«در دام داعش»؛ کوششی برای فهم حقیقی داعش

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، ظهور داعش، و اتفاقاتی که توسط آن ها، و دیگر بازیگران حاضر در منطقه رقم می خورد، یکی از همین رخدادهاست. پدیده ای که علیرغم پیگیرکنندگان زیادی که دارد، اما بطور دقیق مورد کنکاش، و تحلیل و بررسی واقع نشده است.

داعش را صرفا با خشونت ها و توحش هایش می شناسند، تا افکار و دیگر رفتارهایش. داعش را از زمان تاسیسش میشناسند، بدون آنکه ریشه ای و تاریخی به توصیف و تحلیل عقبه آن بپردازند. داعش را صرفا ثمره نقشه های استعماری می دانند، بدون اینکه سهمی برای حکام بلاد مورد تهاجم قائل باشند. و از طرفی، آینده را نیز بدون داعش و ظهور هم صنفانی از آن تحلیل و پیش بینی میکنند. حقیقتا آیا در آینده، دیگر شاهد چنین جریاناتی نخواهیم بود؟

«در دام داعش» را باید اثری قابل ملاحظه برای پاسخ به پرسش های بالا دانست. کتابی که حاصل پژوهش های مولفی است که با تمرکز بر تاریخ، و سیاست، توانسته است آنچه را که باید از داعش، در خصوص علل و عوامل ظهور و تاثیراتش در تغییرات منطقه  و جهان بدانیم، به تصویر بکشد.

پیرژان لوییزار ۶۶ ساله، و استاد و محقق تاریخ اسلام، در مرکز ملی تحقیقات علوم فرانسه، و مدیر بخش مطالعات خاورمیانه آن مرکز است. تسلط بر زبان عربی، و تجربه حضور و زندگی در کشورهای عربی، باعث شده تا لوییزار به عنوان یکی از صاحب نظران در حوزه اسلام و دنیای عرب شناخته شود.

نویسنده در پیشگفتار معتقد است که «در دام داعش» می کوشد تا دلایل موفقیت سریع داعش در منطقه را توضیح بدهد. از طرفی نیز سعی می کند بفهمد چرا کشور های غربی در تله داعش افتادند. سوالی که ریشه در اتفاقات صد سال گذشته دارد. اتفاقاتی که از سال ۱۹۱۴ و با طرح سایس پیکو آغاز، و تاکنون کشورهای جهان اسلام، و هم چنین غرب را درگیر چالش کرده است.

محتویات کتاب حاضر را می توان به دو دسته تقسیم کرد:

گزارشی دقیق از اتفاقات رخ داده و بازیگران آن در منطقه

به عنوان مثال مولف در خصوص «بعث نو» می نویسد: کودتای جدیدی که در سال ۱۹۶۳ به وقوع پیوست گروه جوانی از افسران بعثی را که در مصر آموزش دیده بودند بر سرکار آورد. این گروه مخالف نسل پدران موسس این حزب بودند و کاملا ساختار بعث را در سوریه متحول کردند. از این پدیده با عنوان بعث نو نام می بریم که به دنبال اصلاحات مترقی و اجتماعی بود. در یک موقعیت بسیار پیچیده، این رهبران جدید بعث تمام ارتباطات را با جمهوری متحد عرب قطع کردند. افتادن ارتش به دست علوی ها از همین جا آغاز شد. یکی از این افسران علوی، صلاح جدید، قدرت را در سال ۱۹۶۶ در درست گرفت، و وزارت دفاع سوریه را به یکی از هم قطاران خود، حافظ اسد سپرد.[۱]

