کرونا نگاه سنتی‌های حوزه به فضای مجازی را تغییر داد/ کرونا عملاً تبلیغ سنتی را از بین برده است
کرونا سبب تعطیلی بسیاری از مراکز مذهبی شد و عملاً میان مبلغان سنتی ادیان و پیروانشان فاصله انداخت. در این میان روحانیون و مبلغانی که با فضای مجازی آشنایی داشتند توانستند ارتباط خود را با جامعه تقویت کنند.
ردنا (ادیان نیوز) / محمدعلی خرمی مشکانی: حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسینی نژاد یکی از این روحانیون است. او سال‌ها پیش از شیوع کرونا با راه‌اندازی سایت «مهندس طلبه» فعالیت خود را در حوزه تبلیغ و آموزش علوم دینی و حوزوی به‌صورت جدی آغاز کرد. با وی درباره تأثیر کرونا بر شیوه تبلیغ سنتی ادیان به گفتگو نشستیم.
حسینی نژاد گفت: بیماری کرونا در کنار مشکلاتی که برای هم کشور عزیزمان ایران و جوامع جهان پیش آورد برکات زیادی هم داشت. یکی از آن برکات این بود که مسئولین ما فضای مجازی را جدی‌تر بگیرند. فضای مجازی سالیان زیادی هست که در بین قشر خاکستری جامعه جدی هست ولی متأسفانه مسئول‌های ما جدی نمی‌گیرند.
وی افزود: ما یک خواص داریم که شاید نهایتاً ۳۰ درصد جامعه باشند. یک عموم مردم، کسی که دارد زندگی معمولش را می‌کند. اینها شاید به‌صورت حرفه‌ای دغدغه‌مند دین نباشند، نمازشان را می‌خوانند، روزه‌شان را می‌گیرند، آدم معمولی جامعه هستند. این افراد سالیان سال است که از فضای مجازی به‌صورت جدی استفاده می‌کنند. متأسفانه مسئولان ما در بخش‌های مختلف و همچنین حوزه این فضا را جدی نمی‌گرفتند.
کرونا عده‌ای را از خواب زمستانی بیدار کرد
این روحانی فعال در فضای مجازی گفت: بیماری کرونا باعث شد برخی از خواب زمستانی بیدار شدند و دیدند که دورشان چه خبر است.
وی افزود: در بین افراد حوزه دیدگاه سنتی وجود دارد که وقتی که کسی در این مسیر حرکت می‌کند در بهترین حالت سنگ به قطار در حال حرکت او می‌زنند. اما در این ۲ ماه فضا خیلی عوض شده است. اما خیلی از جامعه عقب هستیم. اگر ده سال پیش از کسانی که در مجازی ورود کردند حمایت می‌شد الآن حوزه می‌توانست کجا باشد؟ و به جای اینکه ما از جامعه عقب باشیم چقدر می‌توانستیم آمادگی داشته باشیم؟
کرونا عملاً تبلیغ سنتی را از بین برد
حسینی نژاد با اشاره به تأثیر کرونا بر شکل سنتی تبلیغ گفت: کرونا عملاً تبلیغ سنتی را از بین برده است. اعتقاد من این نیست که سنتی را تعطیل کنیم. تبلیغ سنتی، تبلیغ جدی ماست، مهم‌ترین تبلیغ است. نکته‌ای که وجود دارد این است که ما در فضای مجازی قابلیت‌هایی داریم که در فضای سنتی نداریم. شما کجا می‌توانید ۳۰۰۰ نفر، طلبه یا محصل، داشته باشید؟ ما ۶ سال است که ۳۰۰۰ نفر را آموزش می‌دهیم. آن هم از جاهای مختلف دنیا.
قطعاً اگر می‌شد این ۳۰۰۰ تا محصّل را ما حضوری بیاوریم تأثیرگذاری‌اش قطعاً بیشتر بود. شاید ۱۰۰ بود. ولی اعتقادم این است که ما صفر و صد نباید ببینیم. اگر نمی‌توانیم ۱۰۰ درصد را به دست بیاوریم، در فضای مجازی ۳۰ درصد، ۴۰ درصد، ۵۰ درصد را می‌توان به دست آورد.
فعالیت در اینستاگرام کار تبلیغی نیست
حسینی نژاد گفت: اعتقاد بنده این است که یک طلبه نباید کار کردن در فضای مجازی، مثل اینستاگرام، تلگرام و اینها را کار تبلیغی حساب نکند. طلبه باید کادرسازی کند و تأثیرگذاری جدی داشته باشد. فضای مجازی، یعنی شبکه‌های اجتماعی معمولاً بر اساس تلنگرهای کوتاه‌مدت است. مثلاً شما در اینستاگرام یک کلیپ یک‌دقیقه‌ای می‌گذارید. اگر کلیپتان ۲ دقیقه بشود بازدید آن کم می‌شود. چون مردم در شبکه‌های اجتماعی حوصله محتوای طولانی‌مدت را ندارند.
