امام هادی(ع) فقه شیعه را تثبیت کرد/ جامعه کبیره تعریف امامت است

حجت الاسلام علیرضا حسینی در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد امام هادی (ع) گفت: درباره امام هادی (ع) که در میان ائمه ما معروف به ابوالحسن ثالث هستند چند محور را می توان بحث کرد. یک بحث این است که حضرت امام هادی (ع) همان طور که از اسم شان پیداست نقش هدایت امت شیعه را داشته اند و چه بسا به تعبیر دقیق هدایت انسان را داشته اند و اختصاص به شیعه ندارد. اما امام هادی (ع) به دلیل خواست شیعیان یک سازمانی که از زمان امام صادق (ع) تشکیل شد به نام سازمان وکالت را تا آخرین سفیر امام‌عصر این سازمان وکالت را ادامه دادند. نقش عمده این سازمان وکالت این بود که در آن به شبهات شیعیان جواب داده می شد و برای پیشبرد اهداف حضرات معصومین بود. البته ظاهر این سازمان جمع‌آوری و تحویل وجوهات شرعی و امثال این ها بود. ولی در بطن سازمان وکالت، جریان پیش برد اهداف معصومین وجود داشت.
دبیر اندیشکده فقه و حقوق اسلامی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت افزود: دومین محوری که درباره امام هادی (ع) می توان مطرح کرد این است که حضرت در زمان خودشان با غالیان برخورد علمی و در عین حال شدید داشتند. یعنی کسانی که نسبت به امر دین غلو داشتند و یک دین محرّف و منحرفی را می خواستند جایگزین کنند. حضرت با آن ها برخورد داشتند که ما در عصر حاضر از این محور فعالیت امام هادی (ع) می توانیم الگو بگیریم و جاهایی که چیزهایی به نام دین اسلام قلمداد می شود و جا می افتد باید جلوی آن را بگیریم. حضرت با این کار توانستند یک نوع پالایش و پایش از دین انجام دهند و آن چهره واقعی اسلام را نگه دارند. چیزی که امام حسین (ع) به خاطر آن خود و خانواده خود را فدا کردند. فقط به خاطر آن که آن اسلام اصیل به معنای واقعی کلمه حفظ شود.
این استاد دانشگاه سپس گفت: در کنار برخورد با غالیان افرادی در آن زمان وجود داشتند که حتی می خواستند قرآن را تحریف کنند و به ظاهر وانمود می کردند که می خواهند خدمت به دین کنند حضرت تمام قد جلوی آن ها نیز ایستادند. در برخورد با غالیان افرادی بودند که از یک چهره متافیزیکی و ماوراء طبیعی از معصومین ما در جامعه پخش می کردند مبنی بر این که معصوم غذا نمی‌خورد، نمی آشامد و خون او نجس نیست و این نوع مطالب. حضرت در مقابل این حرکت ساختارشکنی و عادی سازی می کردند. مبنی بر این که معصوم نیز مثل همه انسان‌ها است؛ می خورد، می آشامد و هر کار طبیعی یک انسان را انجام می دهد. فقط یک شرح وظایف و رسالت هایی دارد که آن ها را انجام می دهد.
علیرضا حسینی ادامه داد: محور سوم این است که حضرت شاگرد پروری داشتند. وقتی تاریخ را نگاه می کنیم می بینیم که اشخاصی مثل فضل بن شاذان نیشابوری که الان در کنار حرم امام رضا (ع) مدفون است از روات و اعیان شیعه است که از شاگردان امام هادی (ع) بوده است. یا شخصیت دیگری مانند علی بن مهزیار اهوازی یا حسین بن سعید اهوازی که از راویان شیعه هستند. یا از وکلا کسانی مثل علی بن جعفر معروف که محل بحث است که این علی بن جعفر که در قم است همان علی بن جعفر در کوفه است یا خیر. شخصیتی مثل حضرت عبدالعظیم حسنی از شاگردی امام هادی (ع) برخوردار بوده است. شاگرد پروری یکی از شاخصه های فعالیت های ایشان بود.
