طی چهار دهه اخیر مجالی به اقتصاد اسلامی داده نشده است

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، محمدجواد توکلی، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در نشست علمی «اقتصاد اسلامی و سکولار» طی سخنانی با موضوع اقتصاد اسلامی از نظریه تا عمل که به صورت مجازی برگزار شد، اظهارکرد: تعجب می‌کنم که چرا اقتصادنا در حوزه تدریس نمی‌شود زیرا برخی اساتید مدعیاتی به این کتاب نسبت می‌دهند که نشان می‌دهد این اثر را نخوانده‌اند.

وی با اشاره به هویت متمایز اقتصاد اسلامی نسبت به اقتصاد غیراسلامی، بیان کرد: اول بحث مبانی و پارادایم فکری اقتصادی اسلامی است؛ مبانی هستی، معرفت و ارزش‌شناسی اقتصاداسلامی متفاوت از اقتصادهای دیگر است. اقتصاد اسلامی دانشی در خدمت انسان و جامعه‌سازی است نه تکاثر ثروت و پول‌سازی.

توکلی با بیان اینکه در نگاه هستی‌ شناختی نگاه به جهان متفاوت است، تصریح کرد: متأسفانه ما به قرآن فقط در حد برداشت‌های ساده‌ نگاه می‌کنیم در حالی که قرآن تعریف متفاوتی از انسان دارد و با این نگاه، در رویکرد اسلامی، اقتصاد هدف نیست و در خدمت اهداف والاتر است در حالی که در تمامی نظرات اقتصاد متعارف، خود اقتصاد هدف است و بسیاری از ارزش‌ها ذبح می‌شوند تا کشورها به اهداف اقتصادی برسند.

توکلی بیان کرد: در اقتصاد متعارف خیلی از سیاست‌ها، خانواده را از بین برده است؛   امروز لایحه تعالی خانواده در کشور مطرح است ولی باید ببینیم آیا تعریف درستی از اقتصاد داریم؟ زیرا لاجرم بر خانواده تأثیر دارد؛ متأسفانه در سال‌های متمادی رشد جمعیت را کوبیدیم و آن را ضد ارزش کردیم و امروز نظام اقتصادی ما علیه خانواده شکل گرفته است.

عضو هئیت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) گفت: با گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی کدام مقطع زمانی اختیار و مجالی را به صورت علمیاتی و عملی در اختیار اقتصاداسلامی قرارداده اید که امروز از آن مطالبه دارید؟

استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: یکی از ظلم‌هایی که در دهه‌های اخیر به اقتصاد اسلامی شده این است که برخی ناکارآمدی‌های اقتصاد ایران به پای اقتصاد اسلامی نوشته شده است.

وی تصریح کرد: به جرات می‌توان گفت که در چهل سال اخیر هیچگاه مجال برای اجرای اقتصاد اسلامی فراهم نبوده است. اقتصاد ما در عمل بر اساس سیاست‌های نظام بازار آزاد، آن هم به شکلی ناقص و تقطیع شده، مدیریت می‌شود؛ ولی مشکلات به پای اقتصاداسلامی نوشته می‌شود.

توکلی افزود: حتی در فضای تولید دانش نیز اقتصاد اسلامی جایگاه چندانی ندارد. باید پرسید که چه بخشی از بودجه‌های آموزشی و پژوهشی دانشکده‌های اقتصاد کشور و مراکز پژوهشی اقتصادی به تحقیقات اقتصاد اسلامی اختصاص یافته است؟ ما چه مقدار از محققان اقتصاد اسلامی حمایت کردیم؟ اگر تحلیلی سرانگشتی از بودجه اختصاص یافته به اقتصاداسلامی داشته باشیم، باید بگوییم تقریبا هیچ!

