورند. از طرف دیگر آنها به سیاست هیچ علاقه‌ای ندارند و تبلیغ و تبشیر و عضوگیری در این دین وجود ندارد یعنی ورود ممنوع و خروج آزاد است.

ما معرفی و بازشناسی این دین را مدیون محققین اروپایی مانند نلدکه و لیدزبارسکی و ماتسوخ در تدوین دستور زبان و ترجمه متون مندایی هستیم . تحقیقات مندایی شناسی بطور گسترده در ایران قبل از انقلاب توسط محققین دانشگاهی بسیار ضعیف بود و تنها بعد از جنگ یعنی از سال ١٣۶٨ اغاز شد.

وی درباره نگاه اسلام به مندایی‌ها می‌گوید: در بین علمای اسلام معاصر حضرت آیه‌الله خامنه‌ای آنها را اهل کتاب دانسته‌اند و از این بابت نوعی آرامش برای صابئین بوجود آمده است.

منبع: عصر ایران