نقش فتوای مراجع عظام تقلید در شکل‌دهی زندگی سیاسی و اجتماعی مردم
به گزارش ادیان نیوز (ردنا)؛ فتاوی یا احکام مذهبی که از سوی مراجع عظام تقلید صادر می شود نقش مهمی در شکل دهی به زندگی شخصی و اجتماعی و سیاسی مردم دارد و بعضاً دامنه تاثیرات آن بسیار وسیع، تعیین کننده و فراتر از مقدلین است. در این حال در سال های اخیر که دامنه مسائل جدید گستردگی خاصی یافته است – از حقوق زنان، تا انفال و محیط زیست و هنر و سینما و فرهنگ و اقتصاد جدید و روابط بین الملل و ورزش و امثال آن – و با توجه به گستردگی فضای ارتباطی جامعه، فتاوی مراجع نیز از حساسیت خاصی برخوردار شده است و به سرعت مورد بحث در فضای عمومی قرار می گیرد و به طور کلی شرایط جدیدی به وجود آمده است که فتاوی صرفاً در رساله ها باقی نمی ماند و در گوشه و کنار عالم مورد دقت و بعضاً مناقشه قرار می گیرد.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر سید ابوالحسن نواب،با بیان اینکه فتوای مراجع عظام تقلید در طول تاریخ تاثیر زیادی در شکل دهی زندگی سیاسی و اجتماعی مردم داشته است، بیان داشت: متاسفانه امروزه جمعیت قلیلی از متدینین با فتوا کار می کنند و بیشتر مردم ایران کاری با فتوا ندارند.
او تصریح کرد: فتاوای مراجع عظام تقلید بویژه در موضوعات اجتماعی باید با کار کارشناسی صادر شود یعنی کارشناس اجتماعی باید موضوع را تشخیص داده و سپس فقیه در باب آن موضوع اظهارنظر کند.
رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب با بیان اینکه موضوع شان فقیه نیست، گفت: کارشناسان و متخصصین متدین باید موضوعات را روشن کرده و شفاف در اختیار مراجع قرار دهند.
او در خصوص وجود شورای استفتاء در دفاتر مراجع عظام تقلید و نقشی که آنها در مشورت دهی به مراجع عظام دارند، بیان داشت: این شورا کافی برای تشخیص موضوع نیستند چون اینها در موضوع شناسی مشکل دارند.
نواب با بیان اینکه فضای مجازی پدیده جدیدی نیست، به موضع گیری و فتاوای مراجع عظام تقلید پیرامون تلویزیون، ویدئوو ماهواره اشاره کرد و گفت: برخی مراجع عظام تقلید و امام راحل فتوا دادند که اگر از منافع حلال آن بتوان استفاده کرد، اشکالی ندارد.
او در عین حال تاکید کرد: فقیه درصدور فتوا باید جوانب مساله را درنظر بگیرد و مصلحت سنجی کند در غیر این صورت پذیرش عمومی نخواهد داشت.
رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب با اشاره به نظر امام خمینی که اجتهاد مصطلح را کافی نمی داند، گفت: چاه نفتی در خانه فردی درآمده است و شما به استناد مالکیت صاحب خانه را مالک چاه نفت می دانید. اگر اینگونه باشد پس بحث انفال چه می شود؟ لذا باید شرایط زمان و مکان را در باب این چاه نفت در نظر گرفت.
او به نمونه هایی از فتاوی مراجع عظام تقلید اشاره کرد که با توجه به آثار اجتماعی یا سیاسی آن نیازمند تامل و ملاحظات و مصلحت سنجی بیشتری بوده است و گفت: نمونه چنین فتواهایی، مساله بیت کوین(ارز دیجیتال) بود که برخی فقها بدون دقت حکم به حرمت آن دادند و نتیجه این شد که کسی از مردم به آن توجه نکند چون فتوا دقیق و همه جانبه نبود.
نواب به نمونه هایی از فتاوی با آثار مثبت سیاسی و اجتماعی در جامعه هم اشاره کرد و گفت: فتوای امام خمینی در جنگ نمونه هایی از فتواست که مورد پذیرش عمومی قرار گرفت یا حکم ارتداد سلمان رشدی که خیلی با تاخیر بیان کردیم اما چون کار کارشناسی و دقیقی انجام شده بود، پس از آن هیچ مسلمانی جرات مخالفت نداشت.
او با بیان اینکه امروزه فتاوایی که با مقتضیات زمان و مکان کار دارد، خیلی کارشناسی شده نیست، تاکید کرد: مرجع در مسائل بین المللی، داخلی و اقتصادی باید مشاور داشته باشد.
رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب تصریح کرد: امروز همه‌ی مراجع ما در پاسخ به هر استفتایی باید مشاور بین‌المللی داشته باشند زیرا مسایل نباید بدون توجه به جهان تشیع، گسترش تشیع و فراگیری تشیع مطرح شود.
او در مورد فتوای برخی مراجع در مورد فیلم مشق عشق که اخیرا صادر شده، عنوان داشت: هیچ کس در طول تاریخ تجلیل مولانا را ترویج صوفیه نمی داند و مرحوم مجلسی، جوادی آملی، شهید مطهری و رهبر انقلاب مولوی را قبول داشتند امام خمینی که ابن عربی را هم قبول داشت و به نظر می رسد این فتوا نیازمند کار کارشناسی بیشتری است.
پایان پیام/م