عضو هیئت علمی گروه اقتصاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: اگر بخواهیم اقتصاداسلامی را مورد بررسی قرار دهیم باید از دو محور نظری و عملی مورد ارزیابی قرار دهیم. در چهار دهه اخیر بیشترین وقتی که اقتصاداسلامی گذاشت  در باب تولید نیروی علمی بود که تاحدودی موفق شدیم، بطوریکه انجمن علمی اقتصاداسلامی دارای یکصد نفر عضو است که بعضا در حوزه و دانشگاه مدارج علمی را پشت سر گذشته اند و در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا مشغول به تحصیل و منشأ اثر هستند.

وی ادامه داد: اگر امروز شاهد پیشتازی اقتصاد متعارف نسبت به اقتصاداسلامی هستیم از این جهت است که سابقه ای ۲۶۰ ساله دارد و اگر بخواهیم همزمان با تالیف کتاب آدام اسمیت پیرامون اقتصاد مبدا قرار دهیم به سال ۱۷۷۶ بر میگردد و این درحالی است که شهید صدر در سال ۱۹۶۰ پیرامون اقتصاداسلامی تألیفاتی داشتند آنچه وجود دارد یک گپ ۲۰۰ ساله میان اقتصاد متعارف و اقتصاداسلامی است.

توکلی تصریح کرد: همین شصت سال سابقه اقتصاد اسلامی را هم چندان مورد سرمایه گذاری قرار نداده ایم، پس از انقلاب اسلامی که با جنگ و دوران پس از جنگ همراه بودیم و بعد از آن نسبت به ساخت و تجهیز زیرساخت ها اقدام کرده ایم.

این محقق حوزه اقتصاد بیان کرد: در یک بررسی که از سایت ها و پایگاه های دانشگاه ها و دانشکده های اقتصادی مراکز آموزش عالی کشور داشته ام اطلاعاتی نسبی به دست آورده ام که تقریبا ۳۸۰ عضو هیئت علمی اقتصاد در ۲۸ دانشکده و مؤسسه آموزش عالی داریم که خیلی خوش بینانه چیزی حدود ۵۰  ۶۰ نفر اساتید علم اقتصاد اسلامی می باشند که سهمی ۱۵ درصدی را شامل می شود.

وی ادامه داد: من در جستجو بخش موضوعی نورمگز مجلات اقتصادی را شمارش کردم که عددی بالغ بر ۱۰۵ مجله اقتصادی بود که سهم اقتصاداسلامی به ۵ مجله نمی رسد و همینطور نسبت دانشجویان اقتصاد اسلامی نسبت به رشته اقتصاد، طرح های پژوهشی با موضوع اقتصاد اسلامی، در واقع سهمی است که شما به اقتصاداسلامی داده اید و از منابع مالی و عمومی بودجه ای که نسبت به اقتصاد متعارف به اقتصاد اسلامی اختصاص داده اید در حد صفر است! حالا می آیید و می گویید علمای علم اقتصاد اسلامی چه کرده اید؟ ببینید چه داده اید و چه می خواهید!؟

توکلی اضافه کرد: در چهار دهه بعد از انقلاب هیچ مجالی در عمل برای اقتصاد اسلامی وجود نداشته به خصوص در سه دهه اخیر نسخه‌های اقتصاد آزاد در بازار اجرا شد و وارد خصوصی‌سازی شده‌ایم؛ لذا عملاً اقتصاد اسلامی چوب مشکلاتی را می‌خورد که دیگران براساس نسخه‌های اقتصادی جهانی عمل کرده و همه ناکامی‌ها را بر سر اقتصاداسلامی می‌کوبند؛ رهبری یک دهه است که از اقتصاد مقاومتی سخن می‌گویند ولی آیا دولت آن را اجرا کرده است؟. حتی برخی از آن‌ها اصلاً اطلاعی از اقتصاداسلامی ندارند و آن را نخوانده‌اند.

وی افزود: رهبری در بحث عدالت فرمودند ما در این زمینه کم کار کرده‌ایم که سخن درستی است البته گرچه ایده‌های جدیدی در این زمینه و بانکداری از سوی مؤسسات حوزوی در حال تحقیق و ارائه است ولی باید بودجه‌های پژوهشی در اختیار باشد و مجال اجرا هم فراهم شود.

منبع: حوزه نیوز