برای گفت‌وگو بین ادیان باید تقدس را کنار بگذاریم
به گزارش ادیان‌نیوز به نقل از ایرنا، قدرت الله
قربانی روز سه‌شنبه در پنل فلسفه دین تطبیقی هفتمین همایش بین‌المللی فلسفه دین معاصر
گفت: مهم‌ترین تعریف انسان این است که اهل سخن گفتن با دیگری است. گفت‌وگو هم شناخت
ما از خودمان را کامل‌تر می‌کند و هم موجب می‌شود به ضعف‌های خود پی ببریم.
وی افزود: گفت‌وگو همچنین شناخت دیگران را برای
ما موجب می‌شود. یک هویت خودی داریم و یک هویت غیر. اگر برای دیگری هیچ هویتی تعریف
نکرده باشیم، دیگر هویت خودی هم معنایی ندارد.
قربانی که در محل دانشکده ادبیات و علوم انسانی
دانشگاه خوارزمی سخن می‌گفت افزود: برای آموختن از دیگری گفت‌وگو نیاز است. گفت‌وگوی
عقلانی دینی نیازمند شرایطی است. از جمله این شرایط می‌توان به اجتناب از نگرش انحصاری
در باب حقانیت و نجات؛ اراده برای آموختن حقیقت از دیگری؛ تقدس زدایی از سنت دینی خود؛
(یعنی اجازه دادن به دیگری برای زیر سؤال بردن خط قرمزهای ما) پذیرش امکان برخی خطاها
و کاستی‌ها در سنت دینی خود؛ لزوم داشتن روحیه حقیقت‌جویی، صداقت و اعتماد متقابل در
مقام گفت‌وگو اشاره کرد.
وی سپس گفت: چند نوع گفت‌وگو می‌تواند بین ادیان
جریان داشته باشد. گاهی گفت‌وگوها به این شکل است که از قبل دیگری را به راه خود دعوت
کنیم. گاهی نیز می‌خواهیم تناقضات تفکر مقابل را برملا کنیم. نوعی از گفت‌وگوها هم
تشریفاتی است که معمولاً رهبران ادیان انجام می‌دهند و این نوع گفت‌وگو ارزشی ندارد.
این پژوهشگر فلسفه دین ادامه داد: یک گفت‌وگوی دیگر
عقلانی است که در این نوع ما می‌خواهیم حقیقت را در دیگری جستجو کنیم؛ هرگونه تعصب
و پیش‌فرضی را از سنت خود می‌زداییم و می‌خواهیم ببینیم دیگری درباره ما چگونه فکر
می‌کند و از او چه چیزی می‌توانیم بیاموزیم.
قربانی تأکید کرد: بین دین، معرفت دینی و دین‌داری
(سلوک دین‌دارانه) تفاوت وجود دارد. دین همان نصوص دین است. تفسیر دین‌داران از نصوص،
معرفت دینی است و رفتار دین‌داران را تحت عنوان دین‌داری نام می‌بریم. که این سه نوع
با هم تفاوت دارند.
وی در تشریح منظور خود از انحصارگرایی هم بیان کرد:
انحصارگرایی یعنی انحصار حقانیت و نجات در یک سنت. اولین مشکل آن استغنای از آموختن
است. مشکل دیگر آن این است که دیدگاه سنت‌گرایان عمدتاً شخص محور است در نتیجه دین‌داران
خیلی علاقه ندارند که پای خود را از دایره آن شخص بیرون بگذارند و ببینند دیگران چگونه
می‌اندیشند.
قربانی ، تقدس گرایی را مشکل بعدی دانست و افزود:
در این نگاه اجازه نمی‌دهیم که دین‌داران درباره باورهای دینی چون و چرا کنند و تمایل
داریم مردم را تقلیدی بار بیاوریم و نه تحقیقی. مشکل دیگر اثبات هویت خودی به‌صورت
مثبت و اثبات هویت دیگران به‌صورت سلبی و بر اساس خصوصیات منفی است. در نتیجه وجوه
اشتراک برای گفت‌وگو سلب می‌شود. خیلی از گفت‌وگوها توسط انحصارگرایان مدیریت شده است
که نشان می‌دهد به دنبال گفت‌وگوی عقلانی نبوده‌اند و بیشتر هدف آن دعوت دیگران بوده
است.
وی ادامه داد: برای برون‌رفت از انحصارگرایی دینی
و حرکت به سمت گفت‌وگوی عقلانی دینی راه‌هایی وجود دارد. یکی اینکه به‌طور موقت از
انحصارگرایی در باب حقانیت دست برداریم و کثرت‌گرایی و شمول گرایی را بپذیریم.
استاد دانشگاه خوارزمی افزود: راهکار دوم تقدس زدایی
از نظام باورهای دینی است. نمی‌توان هم گفت‌وگو کرد و هم در مقام گفت‌وگو مقدس‌مآب
بود. گام سوم اراده برای آموختن از دیگری است. گام بعدی تأکید بر اشتراکات انسانی است.
تفکیک سطوح دین یعنی تفکیک دین از معرفت دینی و رفتار دین‌داران نیز مهم است.
وی تأکید کرد: رعایت صداقت، اخلاق، اعتماد متقابل
و ضرورت فهم دیگری در قالب سنت خودش نیز اهمیت دارد. عمده جنگ‌ها مهم‌ترین ریشه‌اش
دین بوده است. برای گذر از این مشکل به فهم متقابل از فکر همدیگر نیاز داریم و باید
بدون پیش‌فرض کلامی وارد گفتگو با هم شویم.
انتهای پیام/