ماجرای رستاخیز را نمی‌توان به همه آثار دینی تعمیم داد/ پیشنهاد بازی به مقتدی صدر در «الرساله»
به گزارش ادیان نیوز(ردنا)؛ حجت‌الاسلام والمسلمین علی آتش‌زر، منتقد سینما و استاد حوزه، در گفت‌و‌گویی با بیان این‌که نباید کم‌کاری سینما را در پرداختن به موضوعات دینی به حوزه‌های علمیه مربوط دانست، گفت: برخی سینماگران معتقدند برخورد حوزه‌های علمیه با فیلم‌های مذهبی سبب می‌شود آثار کمتری با این موضوع تولید شود و این نگرش به طور کلی نادرست است و فقط در برخی موارد ممکن است صادق باشد، اما نمی‌توان از آن به عنوان دلیلی مطمئن برای کم‌کاری سینما یاد کرد.
وی افزود: از نگاه من دلایل کم‌کاری سینما در پرداختن به شخصیت‌هایی، چون حضرت رسول(ص) متعدد است، مهم‌ترین دلیل آن دشواری تولید اثر در این زمینه است، سینماگران تمایل دارند به جای پرداختن به موضوعات معنوی و تاریخی، سراغ قصه‌هایی روند که محور آن افراد هستند و به سادگی می‌شود درام را در آن شکل داد. نکته بعد این‌که ساخت فیلم در این حوزه نیازمند فیلمسازانی است که درونشان چنین سلوکی را تجربه کرده باشند، زیرا هر فردی قادر نیست به کشاکش ایمانی افرادی نظیر پیامبر(ص) بپردازد.
سلوک معنوی؛ لازمه فیلم‌سازی درباره پیامبر(ص)
این کارشناس حوزه رسانه تأکید کرد: پیامبر(ص) یک شخصیت بزرگ چند وجهی است و برای این‌که کارگردان یا نویسنده بخواهد به این حوزه بپردازد باید در قدم اول، سلوکی را در درونش تجربه کرده باشد. مثلاً ابن عربی در کتاب «کسوف حکم» سیر تاریخ بشریت را بر اساس پیامبران دسته‌بندی کرده است. در فصل آخر این کتاب که «محمدیه» نام دارد، پیامبر را به‌عنوان حقیقت تام الهی انسان نام برده است. او برای نگارش این کتاب سیروسلوکی را تجربه کرده که باعث شده اثرش در جهان اسلام ماندگار شود. این اتفاق در سینما نیز قابل تعمیم است، یعنی نگاه به حضرت رسول(ص) تنها در شرایطی که ذکر شد، ممکن است.
آتش‌زر با ذکر این‌که در میان سینماگران افراد مؤمن کم نیستند، بیان کرد: مسلماً در میان هنرمندان افراد با ایمان، اندیشمند و متعهد کم نیستند، اما کسانی را نداریم که سلوک لازم را برای تصویرگری از حضرت رسول(ص) داشته باشند.
وی در پاسخ به این مطلب که تنها مقصر دانستن سینماگران، شاید نادیده انگاشتن دیگر عوامل باشد، اظهار کرد: اگر منظورتان حوزه‌های علمیه است باید بگویم مراکز دینی تا قبل از ساخت فیلم «رستاخیز» مشکلی با آثار دینی نداشتند، زیرا فیلم‌های مختلفی، چون «امام علی»، «تنهاترین سردار»، «ملک سلیمان(ع)»، «مریم مقدس(ع)»، «مختارنامه» و… ساخته شد و مراکز دینی مشکلی را برای این آثار ایجاد نکردند، مثال‌هایی که ذکر کردم در حالی است که برخی از این آثار به لحاظ فنی و مفهومی ضعیف بودند، ولی مشکلی برای این تولیدات پیش نیامده است. مشکل از آنجا آغاز شد که خواستیم تصویرسازی مستقیمی از چهره ائمه یا شخصیت مذهبی در آثار نمایشی داشته باشیم.
فیلم «محمد رسول الله» ساخته مجید مجیدی به نظرم گواه روشنی است برای این‌که بدانیم اگر فیلمی سیر و سلوکی درست، پیرامون زندگی حضرت رسول (ص) یا ائمه (ع) انجام دهد نه تنها کارش با مخالفت مراکز دینی مواجهه نخواهد شد، بلکه با حمایت آن‌ها نیز مواجه می‌شود
این مدرس حوزه تأکید کرد: فیلم «محمد رسول الله» ساخته مجید مجیدی به نظرم گواه روشنی برای این است که بدانیم اگر فیلمی سیر و سلوکی درست، درباره زندگی حضرت رسول(ص) یا ائمه(ع) داشته باشد نه تنها با مخالفت مواجه نمی‌شود، بلکه مورد حمایت هم قرار می‌گیرد. در این فیلم وجوه مختلفی از زندگی حضرت رسول(ص) در کودکی و تأثیراتی که ایشان به روی ادیان دیگر داشتند مورد توجه قرار گرفته بود، زیرا قصد داشتند رحمت عالمین بودن حضرت رسول(ص) را به نمایش بگذارند و این امر هم به صورت مناسبی رخ داد.
«الرساله» با مشاوره مقتدی صدر از آسیبی جدی در امان ماند
وی تأکید کرد: برای رهایی از مشکلاتی که برای فیلم «رستاخیز» رخ داد هم راهکار وجود دارد، آن هم استفاده از مشاوران آگاه است، البته نه مشاورانی دکوری که فقط در تیتراژ فیلم‌ها و سریال‌ها نامشان قید می‌شود، بلکه افرادی که در تمام اثر همراه فیلم‌ساز و نویسنده باشند. مثلاً زمانی‌که مصطفی عقاد تصمیم گرفت فیلم «الرساله» را بسازد، ابتدا در پی نشان دادن چهره حضرت رسول(ص) و حضرت علی(ع) بود، حتی ایفای نقش رسول الله(ص) را به مقتدی صدر پیشنهاد کرد، اما با مشاوره‌هایی که صدر به او داد، از انجام این کار منصرف شد و تصویری نشان نداد. اینجاست که تأثیر یک مشاور عالم مشخص می‌شود و نتیجه آن هم در ماندگاری اثر عیان است.
این کارشناس رسانه حکم تصویرگری از چهره ائمه را در آثار نمایشی چنین توصیف کرد: در احکام اسلامی تصویرگری از ائمه به لحاظ حکم اولی اشکالی وجود ندارد، اما تبعات اجتماعی این امر را باید سنجید. به همین جهت وقتی عمده سینماگران سلوک لازم برای چنین کاری را ندارند بهتر است این اتفاق رخ ندهد.
وی متذکر شد: زمان آن رسیده موضوعات هنری به عنوان یک عامل تأثیرگذار در حوزه‌های علمیه مورد توجه قرار گیرد، زیرا ظرفیت عظیمی که مخاطبان این آثار به لحاظ کمی دارند اصلاً یا منبر قابل مقایسه نیست اما متأسفانه چنین اندیشه‌ای در حال حاضر در حوزه حاکم نیست و این نوع نگاه در حوزه رواج ندارد.
این سینماگر درباره تشتت آرایی که بین علما درباره آثار سینمایی وجود دارد گفت: این نقد قابل پذیرش است، زیرا اگر فصل‌الخاطبی در این زمینه وجود داشته باشد، وحدت رویه نیز شکل می‌گیرد. برای دستیابی به این وحدت رویه نیز می‌توان به فتوای رهبری به عنوان ولی فقیه استناد کرد.