تحلیل و ارزیابی جریانات و عاملین اتفاقات

به عنوان نمونه نویسنده یکی از علل موفقیت داعش را رسانه و تبلیغات آن می داند. لوییزار، پس از معرفی الفرقان و دابق، به عنوان دو رسانه اصلی داعش می نویسد: سیاست روابط عمومی و تبلیغات دولت اسلامی با آمیزه پیچیده ای از تبلیغات پرشور و هیجان، آن هم با نوعی حرفه ای گری بسیار و مخفی کاری های فراوان، همراه است. این مخفی کاری ها بیشتر بخاطر پنهان کردن برخی از مسائل محلی در سطح جهانی است. براساس این مخفی کاری، آن چه نشان داده می شود یکتاپرستی قبایل مسلمان منطقه به عنوان محرک اصلی اتحاد آنها در برابر قبایل مشرکی است که سراسر پر از نفاق و درونی اند. به همین خاطر است که شاید نشست مشترک تمام گروه ها و قبایل موصل در ژوئن ۲۰۱۴، که یک صدا ابراز کردند که دیگر اجازه نخواهند داد پلیس و ارتش به این شهر بازگردند، توجه دستگاه تبلیغاتی دولت اسلامی را جلب نکرد. ضمن آن که هیچ وقت نمی توان به درستی فهمید تصاویری که از اعدام های داعش منتشر می شود مربوط به سوریه اند یا عراق. به نظر می رسد طراحی چنین صحنه های هراس آوری می تواند اصل قهرمان زدایی و پاک بودن سلفی ها را زیر سوال ببرد.[۲]

یا در جایی دیگر نویسنده در خصوص استعمارگران غرب اینگونه اظهار میکند: قدرت های بزرگ به سختی می توانند گذشته استعمارگرانه خود را توجیه کنند یا برای آن پاسخ قانع کننده ای بیابند. ماموریت تمدن سازی اروپا به اشتهای بی پایان استعمارگری کشورهای پرقدرت این قاره پوشش مناسبی داد تا این هدف آسان تر به دست بیاید. نپذیرفتن مسئولیت اتفاقات گذشته این موضوع را که دیپلماسی غرب قادر نیست آینده خاورمیانه را به راحتی پیش بینی کند، به خوبی روشن می کند. [۳]

مولف اثر پیش رو را در شش فصل، و یک جمع بندی به نگارش در آورده است:
ظهور دولت اسلامی
ازسایس پیکو تا یعقوبیه
عراق، دولت در مقابل جامعه
حکومت سوریه در دام مذهب گرایی
آیا خاورمیانه دارد زیر و رو می شود؟
تله داعش

کتاب «در دام داعش» علاوه بر برجستگی آن در حوزه پژوهش، ویژگی های دیگری نیز دارد؛ پاورقی های مناسبی که توسط مولف، و مترجم در کتاب آمده است، باعث شده تا خواننده فهم دقیق و بهتری در خصوص  اتفاقات و شخصیت ها داشته باشد، و این متن تخصصی را بهتر همراهی کند. گاه شمار وقایع، و نمایه ها و نقشه هایی که در انتهای کتاب آمده است، یکی دیگر از امتیازات اثر مذکور است.

طرح جلد کتاب، که به رنگ سیاه، و حک شدن عنوان اثر با رنگ سفید است، تداعی کننده پرچم داعش است. قطع مناسب کتاب( ۱۹ ×۱۲.۵) و صفحه آرایی آن از جمله ویژگی های ظاهری آن محسوب می شود. در دام داعش توانسه در سال ۲۰۱۵ جایزه برپین برای کتاب ژئوپولیتیک، و  در سال ۲۰۱۶ جایزه برتر دانشجویان علوم سیاسی را به خود اختصاص بدهد.

در نهایت کتاب  را به علاقه مندان عرصه شناخت کشورهای عراق و سوریه و همچنین تحلیل گران این میدان پیشنهاد میکنیم. با این حال، اثر معرفی شده را خالی از اشکال هایی در تحلیل، و هم چنین عدم دخالت پیش فرض های نگارنده، در تالیف آن نمی دانیم.

این اثر ارزشمند در ۱۵۲ صفحه به قلم خانم ویدا سمیعی ترجمه، و توسط نشر نو در سال ۱۳۹۶ به چاپ رسیده است.
پی نوشت:
[۱] – در دام داعش، ص ۷۹
[۲] – در دام داعش ص ۱۲۳
[۳] –  در دام داعش ص ۱۳۲

منبع: شعوبا