امیرالمؤمنین (ع) امام انسانیت است/ برای او تنها انسان؛ بدون‌نژاد، رنگ و دین و ملیت مطـرح بود
سید ابوالحسن نواب:
امام علی(ع) را باید «امام انسانیت» نامید. امامی که همّ اولش انسـان بود. برای او تنها انسان؛ بدون‌نژاد، رنگ و دین و ملیت مطـرح بود.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، حجت الاسلام والمسلمین سید ابوالحسن نواب، رییس دانشگاه ادیان و مذاهب، در یادداشتی آورده است؛ امیرالمؤمنین (ع) را باید «امام انسانیت» نامید. امامی که همّ اولش انسـان بود. برای او تنها انسان؛ بدون‌نژاد، رنگ و دین و ملیت مطـرح بود.
وقتی مالک اشتر مأمور امیرالمؤمنین (ع) در مصر شد امیرالمؤمنین (ع) به وی فرمودند: «ای مالک، مردمی که در مصر هستند، یا هم دین تو هستند یا همزاد تو در خلقت هستند.»
یعنی حتی اگر مسلمان و هم‌دین تو نباشند، انسان هستند؛ باید رعایت آنان را کرد. یا در جای دیگری فرمودند: «اگر از پای یک زن یهودی خلخال به ظلم و جنایت در بیاورند، انسان خوب است تا از این غصه بمیرد.» این سخنان نماد آن است که حضرت علی(ع) «امام عدالت» هستند.
به همین دلیل بعد از ۱۴ قرن از شهادت ایشان بهترین کتاب درباره امام اول شیعیان را مسیحیها مینویسند. جورج جرداق، کتابی به نام «الامام علی صوت‌العداله الانسانیه» مینویسد درباره اینکه امیرالمؤمنین، صدای عدالت انسانیت است. یعنی پس از ۱۴ قرن پاسداشت آن نگاه بلند و انسانی امیرالمؤمنین (ع) را حفظ کردهاند و امیرالمؤمنین امام بشریت است. از ابتدا تا انتهای نهج‌البلاغه، فریاد امام علی(ع)، فریاد عدالت و حقطلبی و دفاع از حقوق انسانها است.
امیرالمؤمنین در طول حکومت کوتاه ۵ سالهاش نامه های زیادی به کارگزارانش نوشت و در این نامه ها بر رسیدگی به محرومان، ظلم نکردن، جدایی از اشرافیت و درهم نیامیختن با زورمندان و قدرتمندان و حیله گران تأکید داشت. به حکام میگفت: شما نباید از مردم فاصله بگیرید. شما نباید سر سفره های رنگین بنشینید. شما نباید از پاسخگویی به محرومان طفره بروید؛ بلکه باید غمخوار محرومان باشید. این حکومت و این پست و این مقام، بر شما یک طعمه نیست؛ وسیله ای است برای خدمت کردن و نه وسیله ای برای زراندوزی و مال‌اندوزی و قدرتطلبی و تجاوز به حقوق انسانها.
امیرالمؤمنین (ع) در زمانی که حکومت ظاهری نداشت، از نصیحت به کارگزاران و حاکمان وقت هیچ کوتاهی نمیکرد و در دفاع از نظم و انضباط ظاهری حکومت، کوتاه نیامد؛ حتی آنگاه که شورشیان میخواستند عثمان، خلیفه مسلمین را بکشند، فرزندان خود را برای دفاع از وی فرستاد و در مشورت دادن به خلیفه اول و دوم هم هیچ کوتاهی نکرد. اگرچه حکومت، حق او بود ولی اکنون که دیگران آن حکومت را گرفته بودند، با انتقامجویی و حرکت‌های ایذایی و غیرمنطقی نظم جامعه اسلامی را بر هم نزد.
امیرالمؤمنین (ع) امام عقلانیت، منطق و نظم بود. امیرالمؤمنین (ع) نظم جامعه را حفظ کرد و در نهایت هم که حکومت را بر اثر اصرار مردم پذیرفت، فرمود: «اگر خواست شما نبود، من افسار این شتر را بر گردنش میانداختم.»
امیرالمؤمنین (ع) یک لحظه از کار و تلاش در زندگی شخصی فروگذار نکرد حتی امروز پس از ۱۴۰۰ سال به مدینه که مشرف میشویم، منطقه ای است به نام «آبار علی»؛ یعنی چاه هایی که امیرالمؤمنین با دست مبارک خود کنده‌اند و ایجاد کار و اشتغال کرده اند. امیرالمؤمنین(ع) در ایجاد اشتغال، فعالیت و تلاش، یک لحظه از پا ننشستند.
امام علی(ع) «مرد میدان جهاد» بود و هر آنگاه که اسلام مورد حمله قرار میگرفت، در کنار رسول الله(ص) مانند یک سرباز فداکار تا سرحد جان از اسلام دفاع می کردند و در جبهه جهاد هم اخلاق و معنویت را فراموش نمیکردند. ایشان در جنگ با عمرو بن عبدود آنگاه که او به صورت امیرالمؤمنین آب دهان انداخت، از روی سینهاش بلند شدند تا کشتن او در آن لحظه، از روی خشم شخصی نباشد و دوباره به میدان برگشتند و در مصاف با او سرش را از تن جدا کردند.
در بازگشت از جنگ صفین نیز وقتی از امام علی(ع) درباره معارف الهی (قضا و قدر) سؤال کردند ایشان با آرامش به سؤال کننده پاسخ داد. سپس دیگران به امیرالمؤمنین گفتند: «این چه وقت پاسخ دادن بود؟»و ایشان فرمودند: «جنگ ما برای بیان حقیقت و معارف الهی است.» پس به‌طور خلاصه می توانیم بگوییم که امام علی(ع)، امام انسانیت، عدالت، اخلاق، تلاش، نظم، فداکاری، جهاد و دفاع از اسلام بود.