وی تصریح کرد: طلبه باید افرادی را پیدا کند و برای آنها تبلیغ داشته باشد. مثلاً به مدت دو ماه روزی یک ساعت با آنها کلاس داشته باشید.
حالا این افرادی که شما تربیت کردید، می‌توانند در شبکه‌های اجتماعی کار کنند. زمین بازی زمین ما نیست. در بهترین حالت اگر شما فرض کنید اینستاگرام ایرانی هم تولید بکنیم ، دیدگاه و ایدئولوژی پشت این شبکه‌ها دیدگاه غربی است. در بهترین حالت می‌آییم تلگرام را ایتا می‌کنیم. ولی ایتا هم همان است. یعنی شما نیامدید ذات آن شبکه اجتماعی را اسلامی کنید. مهم‌تر اینکه قواعد بازی هم با ما نیست، یعنی اگر شما زمین را هم ایرانی کنید، قواعد برای شما نیست.
مبلّغ فضای مجازی باید خوش‌فکر باشد
حسینی نژاد مهم‌ترین لازمه حضور در فضای تبلیغی جدید را «خوش‌فکر بودن» دانست و گفت: یک محتوا ممکن است محتوای عالی‌ای باشد ولی قالب زشتی به آن بدهید. متأسفانه طلبه‌ها اکثراً سواد رسانه‌ای خوبی ندارند و یکی از علت‌هایش هم این است که حوزه به آنها آموزش نداده است.
تولید محتوای صحیح یک علم است. یک مثالی بزنیم، فرض کنید می‌خواهید یک محتوای درسی ارائه بدهید. مردم در فضای مجازی کلاً ذهنشان خیلی کم‌صبر است. اگر یک محتوای درسی را یک ساعت ارائه بدهید، شاید افراد بسیار کمی ببینند. ولی اگر همان ساعت را پنج دقیقه پنج دقیقه کنید، بازدهی آن بیشتر می‌شود.
حوزه متأسفانه وارد این عرصه نشده است. قوی‌ترین کاری که انجام شده آمدند محتوای ۲۰ سال قبل را در اینترنت گذاشتند. این اصلاً تبلیغ نمی‌شود. متأسفانه حوزه خیلی عقب است.
فاصله تأمل‌برانگیز حوزه با فضای رسانه‌ای جدید
حسینی نژاد در پاسخ به این پرسش که «آینده حوزه در فضای جدید رسانه‌ای جدید را چگونه می‌بینید » گفت: با دو دوتای دنیوی من خیلی وحشتناک می‌بینم. چون‌که هیچ کاری نمی‌کنند. همین الآن که دارم با شما صحبت می‌کنم، مجموعه‌های حوزوی را می‌شناسم که تدریس آنلاینشان متنی است. اصلاً این فاجعه است. شاید این مورد، مثلاً ۳۰ سال پیش در اروپا انجام می‌شد. یعنی شما ببینید چه فاصله و چه گپی وجود دارد بین تکنولوژی روز با تکنولوژی که ما داریم استفاده می‌کنیم.
البته اگر طلاب خودشان تک‌تک، و دسته‌جمعی، خودشان کار کنند، ایمان دارم خداوند نصرت الهی را می‌رساند.
نباید فایل فروشی کنیم
وی در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان برای تبلیغ از فضای مجازی استفاده کرد گفت: در حوزه، ما دو نوع می‌توانیم از فضای مجازی برای تبلیغ استفاده کنیم. یک نوع این است که شما فضای مجازی را اصل بگذاری، محتوایی تولید کنید و در این فضا بگذارید و بقیه استفاده کنند. در حقیقت شما یک فیلمی تولید کنید، در اینترنت می‌گذارید، شاید ده هزار نفر دانلود کنند ببینند. این یک رویکرد است. یک رویکرد دیگر این است که فضای مجازی یک واسطه بین شما و مخاطبتان باشد. یعنی مثلاً من الآن که با شما حرف می‌زنم تلفن یک واسطه است. یعنی شما از فضای مجازی صرفاً به عنوان یک واسطه استفاده کنید، نه یک بستر اصلی.
یعنی با مخاطب قدم‌به‌قدم همراه بشوید. اگر سؤالی دارد کمکش کنید. شما خودتان پیگیری کنید. انگار دو انسان با هم ارتباط دارند ولی واسطه‌شان فقط اینترنت است. پیشنهاد و اعتقادم این است که اگر طلبه‌ها می‌خواهند تأثیرگذار باشند نباید فضای مجازی را به عنوان یک بستر نگاه کنند. یعنی محتوا را بگذارند و بروند.
متأسفانه حتی بعضی از مؤسسات دینی که تولید محتوا می‌کنند این رویکرد را دارند. در حقیقت فایل‌فروشی می‌کنند، فایل تولید می‌کند به شما می‌فروشد.