جایگاه زنان در جوامع اسلامی معاصر با تأکید بر آرای مرتضی مطهری، سید قطب، نصر حامد ابوزید
تازه‌های نشر؛
کتاب «زن در جدال سنت و تجدد» به قلم مینا جهانشاهی که به‌تازگی از سوی نگاه معاصر منتشر شده است به بررسی جایگاه زنان در جوامع اسلامی معاصر با تأکید بر آراء شهید مرتضی مطهری، سید قطب، نصر حامد ابوزید می‌پردازد. این اثر می‌خواهد به‌نوعی تضاد و تخالف برداشت‌های دو رویکرد اصل‌گرایان و نو اعتزالیان اصلاحی را در مسئله زنان با نمایندگی این سه متفکر به بحث بگذارد.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، هر چند که اندیشمندان و روشنفکران مسلمان، با رویکرد و دیدگاهی اسلامی سعی کرده‌اند تا به بررسی جایگاه زن در اسلام بپردازند؛ اما بسیاری از این تفسیرها به نحوی در مقابل هم صف‌آرایی می‌کنند؛ به این معنا که گرچه نظرگاه آنان نشأت گرفته و نُضج و نُمو یافته از یک دین بوده و منشأ و منبع نَشو و نمای آراء جملگی‌شان مصادر غالباً یکسانی (همچون مُصحف، سنت، سیره و تاریخ اسلام) است، اما به سبب مداخله‌ی متغیرهای اجتماعی و فرهنگی متنوعی که رویکردهای «احیاگرایانه» و «اصلاحیِ» متفاوتشان را سبب گشته است، قرائت‌ها، تفسیرها و طبعاً تقریرهای مخالفی از هر یک به بار آمده و نهایتاً استنتاجاتِ غایی متمایز و گاه متعارضی نیز از هرجرگه استحصال شده است.
مینا جهانشاهی، دانش آموخته علوم اجتماعی دانشگاه تهران و دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی دانشگاه علامه در اثر خود با عنوان «زن در جدال سنت و تجدد» برای آنکه بتواند تحلیل منسجم و منظمی از جایگاه زن در آراء اندیشمندان مسلمان ارائه دهد در ابتدا با توجه به رویکرد و همچنین اهدافی که هر یک از آن‌ها (به مدد تفسیراتشان از مسئله‌ی زن در اندیشه اسلامی) پیگیری می‌کنند، آنان را به دو دسته‌ی اصل‌گرا (سنتی) و متجدد (مدرن) تقسیم کرده است.
در این کتاب به‌طور خاص به آراء و اندیشه‌های سه متفکر اجتماعی مسلمان معاصر و مؤثرِ دارای تنفذ عینی و اجتماعی در جوامع اسلامی یعنی شهید مرتضی مطهری، سید قطب و نصر حامد ابوزید حولِ موضوع زنان پرداخته شده است. کتاب با استفاده از رویکرد مقایسه‌ای در جهت بیان یکسانی‌ها و اختلاف‌ها در بین سه متفکر نگاشته شده است.
چنانکه به ایجاز نیز ذکر آن رفت، دلیل برگزیدن متفکران مذکور «وسعت» و «شمولیت» و همچنین تأثیرگذاری عینی و اجتماعی آراء هر یک در متن با رفتارهای فرهنگی و ساختارهای اجتماعی جوامع اسلامی معاصر، خاصه در منطقه‌ی خاورمیانه می‌باشد؛ بر این دلایل، می‌توان دغدغه‌ی فکری متفکران مذکور حول مسئله‌ی جایگاه زنان در جوامع اسلامی را نیز افزود، حجم کثیر متون و آثار نگاشته شده توسط آن‌ها حول چنین موضوعاتی، خود اثباتی موثق است بر این ادعا که در کتاب مفصلاً بدان‌ها پرداخته شده است.
در جهت ایجاد انتظامی فزون‌تر در مقدمه و آغاز بحث، ضمن بیان تحولات شکل‌گرفته در قرون معاصر در غرب و متعاقباً تأثیراتِ فکری و فرهنگی آن در جوامع اسلامی، به مقوله‌ی زنان در جوامع اسلامی پرداخته شده و واکنش اندیشمندان مسلمان در برابر چنین تحولاتی مورد کنکاش قرار گرفته است. همچنین برای انسجامی بیشتر، هر یک از اندیشمندان مذکور ذیل یک جریان یا نحله‌ی فکری آورده شده است. شهید مرتضی مطهری و سید قطب به ترتیب در گروه اصل‌گرایان شیعه و سنی و نصر حامد ابوزید در گروه نو اعتزالیان اصلاحی اهل سنت آورده شده‌اند.
در مقطع بعدی، ضمن ابهام‌زدایی از ذهن خوانندگان به تبیین و تحلیل مفاهیم اصلی کتاب آن‌گونه که در ذهن نویسنده است پرداخته شده است. مفاهیمی همچون اصل‌گرایی، اعتزال و نو اعتزال، سنت و مدرنیته، نقاط تفاوت و تمایز جریانهای مذکور از یکدیگر و … .
پس از بیان مبسوط مقدمات، چنانکه از فهرست نیز مشخص است، سه فصل آتی کتاب به ترتیب به مرتضی مطهری، سید قطب و نصر حامد ابوزید تخصیص یافته است. در هر فصل ضمن بیان زندگی‌نامه‌ی اجتماعی هر اندیشمند و تبیین خطوط اصلی اندیشه و روش‌شناسی وی و تحولاتی که وی را به‌سوی نظریه‌پردازی اختصاصی سوق داده است، جایگاه و موقعیت زنان مسلمان در جوامع اسلامی در سه حوزه‌ی کلانِ «فردی»، «خانوادگی» و «اجتماعی» (سه حوزه‌ای که بخش اعظمی از حیات اجتماعی انسان در جامعه را پوشش می‌دهند) در اندیشه‌ی او به نحوی مستند تبیین و تحلیل شده است. پرداختن به مقولاتی حساس و مهم و زنده همچون: موقعیت و جایگاه زنان، تساوی انسان‌ها، مادری و همسری و خانه‌داری، قوامیّت، طلاق، تعدد زوجات، حدود مشارکت اجتماعی، اشتغال، حجاب، حق ارث و… بخش مهمی از موارد مطروحه ذیل حوزه‌های ثلاثه‌ی کلانِ مذکور در اندیشه‌ی هر اندیشمند می‌باشد که به نحوی منسجم و دقیق به رشته‌ی تحریر و تحلیل کشیده شده است.
در پایان و استنتاجات نهایی، ضمن بیان اهم مطالب کتاب و همچنین تخریج نقاط تشابه و تعارض، به نقش تمایزات روش‌شناختی هر اندیشمند در تکوین نقاط اختلاف پرداخته شده است.
لازم به ذکر است، این اثر برای کسانی که در پی یافتنِ مبانی فکری و نظری ساختارهای عملیِ عینیِ اجتماعی و مصادر قوانین حقوقی معاصر در باب زنان در جوامع اسلامی هستند می‌تواند مؤثر افتد.
یادآوری می‌شود، چاپ اول کتاب «زن در جدال سنت و تجدد» اثر مینا جهانشاهی از سوی نشر نگاه معاصر در ۲۴۴ صفحه و به قیمت ۵۵ هزار تومان به زیور طبع آراسته شده است. علاقه‌مندان برای خرید با شماره تلفن ۰۲۱۲۲۴۴۸۴۱۹ تماس حاصل نمایند.