وی افزود: محور چهارمی که می‌توان بر آن تأکید کرد این است که امام هادی (ع) در جریان مکتب دین آمدند فقه نبوی و فقه علوی و فقه امام صادق (ع) و امام باقر (ع) را حفظ کردند. یعنی کارشان این بود که گاهی افرادی شبهه افکنی می‌کردند یا از روی غرض و یا این که واقعاً سوال داشتند و سوالات جدیدی که شاید در زمان ائمه دیگر قبل از امام هادی (ع) مطرح نبود، آن ها را پاسخ می گفتند. مثل شخصی که می خواست بر پنبه و کتان سجده کند یا این نکته که نماز شخصی که بیهوش شده است آیا قضا دارد یا خیر یا وضو پس از غسل جمعه آیا مشروع است یا نیست؛ این دست مطالب مطرح می شد و حضرت به اهتمام این جریان فقه، فقه مسلم امام صادق (ع) و امام باقر (ع) را با پاسخ گویی به مسائل فقهی و کلامی زمان تثبیت کردند. یعنی بخش زیادی از عمر حضرت و کارهای حضرت به پاسخ گویی به سوالات فقهی و کلامی گذشت.
علیرضا حسینی همچنین خاطرنشان کرد: شاهکار امام هادی (ع) که اگر فقط برای انجام این یک کار به دنیا می آمدند کافی بود، کتابت دعای جامعه کبیره است. این زیارت جامعه کبیره توسط امام هادی (ع) نگاشته شده است. بعضی از افراد دگراندیش و بی انصاف متأسفانه این دعا را تحت عنوان یک اساسنامه و مرامنامه غالی شیعه عنوان می‌کنند. زیارت معتبر و پر مغز و پر محتوا را به یک اساسنامه و مرامنامه تقلیل داده‌اند. بنده معتقد هستم آن کسی که این حرف را می‌زند اصلاً نفهمیده است که زیارت جامعه کبیره چه می‌خواهد بگوید و صرفاً به بخشی از زیارت جامعه کبیره توجه کرده اند و گفته اند این قسمت فقط به خدا مربوط است و این نوع حرف‌ها نشان می دهد که این ها ائمه را درست نشناختند.
وی در ادامه عنوان کرد: زیارت جامعه کبیره تعریف امامت است. اگر کسی بخواهد معرفی حقیقی ائمه علیهم السلام را از لحاظ علمی، اعتقادی و علم کلام را به دست بیاورد دعای جامعه کبیره را باید خوب مطالعه کند. پیش از آن که به عنوان یک دعا یا ثواب آن را بخواند آن را خوب بفهمد تا دچار این گونه انحرافات نشود. نکته دیگری که درباره امام هادی (ع) می‌توان مطرح کرد این است که ایشان پاسخ گویی به شبهاتی که امثال یعقوب بن اسحاق اهوازی معروف به ابن سکیت و یحیی بن اکثم مطرح می‌کردند را نیز داشتند. پاسخ گویی علمی به سوالات این ها را داشتند که به عنوان مثال دو مناظره از حضرت وجود دارد که قابل مطالعه است.
علیرضا حسینی در پایان گفت: متأسفانه در زمان ائمه علیهم السلام افرادی که به عنوان شاخص مذهب تشیع و تراث نبوی بودند، افرادی سودجو بودند و وجوهات شرعی را به سمت خود کشاندند مانند بنی عباس و مردم زمان به سمت پول و ثروت و حکومت می رفتند و نه به سمت حقانیت و چون حکومت و ثروت و قدرت به سمت بنی عباس رفت، حضرت در این شرایط تنها ماندند. اما در عین تنهایی این تراث نبوی و سیره جدشان را توانستند حفظ کنند و طبیعی است که مردم قدر نشناس، به قول حضرت امیر (ع) که در نهج البلاغه می فرمایند «اشباه الناس» یعنی کسانی که شبیه مردم و انسان هستند، این ها به سمت زر و زور کشیده شدند و دور حضرت خالی ماند و منجر به شرایطی شد که به شهادت امام هادی (ع) انجامید.